(သို႔မဟုတ္)
ခ်က္ျပည္သူ႔သမၼတႏိုင္ငံရဲ႕ သမၼတဟာဗဲလ္
 |
| Memorial gathering of Václav Havel in Wenceslas Square in Prague on the day of his death on 18 December 2011 |
ခ်က္ကိုစလိုဗက္သမၼတ အဲဒီထက္အတိအက်ဆိုရရင္ ခ်က္ကိုစလိုဗက္ကီးယားႏိုင္ငံမွာ ပထမဦးဆံုး ဒီမိုကေရစီနည္းက်ေရြးေကာက္တင္ေျမွာက္ခဲ့ၾကတဲ့ ခ်က္သမၼတ ဗာဆလာ့ဗ္ဟာဗဲလ္ ရဲ႕ ရုပ္အေလာင္းကို ၿမိဳ႕ေတာ္ပရတ္ လမ္းတစ္ေလွ်ာက္ကေနျဖတ္သန္းကာ ပရတ္ရဲတိုက္ႀကီးဆီသယ္ယူခဲ့ၾကပါတယ္။ ဟာဗဲရဲ႕ ႏိုင္ငံေတာ္စ်ာပနအခမ္းအနားကို ၾကည့္ရႈခဲ့ၾကတဲ့ လမ္းေဘးတစ္ေလွ်ာက္၀ဲယာျပည္သူေတြ ငိုေၾကြးေနၾကတယ္။ ၿမိဳ႕ေတာ္ပရတ္က ေဒးလီးသတင္းေထာက္ ကာတရီနာကရီစီဆိုဗာ က ဟာဗဲလ္အေပၚသူမရဲ႕ အျမင္ကို ေရးသားေပးပို႔ခဲ့ပါတယ္။
အမွတ္ရမိပါေသးတယ္။ ၁၉၈၀ခုႏွစ္ကာလေတြဟာဆိုရင္ ကိုယ္က်င့္တရား၊ က်င့္၀တ္နဲ႔အညီေနထိုင္မႈေတြ ေလ်ာ့ပါးေနခဲ့ၾကတယ္။ ဘယ္သူကမွ တစ္ေယာက္တစ္ေလေလးကိုေတာင္ စကားေျပာဆိုၾကတာမရွိဘူး။ လူေတြက ၀ိညာဥ္ကင္းမဲ့ေနတဲ့ ခႏၶာကိုယ္ေတြလိုပဲ ေလွ်ာက္လွမ္းေနၾကတယ္။ လူတိုင္းက သူတို႔ကိုယ္တိုင္အတြက္ပဲ စိတ္၀င္စားၾကတယ္။ အဲဒီေနရာမွာ ဘာဆိုဘာမွမရွိဘူး။ ဘာမွလည္း ျဖစ္မလာၾကဘူး။ အားလံုးက အေဟာင္းအတိုင္း ရိုးအီေဆြးျမည့္ေနၾကတယ္။ ဒီေန႔လူေတြ ဘယ္သူမွ အဲဒီကာလေတြအေၾကာင္း သိႏိုင္ၾကမွာမဟုတ္ေတာ့ဘူး။ ၁၉၈၉ ႏို၀ဘၤာ ၁၇ ရက္ေန႔မွာျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ အၾကမ္းဖက္မႈေၾကာင့္ ေက်ာင္းသားေတြကိုထိခိုက္ခဲ့ရေတာ့ အဲဒီလိုအသက္မရွိတဲ့ကာလေတြဟာ ရုတ္တရက္အဆံုးသတ္သြားေတာ့တယ္။ စကားပံုလာ စကားလိုေပါ့။ ေနာက္ဆံုးေကာက္ရိုးတစ္မွ်င္ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ကၽြန္မတို႔အားလံုး ေၾကာက္လန္႔ခဲ့ၾကတယ္။ ဒါေပမဲ့ ကြန္ျမဴနစ္ေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႔ ရင္ဆိုင္ခဲ့ၾကတဲ့ ဗာဆလာ့ဗ္ဟာဗဲလ္နဲ႔ တျခားေက်ာင္းသားေတြကို ကၽြန္မတို႔တေလးတစား ခ်ီးမြမ္းခဲ့ၾကတယ္။ အေျခအေနေတြအေကာင္းဘက္ကိုေျပာင္းလဲႏိုင္မယ္လို႔ ကၽြန္မတို႔ ယံုၾကည္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ကၽြန္မတို႔ရဲ႕ ပထမဆံုးဒီမိုကရက္တစ္သမၼတဘယ္သူျဖစ္လာမလဲ၊ အဆံုးအျဖတ္ပြဲမွာ ကၽြန္မတို႔ ဗာဆလာ့ဗ္ဟာဗဲလ္အတြက္ လက္မွတ္ေရးထိုး၊ အသနားခံလႊာတင္လိုက္ၾကတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ကၽြန္မတို႔ ဟာဗဲလ္ကို သမၼတအျဖစ္ အလိုရွိေနလို႔ပါပဲ။
ေတာ္လွန္ေရးၿပီးဆံုးသြားေတာ့ ေန႔တိုင္း ဗာဆလာ့ဗ္ဟာဗဲလ္ရဲ႕ ေျခလွမ္းတိုင္း၊ လႈပ္ရွားမႈတိုင္းျမင္ေတြခဲ့ၾကရတယ္။ ဟာဗဲလ္သမၼတအျဖစ္ အခ်ိန္ၾကာၾကာ မေနႏိုင္ခဲ့တာေတာင္မွ ကမၻာႀကီးမွာ ခ်က္ျပည္သူေတြကို အသိအမွတ္ျပဳႏိုင္လာေအာင္ အလုပ္ေတြဆက္လုပ္ခဲ့တယ္။ အာဏာရွင္အုပ္စိုးတဲ့တိုင္းျပည္ေတြက ျပည္သူျပည္သားေတြအတြက္ ကူညီပါတယ္။ ႏွစ္ ၂၀ကာလေတြဟာ ဘယ္ေလာက္မွမၾကာလိုက္ဘူး။ သေဘာထားကြဲလြဲသူ၊ စာေရးဆရာ၊ ေတာ္လွန္ေရးအလြန္ကာလက ကၽြန္မတို႔ရဲ႕ သမၼတႀကီး မစၥတာဗာဆလာ့ဗ္ဟာဗဲလ္ ဟာ ၂၀၁၁ ဒီဇင္ဘာ ၁၈ရက္၊ တနဂၤေႏြေန႔ ညေန ၆နာရီ ၁၂မိနစ္မွာ ေသဆံုးသြားခဲ့ပါၿပီ။ အဲဒီသတင္းေၾကာင့္ ခ်က္ႏိုင္ငံနဲ႔ အျပင္ဘက္ကမၻာကပါ တုန္လႈပ္သြားခဲ့ၾကပါတယ္။
ဟာဗဲလ္ဟာ သိကၡာရွိၿပီး ၀င့္၀ါပလႊားမႈမရွိတဲ့သူပါ။ ခ်က္ျပည္သူေတြအတြက္ ျမင့္မားတဲ့ပန္းတိုင္ ရရွိေအာင္ဖန္တီးေပးဖို႔ မေၾကာက္မရြံ႕ ေနာက္မဆုတ္တတ္သူပါပဲ။ အားႀကီးတဲ့ဆိုဗီယက္အင္ပါယာႀကီးရဲ႕ ထမ္းပိုးေအာက္ကေန ကၽြန္မတို႔ကို ဆြဲထုတ္ကယ္ဆယ္ခဲ့တယ္။ အေနာက္ႏိုင္ငံေတြနဲ႔ ေအာင္ျမင္စြာေပါင္းစည္းေစဖို႔ ကူညီခဲ့တယ္။ ဟာဗဲလ္နဲ႔အတူ တျခား Civic Forum ႏိုင္ငံေရးလႈပ္ရွားမႈအဖြဲ႔၀င္ေတြကိုလည္း ေက်းဇူးတင္ရမွာပါ။ ၁၉၆၈ခုႏွစ္ကတည္းက ေနရာယူခဲ့တဲ့ ဆုိဗီယက္တပ္သားေတြကို ဖယ္ရွားႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ ကြန္ျမဴနစ္ေခတ္ေခါင္းေဆာင္ေတြကို အာဏာ၊ ေနရာတစ္ခုမွ မရယူေစေအာင္ ကာကြယ္ႏိုင္မယ့္ဥပေဒအပါအ၀င္ ဟာဗဲလ္ရဲ႕ လႈပ္ရွားမႈေတြဟာ တိုင္းျပည္အသြင္ကူးေျပာင္းတဲ့အခါ လွ်င္ျမန္ေစဖို႔အေရးပါခဲ့တယ္။
ပထမဆံုးျပည္သူ႔သမၼတႏိုင္ငံရဲ႕ ဖြဲ႔စည္းပံုစည္းမ်ဥ္း၊ ဥပေဒေတြကိုလိုက္နာတဲ့ ဖြဲ႔စည္းပံုဥပေဒသစ္ကို ဟာဗဲလ္ ဦးေဆာင္ေရးဆြဲခဲ့ပါတယ္။ ေနတိုးအုပ္စု၊ အီးယူအဖြဲ၊ ယူအန္တို႔နဲ႔ ေပါင္းစည္းမိေစဖို႔လည္း ကူညီခဲ့တယ္။ အဲဒီလုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြနဲ႔ တျခားလႈပ္ရွားမႈေတြအတြက္ ကၽြန္မတို႔ ဟာဗဲလ္ကို ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။ တနဂၤေႏြေန႔က ညေန ၆ နာရီမွာ ဗာဆလာ့ဗ္ဟာဗဲလ္ကိုဂုဏ္ျပဳတဲ့ ေခါင္းေလာင္းသံေတြ ၿမိဳ႕အႏွံ႔အျပားမွာ ပ်ံ႕လြင့္ေနခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီရက္သတၱပတ္ ဗုဓၶဟူးေန႔ကေန ေသာၾကာေန႔အထိ ႀကီးျမတ္တဲ့ပုဂၢိဳဟ္ဟာဗဲလ္ကို ႏႈတ္ဆက္ဂုဏ္ျပဳတဲ့ ၀မ္းနည္းျခင္းအထိမ္းအမွတ္အျဖစ္အစိုးရက ေၾကညာခဲ့တယ္။ ဟာဗဲလ္ရဲ႕ အေခါင္းကို ပရတ္ရဲတိုက္ ဗလာဒီဆလာဗ့္ခန္းမမွာ စ်ာပနအခမ္းအနားျပဳလုပ္မယ့္ ဒီဇင္ဘာ ၂၃ ရက္ေန႔အထိ ထားရွိခဲ့ပါတယ္။ စ်ာပနအခမ္းအနားကို စိန္႔ဗီတပ္စ္ရိုမန္ကက္သလစ္ဘုရားေက်ာင္းမွာျပဳလုပ္ခဲ့စဥ္ ျပင္သစ္သမၼတ နီကိုလပ္စ္ဆာကိုဇီ၊ ဘီလ္ကလင္တန္နဲ႔ ဟီလာရီ၊ လက္၀ဲလ္လဲစာ၊ ဆလိုဗက္သမၼတ အီဗန္ဂက္စ္ပါရိုဗစ္ဆ္ နဲ႔ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ အီဗဲတာရာဂ်စ္ေအာ္ဗာ တို႔ တက္ေရာက္ခဲ့ၾကတယ္။ ခ်က္အမ်ဳိးသားသီခ်င္းေနာက္ခံ သီခ်င္းသံသဲ့သဲ့နဲ႔အတူ ဟာဗဲလ္ရဲ႕မိန္႔ခြန္းကိုနားေထာင္ရင္း တစ္မိနစ္ၿငိမ္သက္ကာ ကၽြန္မတို႔ ဟာဗဲလ္ကို ႏႈတ္ဆက္လိုက္ရပါတယ္။
၀ါရွင္တန္အေျခစိုက္ National Endowment for Democracy(NED) မွာျပဳလုပ္တဲ့ ေအာက္ေမ့ဖြယ္အစည္းအေ၀းမွာ အေမရိကန္သမၼတအိုဘားမားက ေျပာခဲ့တယ္။
“ဟာဗဲလ္ရဲ႕ ကိုယ္က်င့္တရားနဲ႔ျပည့္စံုတဲ့ ေခါင္းေဆာင္မႈဟာ မီးျပတိုက္က အခ်က္ျပမီးအလင္းတစ္စလို က်န္ရစ္ပါတယ္” တဲ့။
“ဆလာ့ဗ္ဟာဗဲလ္ရဲ႕ ၿငိမ္းခ်မ္းတဲ့ခုခံမႈဟာ အင္ပါယာႀကီးတစ္ခုရဲ႕အုတ္ျမစ္ေတြကို ယိမ္းယိုင္လႈပ္ခါေစခဲ့တယ္။ ခ်ဳပ္ခ်ယ္တဲ့အေတြးအျမင္စနစ္ရဲ႕ အႏွစ္သာရမဲ့မႈကို ျမင္သာေစခဲ့တယ္။ ကိုယ္က်င့္တရားနဲ႔ ျပည့္စံုတဲ့ေခါင္းေဆာင္မႈဟာ လက္နက္တစ္စံုတစ္ရာထက္ပိုၿပီး အားေကာင္းတယ္ဆိုတာ သက္ေသျပခဲ့ပါၿပီ” လို႔ သမၼတအိုဘားမားက ေျပာပါတယ္။ “တျခားလူသန္းေပါင္းမ်ားစြာလိုပဲ သူ႔ရဲ႕စကားလံုးေတြနဲ႔ ေခါင္းေဆာင္မႈေတြက ကၽြန္ေတာ့္ကို စိတ္လႈပ္ရွားေစတယ္။ လြတ္လပ္ၿငိမ္းခ်မ္းၿပီး ပဲ့တင့္ရိုက္ခတ္သံေတြျမည္ဟည္းေနတဲ့ ဟရာဒ့္ကာနီရင္ျပင္မွာ ခ်က္ျပည္သူျပည္သားေတြနဲ႔အတူ ရိုက်ဳိးႏွိမ့္ခ်တဲ့သမၼတအျဖစ္ ရပ္တည္ခဲ့တယ္။ ဒီေန႔ကမၻာမွာ လြတ္လပ္ေရးအတြက္ရုန္းကန္ေနရဆဲအေျခအေနေတြအတြက္ အခ်က္ျပမီးလို ဆက္ၿပီးတာ၀န္ထမ္းေဆာင္ပါတယ္” လို႔ အိုဘားမားက ဆိုတယ္။
NED ဥကၠဌ ကားလ္ဂ်ာ့ရွ္မန္းက အီရန္သေဘာထားကြဲလြဲသူ လာဒန္ဘိုရူမန္ဒ္ေျပာထားခဲ့ဖူးတဲ့စကားကိုရည္ညႊန္းၿပီး ဟာဗဲလ္ကို ဂုဏ္ျပဳစကားေျပာၾကားပါတယ္။ “ကမၻာတစ္၀ွမ္းက အာဏာရွင္အစိုးရနဲ႔ သေဘာကြဲလြဲသူအမ်ဳိးသား၊ အမ်ဳိးသမီးေတြအေၾကာင္းေတြဟာ အဲဒီတိုင္းျပည္အသီးသီးက လံုျခံဳေရးတပ္သားေတြကလြဲၿပီး သိရွိသူမရွိသေလာက္ေမွးမွိန္ေနခဲ့တာကို ျမင္သာေအာင္ ဟာဗဲလ္စြမ္းေဆာင္ခဲ့ပါတယ္” တဲ့။ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ အမ်ဳိးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္ေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္အပါအ၀င္ မ်ားျပားလွတဲ့လႈပ္ရွားေရးသမားနဲ႔ ေလ့လာဆန္းစစ္သူေတြကလည္း ဂုဏ္ျပဳစကားေျပာၾကားပါတယ္။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ေပးပို႔တဲ့ ဗီဒီယိုသတင္းစကားမွာ “ဟာဗဲလ္ဟာ ေႏြးေထြးတဲ့ႏွလံုးသား၊ ပကတိရိုးရွင္းတဲ့နားလည္ႏိုင္စြမ္းေတြနဲ႔အတူ သူ႔ရဲ႕အသိဥာဏ္လက္ေဆာင္ေတြေပါင္းစပ္ေပးအပ္ခဲ့တဲ့ ရွားပါးလွတဲ့လူတစ္ဦးပါ” လို႔ ေျပာပါတယ္။
“အၾကြင္းမဲ့အာဏာရွင္စနစ္အုပ္စိုးခဲ့တဲ့ ႏွစ္၅၀ အၿပီး၊ သေဘာတရား အမ်ားအျပားလက္ခံတဲ့ ဒီမိုကရက္တစ္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းတစ္ခုဆီ ေလွ်ာက္လွမ္းၾကတဲ့လမ္းဟာ သိပ္ၿပီးေတာ့ လြယ္ကူလွတာေတာ့မဟုတ္ပါဘူး” လို႔ ဟာဗဲလ္ သူမဆီ ေရးပို႔ခဲ့တဲ့စာမွာ ေရးခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီစာကို ဟာဗဲလ္ေသဆံုးၿပီး ရက္အနည္းငယ္အၾကာမွာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ရရွိခဲ့တယ္။ “လႈိက္လွဲေႏြးေထြၿပီး၊ ၀ါၾကြားမႈမရွိႏိုင္သေလာက္ကင္းတဲ့သူအျဖစ္” သိရိွရတယ္လို႔ သူမက ေျပာပါတယ္။ သူ႔ရဲ႕တိုင္းျပည္ဟာလည္း လံုးလံုးလ်ားလ်ားၿငိမ္ဆိမ္ေနတာေတာ့မဟုတ္ေသးပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ အကူးအေျပာင္းကို အေထာက္အကူျပဳႏိုင္ဖို႔ အသြင္ကူးေျပာင္းေရးကာလအေတြ႔အၾကံဳေတြကို ၀မ္းေျမာက္စြာေ၀ငွလိုပါတယ္ လို႔ စာထဲမွာေရးသားထားပါတယ္။
“သူ႔ရဲ႕ လူ႔အခြင့္အေရးအတြက္ ခိုင္မာစြဲျမဲတဲ့သေဘာထားဟာဆိုရင္ သူကိုယ္တိုင္ အခြင့္အာဏာ လုပ္ပိုင္ခြင့္ရွိတဲ့အေနအထားမွာေတာင္ နာက်ည္းမႈ၊ လက္စားေခ်မႈေတြ မရွိတာကိုျပသခဲ့တယ္။ အဲဒီအစား တညီတညြတ္တည္း ျပန္ၿပီးသင့္ျမတ္ေစေအာင္ ႀကိဳးစားအလုပ္လုပ္ခဲ့ပါတယ္” လို႔ ဒလိုင္းလားမား က ေျပာပါတယ္။ ဟာဗဲလ္တည္ေထာင္ခဲ့တဲ့ Forum 2000 ေဖာင္ေဒးရွင္းရဲ႕ တိက်တဲ့ရည္ရြယ္ခ်က္မွာ ကြဲျပားတဲ့ ယဥ္ေက်းမႈ၊ သမိုင္းေနာက္ခံ၊ ဘာသာေရး နဲ႔ စည္းကမ္းဥပေဒေတြရွိေနတဲ့ တိုင္းျပည္အသီးသီးကလူေတြကို အျပန္အလွန္အတူတကြ အလုပ္လုပ္ႏိုင္ေစဖို႔ပါရွိတယ္။ အဲဒါဟာ ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံမဟုတ္ေသးတဲ့ႏိုင္ငံေတြမွာ ဒီမိုကေရစီကို အားေပးေထာက္ခံဖို႔ အသင့္ေတာ္ဆံုးနည္းလမ္းတစ္ခုလို႔ ျမင္မိပါတယ္။ လူအခြင့္အေရးေလးစားဖို႔ အားေပးကူညီရမွာေတြ၊ ဒီမိုကေရစီေပၚထြန္းလာေစဖို႔ သည္းခံရမွာေတြပါရွိတယ္ လို႔ ဒလိုင္းလားမားက ေျပာပါတယ္။
“Charter 77 ထုတ္ေ၀ခဲ့ၿပီး ၃၅ႏွစ္ေျမာက္မွာ ဒီအျဖစ္အပ်က္ဟာ ေနရာတက် အံ၀င္ဂြင္က်ျဖစ္လာပါၿပီ။ ဟာဗဲလ္က အဓိကဇာတ္ေကာင္အျဖစ္လႈပ္ရွားခဲ့တယ္”လို႔ သမၼတအိုဘားမားက ေျပာပါတယ္။ ၁၉၈၉ ႏို၀ဘၤာ ၁၇ရက္ကေန ဒီဇင္ဘာ ၂၉ အထိ ျပဳလုပ္ခဲ့တဲ့ ၿငိမ္းခ်မ္းတဲ့ "ကတၱီပါလူထုေတာ္လွန္ေရး" အၿပီးမွာ ခ်ီကာဂိုတကၠသုိလ္က ပေရာ္ဖက္ဆာ အက္ရွ္တိန္ကေျပာပါတယ္။ “အခု အလင္းေရာင္အဆံုးသတ္ လိုဏ္ေခါင္းထဲကို ၀င္လာပါၿပီ။ ဟာဗဲလ္ရဲ႕ အေတြးအျမင္၀ါဒေတြနဲ႔ လႈံ႕ေဆာ္အသက္သြင္းေနခ်ိန္၊ သူဟာ စိတ္ကူးယဥ္၀ါဒအျဖစ္ကို စိတ္ေျပာင္းမသြားပါဘူး။ ႏိုင္ငံေရးအကူးအေျပာင္းကာလအလြန္မွာ ၾကံဳေတ႔ြရတဲ့ အက်ပ္အတည္း၊ စိန္ေခၚမႈ၊ စုပံုေနတဲ့ႏိုင္ငံေရးအမႈိုက္သရိုက္ေတြကုိ ရွင္းထုတ္ဖို႔ သူက အျမဲ စိတ္အားထက္သန္ေနခဲ့ပါတယ္” တဲ့။
“ကြန္ျမဴနစ္အစိုးရကို လူအခြင့္အေရးလိုက္နာဖို႔ ကတိခံ၀န္ခ်က္ ပ်က္ကြက္ခဲ့တာေတြအတြက္ တာ၀န္ယူေဆာင္ရြက္ေစရန္ Charter မွာ ေဖာ္ျပခဲ့တယ္။ သူေတာ္ေကာင္းေယာင္ေဆာင္မႈနဲ႔ အလိမ္အညာေတြျပည့္ေနတဲ့ စနစ္တစ္ခုအဆံုးသတ္ဖို႔ သူတို႔လူ႔အဖြဲ႔အစည္းမွာ တစ္ဦးခ်င္းဆီက ေျပာင္းလဲႏိုင္တဲ့ပံုစံကို ၿငိမ္းခ်မ္းတဲ့သေဘာထားနဲ႔ သမၼတဟာဗဲလ္ ျပသခဲ့တယ္။ အမွန္တရားေဘာင္အတြင္းမွာ ရွင္သန္ေစဖို႔ ႀကိဳးပမ္းခဲ့တယ္”လို႔ National Democratic Institue ဥကၠ႒၊ ယူအက္စ္အတြင္းေရးမွဴးေဟာင္း မက္ဒ္လင္းေအာလ္ဘရိုက္ထ္ ျပဳလုပ္ခဲ့တဲ့ညီလာခံမွာ အိုးဘားမားက ဟာဗဲလ္အေၾကာင္း စာတမ္းဖတ္ခဲ့ပါတယ္။
ႏွစ္ေပါင္း ၂၁ခန္႔ရွိခဲ့ပါၿပီ။ ဟာဗဲလ္သမၼတအျဖစ္ေရြးေကာက္ျခင္းမခံရမွီ ရက္သတၱတစ္ပတ္မတိုင္ခင္ National Democratic Institute (NDI)ကိုယ္စားလွယ္အဖဲြဲ႕ရဲ႕ အဖြဲ႔၀င္တစ္ဦးအျဖစ္ မက္ဒ္လင္းေအာလ္ဘရိုက္ထ္နဲ႔ ပထမဆံုးအႀကိမ္ ေတြ႕ဆံုဖူးခဲ့ၾကတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲဆိုင္ရာဥပေဒျဖစ္ေပၚလာဖို႔ အႀကံျပဳခ်က္အပါအ၀င္ ျဖစ္ႏိုင္ေခ်ရွိတဲ့အေထာက္အပံ့ေတြအေၾကာင္း ျပန္လည္ဆန္းစစ္ၾကတဲ့အခါ ဟာဗဲလ္ရဲ႕ ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံေရးအသြင္ေျပာင္းမႈမွာ စိတ္ပါ၀င္စားမႈ ထုထည္ခိုင္ခံ့တာကို ေတြ႕ရွိခဲ့ၾကတယ္။ ေဆြးေႏြးပြဲမွာ ဟာဗဲလ္က ခ်က္ခ်င္းဆိုသလိုခုန္ထလိုက္ၿပီး ေမးပါတယ္။ “ေသာၾကာေန႔မွာ ခင္ဗ်ားတို႔ရဲ႕ကၽြမ္းက်င္သူေတြ ဒီကိုလႊတ္ေပးမလား” လို႔ ေမးလိုက္ပါတယ္။ အားလံုးရဲ႕ အံ့အားသင့္ၾကက္ေသေသေနၾကတဲ့ တံု႔ျပန္မႈကို ဟာဗဲလ္က ေတြ႔လိုက္ေတာ့ သူ မွ်မွ်တတလိုက္ေလ်ာၿပီးေျပာပါတယ္။ “အိုေက၊ ဒါဆို တနလၤာေန႔ေပါ့” တဲ့။ ခိုင္မာတဲ့စိတ္ထားရွိေပမယ့္ ေဆြးေႏြးညိႏိႈင္းရခက္ခဲတတ္တဲ့လူစားမ်ဳိးမဟုတ္တာကလည္း ဟာဗဲလ္ရဲ႕ ရိုးေျဖာင့္တဲ့အရည္အေသြးတစ္ရပ္ပါပဲ။ အစုလိုက္အျပံဳလိုက္သတ္ျဖတ္မႈကေနလြတ္ေျမာက္ခဲ့တဲ့ ဂ်ဴးေတြရဲ႕ “လြတ္ေျမာက္မႈဆိုတဲ့ခက္ခဲတဲ့စမ္းသပ္ပြဲ” အတြင္းက ရွင္သန္မႈအေၾကာင္းကို ဂ်ဴးလူမ်ဳိးစာေရးဆရာ ေဆာလ္ဘဲလို ေတြးဆဆင္ျခင္ခဲ့သလိုပါပဲ။ ဟာဗဲလ္ကလည္း အေႏွာင္အဖြဲ႕က လြတ္ေျမာက္လာတဲ့ေခတ္သစ္ႏိုင္ငံသားေတြရဲ႕ “အသိစိတ္ေမွးမွိန္အားေဖ်ာ့ေနမႈ” နဲ႔ “စိတ္ခံစားမႈယုတ္ေလ်ာ့ပ်က္စီးေနမႈ” စတဲ့ ရုပ္၀ါဒီလကၡဏာရပ္ေတြကို ေၾကာက္ရြံ႕စိုးထိတ္ေနခဲ့ပါတယ္။
ဒီမိုကေရစီစနစ္ကုိ ရွင္သန္ႏိုင္ဖို႔ဆိုရင္ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္နဲ႔ ကိုယ့္ကုိယ္ကိုေလးစားမႈေတြကို ထိန္းထားႏိုင္မယ့္ ခိုင္မာတဲ့ေက်ာက္ဆူးတစ္ခု ႏွစ္ျမဳပ္ထားႏိုင္ရပါမယ္။ ဟာဗဲလ္ရဲ႕ အေတြးအျမင္ဟာ စိန္ေခၚမႈတစ္ပါပဲ။ “ကၽြန္ေတာ္တို႔ အမွန္တရားနဲ႔ရွင္သန္ေနထိုင္ႏိုင္ဖို႔ဆိုရင္ ျပန္ၿပီးသင္ယူဖို႔၊ စြန္႔စားဖို႔ ဘာေတြျပင္ဆင္ထားခဲ့ၿပီလဲ” ဆိုတဲ့ စိန္ေခၚမႈပါ။ လြတ္ေျမာက္မႈရဲ႕ ေရွ႕ေျပးအျဖစ္ ဟာဗဲလ္ကူညီေထာက္ပံ့ခဲ့တဲ့ ဘာလင္တံတိုင္းၿပိဳက်မႈဟာ ဘယ္သူ႔ကိုမွ မေခ်မႈန္းႏိုင္ခဲ့ပါဘူး၊ ဒါေပမဲ့ ျပန္ၿပီးသင့္ျမတ္ေစဖို႔ တံတားတစ္ခုေတာ့ ျဖစ္လာခဲ့တယ္ ဆိုတာပါပဲလို႔ က်ဴးဘား ဗာရဲလားစီမံကိန္းတည္ေထာင္သူ ေအာစ့္၀ဲလ္ဒိုပါရာက ဗီဒီယိုသတင္းစကားေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။ ဟာဗဲလ္နဲ႔ လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္ေတြဟာ က်ဴးဘားျပည္သူေတြ ဆႏၵျပင္းျပေနတဲ့ “ျပည္သူ႔အသံ၊ အခြင့္အေရး၊ ဂုဏ္သိကၡာ” ဒါေတြကို အႏိုင္ရခဲ့ၾကတယ္။ က်ဴးဘားကၽြန္းႏိုင္ငံေလးရဲ႕ ကြန္ျမဴနစ္အစိုးရ အလီလီစိတ္ၿပီးေပးေနခဲ့တဲ့ “အေယာင္ေဆာင္ေျပာင္းလဲမႈ” အစား စစ္မွန္တဲ့ေျပာင္းလဲမႈဆုပ္ကိုင္ႏိုင္ဖို႔ သူတို႔ႀကိဳးပမ္းမယ္လို႔ ဆိုတယ္။
ဟာဗဲလ္က ကၽြန္ေတာ္တို႔အေၾကာင္းတရင္းတႏွီးသိေနသလိုပဲလုိ႔ စာေရးဆရာ၊ သေဘာထားကြဲလြဲသူ လ်ဴဇီယိုဗိုေျပာခဲ့ပါတယ္။ “တရုတ္ႏိုင္ငံက လစ္ဘရယ္ပညာတတ္ေတြ၊ ဒီမိုကေရစီနဲ႔ လူ႔အခြင့္အေရးလႈပ္ရွားသူေတြအတြက္ ဟာဗဲလ္က တိုက္ရိုက္ေျပာၾကားခဲ့တာပါပဲ” လို႔ လီဆြန္ယြန္ကလည္း ေျပာပါတယ္။ လီက အားႀကီးတဲ့ အာဏာရွင္စနစ္အေၾကာင္းကို ေ၀ဘန္ပါတယ္။ သူမက အမွန္တရားကို ေျပာဖို႔ ႀကိဳးစားပါတယ္။ “တရားသျဖင့္ရွင္သန္ေနထိုင္ျခင္း၊ ေမတၱာတရားခြင့္ျပဳျခင္း၊ မုန္းတီးမႈနဲ႔ လိမ္ညာမႈေတြကိုအႏိုင္ယူျခင္း စတဲ့ ဟာဗဲလ္ရွင္သန္ေနထိုင္သလို ကၽြန္မတို႔ ဘယ္လိုလုပ္ႏိုင္မလဲ” လို႔ လီက ေျပာတယ္။ ဟာဗဲလ္က ကၽြန္မတို႔ကို လမ္းညႊန္ေျပာၾကားေနတုန္းပါပဲ။ သူ ကၽြန္မတို႔အၾကားမွာ ရွင္သန္ေနဆဲပါ” တဲ့။
"သေဘာထားကြဲလဲြသူအျဖစ္ကေန သမၼတအျဖစ္ေျပာင္းလဲႏိုင္ခဲ့တာဟာ ထူးျခားတဲ့လႈံ႔ေဆာ္မႈပါ"လို႔ အီဂ်စ္သေဘာထားကြဲလြဲသူ၊ Ibn Khaldoun စင္တာတည္ေထာင္သူ ဆက္ဒ္အက္ဒင္အီဘရာဟင္ က ေျပာပါတယ္။ “ဗာဆလာ့ဗ္ဟာဗဲလ္၊ နဲလ္ဆန္မန္ဒဲလားနဲ႔ ေအာင္ဆန္းစုၾကည္တို႔လို ေျခခ်စရာမရွိတဲ့အက်ဥ္းခန္း ေမွာင္မိုက္တဲ့အခ်ိန္နာရီေတြမွာေနခဲ့ရတဲ့ ပုဂၢိဳဟ္ေတြဟာ လြတ္လပ္မႈအတြက္၊ ဒီမိုကေရစီအတြက္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ ရုန္းကန္လႈပ္ရွားမႈေတြကို မယိမ္းမယိုင္ေစေအာင္ အေထာက္အပံ့ေပးပါတယ္။ အဆံုးမွာေတာ့ ေအာင္ပဲြခံႏို္င္ေစလိမ့္မယ္” လို႔ NED အစည္းအေ၀းမွာေျပာခဲ့တယ္။ ဟာဗဲလ္ရဲ႕ သတၱိေျပာင္ေျမာက္တဲ့အျဖစ္အပ်က္ေတြမွာ လူထုအင္အားဟာ ေအာင္ျမင္ႏိုင္တဲ့အဆံုးအျဖတ္ပဲဆိုတာ သရုပ္ျပခဲ့တယ္။ အာရပ္ေဒသမွာ ဗာဆလာ့ဗ္ဟာဗဲလ္ ကၽြန္ေတာ္တို႔အတြက္ ကိုယ္စားျပဳရပ္တည္ေပးခဲ့တာမပါဘဲနဲ႔ အာရပ္ေႏြဦးေတာ္လွန္ေရးဟာေပၚထြက္လာႏိုင္စရာမရွိပါဘူး လို႔ အီဘရာဟင္က ေျပာျပသြားတယ္။
ခ်က္ကိုစလိုဗက္သေဘာထားကြဲလြဲသူေတြရဲ႕ Charter 77 ဟာ တရုတ္ႏိုင္ငံရဲ႕ Chartter 08 စံျပပံုစံတင္မကပဲ၊ ဒမတ္စကပ္ေၾကညာခ်က္ကိုလည္း လႈံ႕ေဆာ္ေပးခဲ့ပါတယ္ လို႔ ဒမတ္စကပ္လူ႔အခြင့္အေရးေလ့လာေရးစင္တာရွိ ဒါရိုက္တာ ရာ့ဒ္၀န္ဇီယာဒါ က ေျပာပါတယ္။ ခ်က္သမၼတႏိုင္ငံရဲ႕ ကတၱီပါေတာ္လွန္ေရးဟာ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာျပဳလုပ္ခဲ့တယ္။ ကြဲျပားခ်က္က ဆီးရီးယားရဲ႕ ရုန္းကန္လႈပ္ရွားမႈေတြမွာေတာ့ ေသဆံုးခဲ့တဲ့လူဦးေရဟာ ၆၀၀၀ေက်ာ္ရွိေနခဲ့ပါၿပီ။ ႏွစ္ခုလံုးက အားေကာင္းတဲ့ေတာ္လွန္ေရးေတြပါ။ ဟာဗဲလ္ရဲ႕ အေတြးအေခၚဟာ တိုင္းျပည္တစ္ခုရဲ႕ အဆံုးသတ္ဒီမိုကေရစီအကူးအေျပာင္းအတြက္ မွတ္သားလိုက္နာဖြယ္ျဖစ္ပါတယ္ လို႔ ဆိုတယ္။
စလိုဗက္သေဘာထားကဲြလြဲသူ မာတင္ဘူတိုရာကေတာ့ ၁၉၆၉ခုႏွစ္ ဆိုဗီယက္က်ဴးေက်ာ္မႈ ပထမႏွစ္ပတ္လည္မွာ စလိုဗက္ႏိုင္ငံေရသမား၊ ခ်က္ကိုစလိုဗက္ေခါင္းေဆာင္တစ္ဦးလည္းျဖစ္တဲ့ အလက္ဇန္းဒါးဒူးဘ္ခ်က္ ဆီ ဟာဗဲလ္ ေရးသားခဲ့တဲ့ စာတစ္ေစာင္ကို ရည္ညႊန္းခဲ့ပါတယ္။ “ႏိုင္ငံေရးအရအေရးပါတဲ့တိုးတက္မႈဆိုတာ ခ်က္ခ်င္းေမွ်ာ္လင့္ဖို႔ေတာ့ မျဖစ္ႏိုင္ပါဘူး၊ ျမင္သာတဲ့ႏိုင္ငံေရးသက္ေရာက္မႈဟာ တျဖည္းျဖည္းခ်င္း၊ ေကြ႔ေကြ႔ေကာက္ေကာက္နဲ႔ပဲ အခ်ိန္ ပိုယူရပါတယ္ လို႔ ဟာဗဲလ္ေရးသားခဲ့တယ္။ အဲဒီစာဟာ တစ္ဦးခ်င္းစီရဲ႕ စိတ္ကူးေတြနဲ႔လက္တဲြလုပ္ေဆာင္ရမယ္၊ ေတာ္လွန္ေရးအတြက္ ထိုက္တန္တဲ့ပမာဏ၊ ယံုၾကည္ဖို႔အတြက္ ထိုက္တန္တဲ့ေခါင္းေဆာင္ေတြ တလံုးတစည္းတည္းရွိေနရမယ္ဆိုတာ လူေတြကို နားလည္သေဘာေပါက္ေစပါတယ္။ ဟာဗဲလ္ရဲ႕ ဘ၀ရွင္သန္ေနထိုင္မႈသေဘာထားကို အနက္ဖြင့္ႏိုင္တဲ့စာတမ္းတစ္ေစာင္ျဖစ္ခဲ့တယ္ လို႔ ဘူတိုရာက မွတ္ခ်က္ခ်ခဲ့တယ္။ World Uyghur Congress ရဲ႕ ဥကၠဌ တရုတ္ႏြယ္ဖြား လူ႔အခြင့္အေရးလႈပ္ရွားသူအမ်ဳိးသမီး ရဲဘီယာကာဒီရာ ကို တြန္းအားေပးလႈံ႕ေဆာ္ခဲ့ႏိုင္တာလည္း သံသယျဖစ္စရာမရွိပါဘူး။ ဟာဗဲလ္က သူမကို ေျပာပါတယ္။ “အေမွာင္မိုက္ဆံုးအခ်ိန္နာရီေတြမွာေတာင္မွ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ကို ဘယ္ေတာ့မွ လက္လႊတ္အရႈံးမေပးလိုက္ပါနဲ႔” တဲ့။ “ဟာဗဲလ္ဟာ ကြန္ျမဴနစ္ေတြရဲ႕၀ါဒျဖန္႔မႈကို အျမဲထိုးေဖာက္ၿပီးျမင္ခဲ့တယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔ ဟာဗဲလ္ရဲ႕စာေပအေရးအသား၊ အေတြးအျမင္ေတြဟာ တရုတ္ႏိုင္ငံက ဖိႏွိပ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္တဲ့စည္းကမ္းေတြေအာက္မွာ ရွင္သန္ေနထိုင္ေနရတဲ့ ကၽြန္မတို႔ေ၀ဟြာဂ်င္း(Uyghur)တရုတ္လူမ်ဳိးနဲ႔ တျခားလူနည္းစုအတြင္းမွာ ခိုင္မာစြာပဲ့တင္ထပ္ျမည္ဟီးေနပါတယ္” လို႔ သူမက ေျပာျပခဲ့ပါတယ္။
အီသီယိုးပီးယားလူမ်ဳိး ဒီမိုကေရစီေရးလႈပ္ရွားသူ ဘီယာတူကန္မီဒက္စာ က ဟာဗဲလ္ရဲ႕ ေက်ာ္ၾကားခဲ့တဲ့အက္ေဆးေတြထဲက “အာဏာမဲ့သူတို႔ရဲ႕ စြမ္းအား” အက္ေဆးကို ဖတ္ခဲ့ရၿပီးတဲ့အခါ ဟာဗဲလ္ကို ေသြးရင္းသားရင္းတစ္ေယာက္လို လႈိက္လႈိက္လွဲလွဲခံစားမိပါတယ္ လို႔ ဆိုတယ္။ သူမဟာ ႏွစ္ရွည္တိုက္ပိတ္အက်ဥ္းက်ခံခဲ့ရသူပါ။
“ခ်က္ႏိုင္ငံက တစ္မူထူးလွေပမယ့္ ျပည္သူျပည္သားေတြရဲ႕စိတ္ႏွလံုးကေတာ့ အတူတူပါပဲ။ ဟာဗဲလ္က ကိုယ့္ကိုယ္ကို ဂုဏ္ရည္မေသြးတဲ့ ပညာတတ္လူနည္းစုထဲက တစ္ဦးပါ” လို႔ ဟာဗဲလ္ရဲ႕ ခ်က္ကိုစလိုဗက္ကီးယားႏုိင္ငံ ယူအက္စ္သံအမတ္ေဟာင္း သူငယ္ခ်င္း ၀ီလ်မ္ေလာရက္စ္က ေျပာပါတယ္။ ပိုလန္လူမ်ဳိးသေဘာထားကြဲလြဲသူ အဒမ္မစ္ခ်္နစ္ခ္ ကေတာ့ ဟာဗဲလ္ေသဆံုးသြားခဲ့ၿပီးမွ ဟာဗဲလ္အေၾကာင္းေျပာရတာ သူ႔အတြက္ေတာ့ ခက္ခဲပါတယ္တဲ့။ “ရုရွသေဘာထားကြဲလြဲသူေတြကို ကမၻာကပိုသိၾကတယ္။ ပိုလန္အစိုးရဆန္႔က်င္ေရးလႈပ္ရွားမႈေတြဟာလည္း အရွိန္ၾကီးမားခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဟာဗဲလ္ဦးေဆာင္တဲ့ေတာ္လွန္ေရးက ပန္းတိုင္နဲ႔ အလွည့္အေျပာင္းေတြ အလြန္အမင္းရရွိခဲ့တယ္။ ဟာဗဲလ္နဲ႔ ကၽြန္ေတာ္ Charter 77 နဲ႔ KOR(အလုပ္သမားမ်ားကာကြယ္ေရးေကာ္မတီ) ကိုယ္စားလွယ္အျဖစ္နဲ႔ ပိုလန္-ခ်က္ကိုစလုိဗက္နယ္စပ္မွာေတြ႔ခဲ့ၾကတယ္။
၃၄ႏွစ္ေလာက္ ရင္းႏွီးတဲ့မိတ္ေဆြေတြျဖစ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဟာဗဲလ္ဟာ ကြန္ျမဴနစ္၀ါဒီကို ျပန္ၿပီးအသက္မသြင္းလိုသူေတြထဲမွာရွိခဲ့တယ္။ လူပ္ရွားတက္ၾကြတဲ့ေတာ္လွန္ေရးကိုစည္းရုံးၿပီး အလွည့္အေျပာင္းရွိတဲ့ဘ၀တည္ေဆာက္ခဲ့တဲ့သူေတြထဲမွာ ရွိခဲ့ပါတယ္။ ကၽြန္ျပဳခဲ့တဲ့လူအဖြဲ႔အစည္းထဲမွာ သူတို႔ေနထိုင္ခဲ့ၾကသည့္တိုင္ေအာင္ ဟာဗဲလ္တို႔ တည္ေဆာက္ခဲ့တဲ့ဖြဲ႔စည္းပံုေၾကာင့္ လူေတြလြတ္လပ္လာခဲ့ၾကတယ္။ ဟာဗဲလ္ရဲ႕ ကိုယ္က်င့္တရားျပည္စံုၿပီး ခိုင္မာတဲ့ယံုၾကည္မႈေတြဟာ အတိုက္အခံဘ၀ကေန အစိုးရအဖြဲ႕ထဲ ေျခခ်ႏိုင္ခဲ့တယ္။ ဆန္႔က်င္ဘက္အတိုက္အခံေတြနဲ႔ အရပ္သားအဖဲြ႔အစည္းေတြအတြက္ အခက္အခဲေတြမၾကာခဏၾကံဳေတြ႕ေနခဲ့ၾကေပမယ့္ ဟာဗဲလ္ကေတာ့ ေတာ္လွန္ေရးကေန ႏိုင္ငံေရးေလာကဆီ အကူးအေျပာင္းပံုေဖာ္ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္ လို႔ မစ္ခ်္နစ္ခ္ က ေျပာခဲ့တယ္။
ဆိုဗီယက္ႏ်ဴကလီးယားရူပေဗဒပညာရွင္၊ လူအခြင့္အေရးလႈပ္ရွားသူ အန္ဒေရဆာ့ခရိုဗ္ ရဲ႕ အက္ေဆးေပါင္းခ်ဳပ္စာအုပ္အတြက္ အမွာစာမွာ ဟာဗဲလ္ ေရးေပးခဲ့တာက “သူရဲ႕ ေခတ္ၿပိဳင္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ကိုပဲ လႈံ႔ေဆာ္ေစႏိုင္တာမဟုတ္ပါဘူး။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ကမၻာႀကီးရဲ႕ ေရွ႕ေရးအနာဂတ္ကိုအေလးထားတဲ့ ေနာက္မ်ဳိးဆက္သစ္ေတြအတြက္လည္း အသိဥာဏ္ဖြ႔ံၿဖိဳးေစပါတယ္” တဲ့။
National Endowment for Democracy ဥကၠဌ ဂ်ာ့ရွ္မန္းက ဟာဗဲလ္အတြက္ အခုလို ဂုဏ္ျပဳစကားေျပာၾကားခဲ့တယ္။
Source : http://www.demdigest.net/blog/2012/01/havel%E2%80%99s-moral-leadership-remains-a-beacon-obama-tells-memorial-tribute/
ဗာဆလာ့ဗ္ဟာဗဲလ္ အမွတ္တရေတြမွာ
ဗာဆလာ့ဗ္ဟာဗဲလ္ဟာ လူလတ္တန္းစားမိသားစုေနာက္ခံရွိတဲ့သူပါ။ အဲဒီအခ်ိန္ကေတာ့ လူလတ္တန္းစားေတြကို “ဘူဇြာ”လို႔ ရည္ညႊန္းေခၚဆိုၾကတယ္။ ခ်က္ႏိုင္ငံနဲ႔ ကမၻာ့ႏိုင္ငံေရးေတြ၊ ယဥ္ေက်းမႈ၊ လူအဖြဲ႕အစည္း အဲဒီအေၾကာင္းေတြ မၾကာခဏဆိုသလုိ ေဖာေဖာသီသီႀကီး ျငင္းခံုေဆြးေႏြးေနၾကတဲ့ ေနရာမွာ ဟာဗဲလ္ဟာမိသားစုနဲ႔အတူႀကီးျပင္းလာခဲ့ပါတယ္။ ဟာဗဲလ္က အေၾကာင္းအရာေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကို စိတ္၀င္စားတယ္။ ဥာဏ္ေကာင္းတဲ့ ရွင္းရွင္းလင္းလင္းသိျမင္တတ္တဲ့ဥာဏ္ရွိတဲ့ လူငယ္တစ္ေယာက္ျဖစ္ခဲ့တယ္ဆိုတာ သူ႔ရဲ႕လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြမွာ ေတြ႕ျမင္ႏိုင္ခဲ့ၾကပါတယ္။ မိသားစုနဲ႔ ပတ္၀န္းက်င္မွာ ဟာဗဲလ္ဟာ ကိုယ္က်င့္တရားေကာင္းမြန္သူ၊ ယဥ္ေက်းတဲ့အျပဳအမူရွိသူ၊ ရိုးသားတဲ့သူအျဖစ္ နမူနာယူစရာျဖစ္လာခဲ့တယ္။ ဒါေပမဲ့ ကြန္ျမဴနစ္ေတြကေတာ့ အဲဒီလိုလူမ်ဳိးေတြကို အလိုမရွိၾကပါဘူး။ ကြန္ျမဴနစ္ေတြဟာ အဲဒီလိုလူငယ္ေတြကိုေၾကာက္လန္႔ၾကတယ္။ အဲဒီလိုလူငယ္ေတြတည္ရွိမႈကိုေတာင္ သူတို႔က စိတ္အေႏွာင့္အယွက္ျဖစ္ေနတတ္ၾကတယ္။
ပထမဆံုးျပည္သူ႔သမၼတႏိုင္ငံရဲ႕ ဖြဲ႔စည္းပံုစည္းမ်ဥ္း၊ ဥပေဒေတြကိုလိုက္နာတဲ့ ဖြဲ႔စည္းပံုဥပေဒသစ္ကို ဟာဗဲလ္ ဦးေဆာင္ေရးဆြဲခဲ့ပါတယ္။ ေနတိုးအုပ္စု၊ အီးယူအဖြဲ၊ ယူအန္တို႔နဲ႔ ေပါင္းစည္းမိေစဖို႔လည္း ကူညီခဲ့တယ္။ အဲဒီလုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြနဲ႔ တျခားလႈပ္ရွားမႈေတြအတြက္ ကၽြန္မတို႔ ဟာဗဲလ္ကို ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။ တနဂၤေႏြေန႔က ညေန ၆ နာရီမွာ ဗာဆလာ့ဗ္ဟာဗဲလ္ကိုဂုဏ္ျပဳတဲ့ ေခါင္းေလာင္းသံေတြ ၿမိဳ႕အႏွံ႔အျပားမွာ ပ်ံ႕လြင့္ေနခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီရက္သတၱပတ္ ဗုဓၶဟူးေန႔ကေန ေသာၾကာေန႔အထိ ႀကီးျမတ္တဲ့ပုဂၢိဳဟ္ဟာဗဲလ္ကို ႏႈတ္ဆက္ဂုဏ္ျပဳတဲ့ ၀မ္းနည္းျခင္းအထိမ္းအမွတ္အျဖစ္အစိုးရက ေၾကညာခဲ့တယ္။ ဟာဗဲလ္ရဲ႕ အေခါင္းကို ပရတ္ရဲတိုက္ ဗလာဒီဆလာဗ့္ခန္းမမွာ စ်ာပနအခမ္းအနားျပဳလုပ္မယ့္ ဒီဇင္ဘာ ၂၃ ရက္ေန႔အထိ ထားရွိခဲ့ပါတယ္။ စ်ာပနအခမ္းအနားကို စိန္႔ဗီတပ္စ္ရိုမန္ကက္သလစ္ဘုရားေက်ာင္းမွာျပဳလုပ္ခဲ့စဥ္ ျပင္သစ္သမၼတ နီကိုလပ္စ္ဆာကိုဇီ၊ ဘီလ္ကလင္တန္နဲ႔ ဟီလာရီ၊ လက္၀ဲလ္လဲစာ၊ ဆလိုဗက္သမၼတ အီဗန္ဂက္စ္ပါရိုဗစ္ဆ္ နဲ႔ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ အီဗဲတာရာဂ်စ္ေအာ္ဗာ တို႔ တက္ေရာက္ခဲ့ၾကတယ္။ ခ်က္အမ်ဳိးသားသီခ်င္းေနာက္ခံ သီခ်င္းသံသဲ့သဲ့နဲ႔အတူ ဟာဗဲလ္ရဲ႕မိန္႔ခြန္းကိုနားေထာင္ရင္း တစ္မိနစ္ၿငိမ္သက္ကာ ကၽြန္မတို႔ ဟာဗဲလ္ကို ႏႈတ္ဆက္လိုက္ရပါတယ္။
“ဟာဗဲလ္ရဲ႕ ကိုယ္က်င့္တရားနဲ႔ျပည့္စံုတဲ့ ေခါင္းေဆာင္မႈဟာ မီးျပတိုက္က အခ်က္ျပမီးအလင္းတစ္စလို က်န္ရစ္ပါတယ္” တဲ့။
“Charter 77 ထုတ္ေ၀ခဲ့ၿပီး ၃၅ႏွစ္ေျမာက္မွာ ဒီအျဖစ္အပ်က္ဟာ ေနရာတက် အံ၀င္ဂြင္က်ျဖစ္လာပါၿပီ။ ဟာဗဲလ္က အဓိကဇာတ္ေကာင္အျဖစ္လႈပ္ရွားခဲ့တယ္”လို႔ သမၼတအိုဘားမားက ေျပာပါတယ္။ ၁၉၈၉ ႏို၀ဘၤာ ၁၇ရက္ကေန ဒီဇင္ဘာ ၂၉ အထိ ျပဳလုပ္ခဲ့တဲ့ ၿငိမ္းခ်မ္းတဲ့ "ကတၱီပါလူထုေတာ္လွန္ေရး" အၿပီးမွာ ခ်ီကာဂိုတကၠသုိလ္က ပေရာ္ဖက္ဆာ အက္ရွ္တိန္ကေျပာပါတယ္။ “အခု အလင္းေရာင္အဆံုးသတ္ လိုဏ္ေခါင္းထဲကို ၀င္လာပါၿပီ။ ဟာဗဲလ္ရဲ႕ အေတြးအျမင္၀ါဒေတြနဲ႔ လႈံ႕ေဆာ္အသက္သြင္းေနခ်ိန္၊ သူဟာ စိတ္ကူးယဥ္၀ါဒအျဖစ္ကို စိတ္ေျပာင္းမသြားပါဘူး။ ႏိုင္ငံေရးအကူးအေျပာင္းကာလအလြန္မွာ ၾကံဳေတ႔ြရတဲ့ အက်ပ္အတည္း၊ စိန္ေခၚမႈ၊ စုပံုေနတဲ့ႏိုင္ငံေရးအမႈိုက္သရိုက္ေတြကုိ ရွင္းထုတ္ဖို႔ သူက အျမဲ စိတ္အားထက္သန္ေနခဲ့ပါတယ္” တဲ့။
ဒီမိုကေရစီစနစ္ကုိ ရွင္သန္ႏိုင္ဖို႔ဆိုရင္ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္နဲ႔ ကိုယ့္ကုိယ္ကိုေလးစားမႈေတြကို ထိန္းထားႏိုင္မယ့္ ခိုင္မာတဲ့ေက်ာက္ဆူးတစ္ခု ႏွစ္ျမဳပ္ထားႏိုင္ရပါမယ္။ ဟာဗဲလ္ရဲ႕ အေတြးအျမင္ဟာ စိန္ေခၚမႈတစ္ပါပဲ။ “ကၽြန္ေတာ္တို႔ အမွန္တရားနဲ႔ရွင္သန္ေနထိုင္ႏိုင္ဖို႔ဆိုရင္ ျပန္ၿပီးသင္ယူဖို႔၊ စြန္႔စားဖို႔ ဘာေတြျပင္ဆင္ထားခဲ့ၿပီလဲ” ဆိုတဲ့ စိန္ေခၚမႈပါ။ လြတ္ေျမာက္မႈရဲ႕ ေရွ႕ေျပးအျဖစ္ ဟာဗဲလ္ကူညီေထာက္ပံ့ခဲ့တဲ့ ဘာလင္တံတိုင္းၿပိဳက်မႈဟာ ဘယ္သူ႔ကိုမွ မေခ်မႈန္းႏိုင္ခဲ့ပါဘူး၊ ဒါေပမဲ့ ျပန္ၿပီးသင့္ျမတ္ေစဖို႔ တံတားတစ္ခုေတာ့ ျဖစ္လာခဲ့တယ္ ဆိုတာပါပဲလို႔ က်ဴးဘား ဗာရဲလားစီမံကိန္းတည္ေထာင္သူ ေအာစ့္၀ဲလ္ဒိုပါရာက ဗီဒီယိုသတင္းစကားေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။ ဟာဗဲလ္နဲ႔ လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္ေတြဟာ က်ဴးဘားျပည္သူေတြ ဆႏၵျပင္းျပေနတဲ့ “ျပည္သူ႔အသံ၊ အခြင့္အေရး၊ ဂုဏ္သိကၡာ” ဒါေတြကို အႏိုင္ရခဲ့ၾကတယ္။ က်ဴးဘားကၽြန္းႏိုင္ငံေလးရဲ႕ ကြန္ျမဴနစ္အစိုးရ အလီလီစိတ္ၿပီးေပးေနခဲ့တဲ့ “အေယာင္ေဆာင္ေျပာင္းလဲမႈ” အစား စစ္မွန္တဲ့ေျပာင္းလဲမႈဆုပ္ကိုင္ႏိုင္ဖို႔ သူတို႔ႀကိဳးပမ္းမယ္လို႔ ဆိုတယ္။
ဟာဗဲလ္က ကၽြန္ေတာ္တို႔အေၾကာင္းတရင္းတႏွီးသိေနသလိုပဲလုိ႔ စာေရးဆရာ၊ သေဘာထားကြဲလြဲသူ လ်ဴဇီယိုဗိုေျပာခဲ့ပါတယ္။ “တရုတ္ႏိုင္ငံက လစ္ဘရယ္ပညာတတ္ေတြ၊ ဒီမိုကေရစီနဲ႔ လူ႔အခြင့္အေရးလႈပ္ရွားသူေတြအတြက္ ဟာဗဲလ္က တိုက္ရိုက္ေျပာၾကားခဲ့တာပါပဲ” လို႔ လီဆြန္ယြန္ကလည္း ေျပာပါတယ္။ လီက အားႀကီးတဲ့ အာဏာရွင္စနစ္အေၾကာင္းကို ေ၀ဘန္ပါတယ္။ သူမက အမွန္တရားကို ေျပာဖို႔ ႀကိဳးစားပါတယ္။ “တရားသျဖင့္ရွင္သန္ေနထိုင္ျခင္း၊ ေမတၱာတရားခြင့္ျပဳျခင္း၊ မုန္းတီးမႈနဲ႔ လိမ္ညာမႈေတြကိုအႏိုင္ယူျခင္း စတဲ့ ဟာဗဲလ္ရွင္သန္ေနထိုင္သလို ကၽြန္မတို႔ ဘယ္လိုလုပ္ႏိုင္မလဲ” လို႔ လီက ေျပာတယ္။ ဟာဗဲလ္က ကၽြန္မတို႔ကို လမ္းညႊန္ေျပာၾကားေနတုန္းပါပဲ။ သူ ကၽြန္မတို႔အၾကားမွာ ရွင္သန္ေနဆဲပါ” တဲ့။
"သေဘာထားကြဲလဲြသူအျဖစ္ကေန သမၼတအျဖစ္ေျပာင္းလဲႏိုင္ခဲ့တာဟာ ထူးျခားတဲ့လႈံ႔ေဆာ္မႈပါ"လို႔ အီဂ်စ္သေဘာထားကြဲလြဲသူ၊ Ibn Khaldoun စင္တာတည္ေထာင္သူ ဆက္ဒ္အက္ဒင္အီဘရာဟင္ က ေျပာပါတယ္။ “ဗာဆလာ့ဗ္ဟာဗဲလ္၊ နဲလ္ဆန္မန္ဒဲလားနဲ႔ ေအာင္ဆန္းစုၾကည္တို႔လို ေျခခ်စရာမရွိတဲ့အက်ဥ္းခန္း ေမွာင္မိုက္တဲ့အခ်ိန္နာရီေတြမွာေနခဲ့ရတဲ့ ပုဂၢိဳဟ္ေတြဟာ လြတ္လပ္မႈအတြက္၊ ဒီမိုကေရစီအတြက္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ ရုန္းကန္လႈပ္ရွားမႈေတြကို မယိမ္းမယိုင္ေစေအာင္ အေထာက္အပံ့ေပးပါတယ္။ အဆံုးမွာေတာ့ ေအာင္ပဲြခံႏို္င္ေစလိမ့္မယ္” လို႔ NED အစည္းအေ၀းမွာေျပာခဲ့တယ္။ ဟာဗဲလ္ရဲ႕ သတၱိေျပာင္ေျမာက္တဲ့အျဖစ္အပ်က္ေတြမွာ လူထုအင္အားဟာ ေအာင္ျမင္ႏိုင္တဲ့အဆံုးအျဖတ္ပဲဆိုတာ သရုပ္ျပခဲ့တယ္။ အာရပ္ေဒသမွာ ဗာဆလာ့ဗ္ဟာဗဲလ္ ကၽြန္ေတာ္တို႔အတြက္ ကိုယ္စားျပဳရပ္တည္ေပးခဲ့တာမပါဘဲနဲ႔ အာရပ္ေႏြဦးေတာ္လွန္ေရးဟာေပၚထြက္လာႏိုင္စရာမရွိပါဘူး လို႔ အီဘရာဟင္က ေျပာျပသြားတယ္။
စလိုဗက္သေဘာထားကဲြလြဲသူ မာတင္ဘူတိုရာကေတာ့ ၁၉၆၉ခုႏွစ္ ဆိုဗီယက္က်ဴးေက်ာ္မႈ ပထမႏွစ္ပတ္လည္မွာ စလိုဗက္ႏိုင္ငံေရသမား၊ ခ်က္ကိုစလိုဗက္ေခါင္းေဆာင္တစ္ဦးလည္းျဖစ္တဲ့ အလက္ဇန္းဒါးဒူးဘ္ခ်က္ ဆီ ဟာဗဲလ္ ေရးသားခဲ့တဲ့ စာတစ္ေစာင္ကို ရည္ညႊန္းခဲ့ပါတယ္။ “ႏိုင္ငံေရးအရအေရးပါတဲ့တိုးတက္မႈဆိုတာ ခ်က္ခ်င္းေမွ်ာ္လင့္ဖို႔ေတာ့ မျဖစ္ႏိုင္ပါဘူး၊ ျမင္သာတဲ့ႏိုင္ငံေရးသက္ေရာက္မႈဟာ တျဖည္းျဖည္းခ်င္း၊ ေကြ႔ေကြ႔ေကာက္ေကာက္နဲ႔ပဲ အခ်ိန္ ပိုယူရပါတယ္ လို႔ ဟာဗဲလ္ေရးသားခဲ့တယ္။ အဲဒီစာဟာ တစ္ဦးခ်င္းစီရဲ႕ စိတ္ကူးေတြနဲ႔လက္တဲြလုပ္ေဆာင္ရမယ္၊ ေတာ္လွန္ေရးအတြက္ ထိုက္တန္တဲ့ပမာဏ၊ ယံုၾကည္ဖို႔အတြက္ ထိုက္တန္တဲ့ေခါင္းေဆာင္ေတြ တလံုးတစည္းတည္းရွိေနရမယ္ဆိုတာ လူေတြကို နားလည္သေဘာေပါက္ေစပါတယ္။ ဟာဗဲလ္ရဲ႕ ဘ၀ရွင္သန္ေနထိုင္မႈသေဘာထားကို အနက္ဖြင့္ႏိုင္တဲ့စာတမ္းတစ္ေစာင္ျဖစ္ခဲ့တယ္ လို႔ ဘူတိုရာက မွတ္ခ်က္ခ်ခဲ့တယ္။ World Uyghur Congress ရဲ႕ ဥကၠဌ တရုတ္ႏြယ္ဖြား လူ႔အခြင့္အေရးလႈပ္ရွားသူအမ်ဳိးသမီး ရဲဘီယာကာဒီရာ ကို တြန္းအားေပးလႈံ႕ေဆာ္ခဲ့ႏိုင္တာလည္း သံသယျဖစ္စရာမရွိပါဘူး။ ဟာဗဲလ္က သူမကို ေျပာပါတယ္။ “အေမွာင္မိုက္ဆံုးအခ်ိန္နာရီေတြမွာေတာင္မွ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ကို ဘယ္ေတာ့မွ လက္လႊတ္အရႈံးမေပးလိုက္ပါနဲ႔” တဲ့။ “ဟာဗဲလ္ဟာ ကြန္ျမဴနစ္ေတြရဲ႕၀ါဒျဖန္႔မႈကို အျမဲထိုးေဖာက္ၿပီးျမင္ခဲ့တယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔ ဟာဗဲလ္ရဲ႕စာေပအေရးအသား၊ အေတြးအျမင္ေတြဟာ တရုတ္ႏိုင္ငံက ဖိႏွိပ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္တဲ့စည္းကမ္းေတြေအာက္မွာ ရွင္သန္ေနထိုင္ေနရတဲ့ ကၽြန္မတို႔ေ၀ဟြာဂ်င္း(Uyghur)တရုတ္လူမ်ဳိးနဲ႔ တျခားလူနည္းစုအတြင္းမွာ ခိုင္မာစြာပဲ့တင္ထပ္ျမည္ဟီးေနပါတယ္” လို႔ သူမက ေျပာျပခဲ့ပါတယ္။
“ခ်က္ႏိုင္ငံက တစ္မူထူးလွေပမယ့္ ျပည္သူျပည္သားေတြရဲ႕စိတ္ႏွလံုးကေတာ့ အတူတူပါပဲ။ ဟာဗဲလ္က ကိုယ့္ကိုယ္ကို ဂုဏ္ရည္မေသြးတဲ့ ပညာတတ္လူနည္းစုထဲက တစ္ဦးပါ” လို႔ ဟာဗဲလ္ရဲ႕ ခ်က္ကိုစလိုဗက္ကီးယားႏုိင္ငံ ယူအက္စ္သံအမတ္ေဟာင္း သူငယ္ခ်င္း ၀ီလ်မ္ေလာရက္စ္က ေျပာပါတယ္။ ပိုလန္လူမ်ဳိးသေဘာထားကြဲလြဲသူ အဒမ္မစ္ခ်္နစ္ခ္ ကေတာ့ ဟာဗဲလ္ေသဆံုးသြားခဲ့ၿပီးမွ ဟာဗဲလ္အေၾကာင္းေျပာရတာ သူ႔အတြက္ေတာ့ ခက္ခဲပါတယ္တဲ့။ “ရုရွသေဘာထားကြဲလြဲသူေတြကို ကမၻာကပိုသိၾကတယ္။ ပိုလန္အစိုးရဆန္႔က်င္ေရးလႈပ္ရွားမႈေတြဟာလည္း အရွိန္ၾကီးမားခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဟာဗဲလ္ဦးေဆာင္တဲ့ေတာ္လွန္ေရးက ပန္းတိုင္နဲ႔ အလွည့္အေျပာင္းေတြ အလြန္အမင္းရရွိခဲ့တယ္။ ဟာဗဲလ္နဲ႔ ကၽြန္ေတာ္ Charter 77 နဲ႔ KOR(အလုပ္သမားမ်ားကာကြယ္ေရးေကာ္မတီ) ကိုယ္စားလွယ္အျဖစ္နဲ႔ ပိုလန္-ခ်က္ကိုစလုိဗက္နယ္စပ္မွာေတြ႔ခဲ့ၾကတယ္။
ဆိုဗီယက္ႏ်ဴကလီးယားရူပေဗဒပညာရွင္၊ လူအခြင့္အေရးလႈပ္ရွားသူ အန္ဒေရဆာ့ခရိုဗ္ ရဲ႕ အက္ေဆးေပါင္းခ်ဳပ္စာအုပ္အတြက္ အမွာစာမွာ ဟာဗဲလ္ ေရးေပးခဲ့တာက “သူရဲ႕ ေခတ္ၿပိဳင္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ကိုပဲ လႈံ႔ေဆာ္ေစႏိုင္တာမဟုတ္ပါဘူး။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ကမၻာႀကီးရဲ႕ ေရွ႕ေရးအနာဂတ္ကိုအေလးထားတဲ့ ေနာက္မ်ဳိးဆက္သစ္ေတြအတြက္လည္း အသိဥာဏ္ဖြ႔ံၿဖိဳးေစပါတယ္” တဲ့။
“ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္ေပါင္း၄၀မွာ သင္တို႔ရဲ႕အစိုးရက သင္တို႔ကိုေျပာခဲ့တယ္။ အရာအားလံုးက ဘယ္ေလာက္ေတာင္ေအာင္ျမင္ခဲ့တာ။ သင္တို႔ စတီးလ္တန္ေပါင္းဘယ္ေလာက္ေတာင္ ထုတ္လုပ္ႏိုင္ခဲ့တာ။ ဒါေတြခ်ည္းပါပဲ။ အဲဒီလို အလိမ္အညာေတြ သင္တို႔ကို ထပ္ၿပီးေျပာဖို႔အတြက္နဲ႔ ကၽြန္ေတာ့္ကို မဲေပးခဲ့တာမဟုတ္ဘူး ဆိုတာ ကၽြန္ေတာ္သိပါတယ္။ လူထုႀကီး - အခု သင္တို႔လက္ထဲကို သင္တို႔ရဲ႕ တိုင္းျပည္ျပန္၍ေရာက္ခဲ့ပါၿပီ”ဟာဗဲလ္ရဲ႕ အဲဒီမိန္႔ခြန္းဟာ လူေပါင္းမ်ားစြာကို ဆြဲေဆာင္ႏိုင္ခဲ့တယ္။ တရုတ္ႏိုင္ငံ ရဲ႕ web portal “NetEase(www.163.com)” မွာ ဟာဗဲလ္ရဲ႕ ဒီမိုကေရစီနဲ႔ လူအခြင့္အေရးလႈပ္ရွားမႈ၊ ေထာက္ပံ့အားေပးမႈေတြကို ခ်ီးမြမ္းတဲ့အေၾကာင္းအရာေတြအသားေပးေဖာ္ျပခဲ့တယ္။ ဟာဗဲလ္ရဲ႕ မိန္႔ခြန္းကုိလည္း လူေပါင္း ၃၅၀၀၀ ေက်ာ္က ခ်ီးက်ဴးဂုဏ္ျပဳတဲ့ထင္ျမင္ခ်က္ေတြ မဲေပးေရးသားခဲ့ၾကပါတယ္။
National Endowment for Democracy ဥကၠဌ ဂ်ာ့ရွ္မန္းက ဟာဗဲလ္အတြက္ အခုလို ဂုဏ္ျပဳစကားေျပာၾကားခဲ့တယ္။
“ဟာဗဲလ္ရဲ႕ ဆႏၵအေတြးအျမင္ေတြအတိုင္း တရုတ္ႏိုင္ငံကိုလည္း တရုတ္ျပည္သူျပည္သားေတြ လက္ထဲျပန္၍ေရာက္ေစဖို႔ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ေမွ်ာ္လင့္ၾကရေအာင္ပါ။ ၿပီးေတာ့ ျမန္မာ၊ က်ဴးဘား၊ အီရန္၊ ဘီလာရုစ္၊ ဆီးရီးယား၊ အီဂ်စ္၊ အီသီယိုးပီးယား၊ တိဘက္၊ အေရွ႕တာကစၥတန္ နဲ႔ ေျမာက္ကိုးရီးယား ႏိုင္ငံေတြလည္းပဲ ျပည္သူျပည္သားေတြရဲ႕လက္ထဲ တိုင္းျပည္ ျပန္၍ေရာက္ေစခ်င္ပါတယ္။ ဟာဗဲလ္ သူ႔တိုင္းျပည္နဲ႔ တျခားတိုင္းျပည္ေတြအတြက္ ႀကိဳးစားခဲ့သလို၊ ကမၻာႀကီးရဲ႕ ေမွာင္မိုက္ေနတဲ့ေနရာေတြမွာ ေပ်ာ္ရႊင္မႈနဲ႔ ဂုဏ္က်က္သေရ ယူေဆာင္ေပးႏိုင္ဖို႔ ကူညီရမယ္။ လုပ္ရမယ့္အလုပ္ေတြအမ်ားႀကီးပါပဲ” ။ ။
Special thanks to Ko ZawLuSane :
ဟာဗဲလ္အေၾကာင္းေရးျဖစ္ဖို႔ မူရင္းစာေတြပို႔ေပးခဲ့တဲ့ ႏြယ္နီမဂၢဇင္းအယ္ဒီတာ ကိုေဇာ္လူစိမ္းကို ေက်းဇူးအမ်ားႀကီးတင္ပါတယ္။
http://www.thedaily.cz/vaclav-havel-remembered/
 |
| ႏြယ္နီမဂၢဇင္း၊ ဇြန္လ၊ ၂၀၁၂ |
1 comment:
အဖိႏွိပ္ခံ ျပည္သူေတြအတြက္ မီးရွဴးတန္ေဆာင္လူသားပါ။ အနစ္နာခံျပီး ေစတနာအျပည့္နဲ႔ လႈပ္ရွားခဲ့လို႔လည္း လူေသသြားတာေတာင္ နာမည္ေကာင္းက ျပည္သူေတြ တဖြဖြ ေျပာရင္း က်န္ေနခဲ့ပါတယ္။
ဘာသာျပန္ေလး ေကာင္းတယ္။ ဖတ္ခြင့္ရတာ ေက်းဇူးပါ မျဖိဳးေရ...။
Post a Comment