မီးေတာင္ေတြကို မက္ေမာၾကသူမ်ား

၁၉၉၁ခုႏွစ္၊ ေမလ၊ ၂၈ရက္ေန႔က အန္ဒေရးဒီးေမဆန္ရဲ႕ အသံဖမ္းစကားေျပာစက္မွာ ထားခဲ့တဲ့ မိတ္ေဆြေတြရဲ႕စကားသံေတြကို ဒီးေမဆန္နားေထာင္ေနခဲ့တယ္။

“ေဟး .. တိုတို ငါပါကြ ေမာရီးစ္ေလ၊ ငါ အခု ေလဆိပ္ကဆက္ေနတာ၊ ဂ်ပန္က မီးေတာင္ေပါက္ကြဲလုနီးနီး ျဖစ္ေနၿပီ၊ အဲဒီကို သြားၾကမလို႔၊ ဒီခရီးအတြက္ သိပ္ကို စိတ္လႈပ္ရွားေနၾကၿပီ” မိတ္ေဆြၾကီး ေမာရီးစ္ရဲ႕စကားသံ ျမိဳင္ျမိဳင္ဆိုင္ဆိုင္ ေပၚထြက္လာခဲ့တယ္။

အန္ဒေရးဒီးေမဆန္ တစ္ကိုယ္တည္း ခပ္ဖြဖြျပံဳးလိုက္မိေသးတယ္၊ သူ သိၿပီးသားပါေလ၊

သူ႔ရဲ႕မိတ္ေဆြ အရင္းအခ်ာေတြျဖစ္တဲ့ ေမာရီးစ္ခရတ္ဖ္ထ္နဲ႔ ကာတီယာတို႕က မီးေတာင္ေတြကို မက္မက္စက္စက္ စိတ္၀င္တစားရွိၾကလြန္းသူေတြ၊ သူတို႔ စိတ္၀င္စားၾကတယ္ဆိုတာလည္း လြန္တယ္မဆိုႏိုင္၊ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံက အဲဒီအူဇန္မီးေတာင္ၾကီးဟာ သူ႔ရဲ႕ႏွစ္ေပါင္း ၂၀၀သက္တမ္းမွာ အခု ပထမဆံုးအၾကိမ္ ရွဴးရွဴးရွဲရွဲ လႈပ္ရွားေနၿပီေလ။

“ဒါေပါ့ ဒီလိုပဲ ျဖစ္ရမယ္”

သူ႔ရဲ႕မိတ္ေဆြၾကီးေတြကို ေထာက္ခံလိုက္ရင္း ဒီးေမဆန္ ခပ္တိုးတိုးေရရြတ္လိုက္တယ္၊

ဒီးေမဆန္တစ္ေယာက္ ေမာရီးစ္တို႔ဇနီးေမာင္ႏွံကို သိကြ်မ္းလာခဲ့တာ ၁၉ႏွစ္ခန္႔ရွိၿပီ၊ စတင္သိကြ်မ္းခဲ့တာက ေျမကမၻာသိပၸံျပပြဲတစ္ခုမွာ သူ ဒီဇိုင္နာအျဖစ္ပါ၀င္ခဲ့တုန္းက၊ ေမာရီးစ္နဲ႔ ကာတီယာတို႔ကို စသိသိခ်င္း ထူးထူးျခားျခားသတိထားမိခဲ့တာက အိတ္ထဲမွာ ႏိုင္ငံကူးလက္မွတ္ေတြကို သြားေလရာေဆာင္ထားၾကလို႔ပါပဲ။

“တစ္ေနရာရာမွာ မီးေတာင္ေပါက္ဖို႔ အစပ်ဳိးေနၿပီ၊ လႈပ္လႈပ္ရွားရွားရွိေနၿပီဆိုတဲ့သတင္းရရခ်င္း အဲဒီေနရာကို ျမန္ႏိုင္သမွ် အျမန္ဆံုးေရာက္ေအာင္သြားႏိုင္ဖို႔ ႏိုင္ငံကူးလက္မွတ္ကို ကိုယ္နဲ႔မကြာေဆာင္ထားရတာဗ်” ေမာရီးစ္က အဲဒီလို မိတ္ဆက္စကားဆိုရင္းနဲ႔ သူ႕အေၾကာင္းအနည္းငယ္ဖြင့္ဟလာတယ္၊ ဒီးေမဆန္ကေတာ့ သိပ္ထူးဆန္းတဲ့လူေတြပဲလို႔ မွတ္ခ်က္ခ်ရင္း သူတို႔ႏွစ္ဦးကို သေဘာအက်ၾကီးက်သြားေတာ့တယ္၊ ေနာက္ပိုင္း ဒီးေမဆန္သိလာခဲ့တာက ေမာရီးစ္နဲ႔

ကာတီယာတို႔ဟာ မီးေတာင္ေဗဒပညာရွင္အဖြဲ႕ကျဖစ္ၿပီး သူတို႔ရဲ႕ဟာ မီးေတာင္ေတြသုေတသနျပဳရင္း၊ အခ်က္အလက္ေတြကို စုစည္းတင္ျပရင္းနဲ႔သာ အခ်ိန္ေတြကို ကုန္ဆံုးေစၾကသူေတြဆိုတာပါပဲ။

“ကြ်န္ေတာ္တို႔က မီးေတာင္ေတြကို ၀ါးမ်ဳိစားေသာက္ၾကသူေတြ” လို႔ သူတို႔ကိုယ္သူတို႔ အျမဲရည္ညႊန္းေျပာဆိုေလ့ရွိတယ္၊

သူတို႔ဟာ မီးေတာင္ေတြရဲ႕သဘာ၀ကို ေလာဘတၾကီး လိုက္လံရွာေဖြရင္း ျပံဳးေပ်ာ္ေနျပန္တယ္၊ ေမာရီးစ္တို႔ ရည္မွန္းထားတဲ့ ပစ္မွတ္က မီးေတာင္တစ္ခုကိုနီးႏိုင္သမွ် အနီးဆံုးေနရာဆီ အေရာက္သြား၊ ဓါတ္ပံုရိုက္၊ ဗီဒီယိုမွတ္တမ္း အခ်က္အလက္ေတြ ျပဳစုၾကဖို႔ပဲျဖစ္တယ္၊ ကြ်မ္းက်င္သူပညာရွင္အမ်ားစုက သူတုိ႔ရဲ႕ မွတ္တမ္းမွတ္ရာေတြကို အံ့အားတသင့္ ခ်ီးေျမွာက္လိုဟန္ မျပခဲ့ၾကပါဘူး။ ၀ါရွင္တန္သတကၠသိုလ္ ဘူမိေဗဒဌာနက ခရစ္နယူးေယာလ္ တစ္ေယာက္သာ “ဒီဇနီးေမာင္ႏွံရဲ႕ ၾကီးျမတ္တဲ့လုပ္ေဆာင္ခ်က္ ေတြဟာ ေျမကမၻာက မီးေတာင္ရွင္ေတြဆီက ဖံုးကြယ္ေနတဲ့ ထူးျခားဆန္းျပားတဲ့အေျခအေနေတြကို စုစုစည္းစည္း ေဖာ္ျပထားႏိုင္ဖို႔ အေကာင္အထည္ေဖာ္ေနၾကတာပါ” လို႔ ေျပာၾကားခဲ့ၾကတယ္။

ဒီးေမဆန္ မသိခဲ့ပါဘူး၊

ေမ လ ၂၈ ရက္ေန႔က သူ႔ရဲ႕ စကားေျပာစက္မွ အသံသြင္းထားခဲ့တဲ့ ေမာရီးစ္ရဲ႕အသံဟာ ေနာက္ဆံုးစကားသံေတြျဖစ္ေနခဲ့မယ္ဆိုတာ သူ တကယ္ပဲ မသိခဲ့ပါဘူး။

စိန္႔ဟယ္လင္မီးေတာင္

ဒီးေမဆန္မွတ္မိေနပါတယ္၊ ၁၉၈၀ခုႏွစ္ ယူႏိုက္တက္စတိတ္က စိန္႔ဟယ္လင္မီးေတာင္ ေပါက္ကြဲခဲ့စဥ္အခ်ိန္ကေပါ့။

 ကနဦး မီးေတာင္ေပါက္ကြဲၿပီးခ်ိန္မွ ေအာ္ရီဂြန္ျပည္နယ္ကို သူတို႕ေရာက္ရွိခဲ့ပါတယ္၊ သူတို႔ေနာက္က်သြားခဲ့ၿပီလို႔ ထင္မွတ္ၿပီး ဟုိတယ္အခန္းထဲမွာပဲ ႏွစ္ေယာက္သားငူငူငိုင္ငိုင္ ထိုင္ေနလိုက္တယ္၊ တီဗီမွာ ထုတ္လႊင့္ျပသေနတဲ့ စိန္႔ဟယ္လင္မီးေတာင္ ေပါက္ကြဲေနပံုကို မအီမအာမ်က္ႏွာထားေတြနဲ႔ ေစြေစာင္းေစာင္းၾကည့္ေနၾကတယ္၊ မီးေတာင္ဆီက ေပါက္ကြဲထြက္လာတဲ့ ေခ်ာ္ရည္ေတြရဲ႕အျမင့္ေပကို ၾကည့္လိုက္မိရင္း ေမာရီးစ္ထခုန္လိုက္တယ္၊ ေမာရီးစ္ နဲ႔ ကာတီယာ ႏွစ္ဦးသား ဟိုတယ္ဆီကအေျပးထြက္ခဲ့ၾကပါတယ္၊ ေလဆိပ္ေလးဆီကို ဦးတည္လို႔ေပါ့၊ မီးေတာင္ဆီသြားၾကဖို႔ ေလယာဥ္မွဴးတစ္ဦး အျမန္ဆံုး သူတို႔ လိုအပ္ေနၾကၿပီ၊ ေလယာဥ္မွဴးခ်က္စ္နာကို ေတြ႔ရွိသြားတယ္၊ ေမာရီးစ္က ေလယာဥ္မွဴးခ်က္စ္နာကို ေတြ႔ေတြ႔ခ်င္းပဲ

“လူၾကီးမင္းခ်က္စ္နာခင္ဗ်ား ... စိန္႔ဟယ္လင္မီးေတာင္ဆီ အျမန္ဆံုးပို႔ေပးဖို႔ ခင္ဗ်ားကလြဲၿပီး ဘယ္သူမွကူညီႏိုင္မယ္ မထင္ဘူး” လုိ႔ ေျပာခ်လိုက္တယ္။

အဲဒီေနာက္ ေလယာဥ္ငယ္တစ္စင္းနဲ႔ စိန္႔ဟယ္လင္မီးေတာင္ဆီ ျဖည္းျဖည္းခ်င္း ခ်ဥ္းကပ္ခဲ့ၾကတယ္၊ ကံမေကာင္းလွဘူးလို႔ ဆိုရပါမယ္၊ စိန္႔ဟယ္လင္မီးေတာင္ၾကီးဟာ ရွိသမွ်ေဒါသမီးခဲေတြမ်ဳိခ်ၿပီး ဟန္ေဆာင္မ်က္ႏွာခ်ဳိျပေနလိုက္ၿပီ၊ အကဲဖမ္းမရတဲ့ လူညာတစ္ဦးဟန္ပန္အေနအထားမ်ဳိးနဲ႔သာ သူ႔ကို ရင္ဆိုင္လိုက္ရတယ္၊ အတန္ၾကာ မီးေတာင္တစ္၀ိုက္ လွည့္လည္ေနခဲ့ၿပီးတဲ့ေနာက္ လက္ေလွ်ာ့ကာ ဟိုတယ္ခန္းဆီျပန္ၾကဖို႔ ျပင္ဆင္ေနတုန္းမွာပဲ ... မီးေတာင္ၾကီးက ဟန္မေဆာင္ႏိုင္ေတာ့ပါဘူး၊ သူ႔ရဲ႕ ေဒါသမီးလွ်ံ၊ မီးခဲ၊ ေခ်ာ္ရည္၊ ေခ်ာ္ျမွပ္ေတြကို ၁၄မိုင္ အျမင့္ေလာက္ထိ ေျမာက္တက္သြားေအာင္ ပြက္ခနဲေထြးထုတ္လိုက္ေတာ့တယ္။

အဲဒီမွာ ႏွစ္နာရီေက်ာ္ေက်ာ္ၾကာတဲ့အခ်ိန္ဟာ ငရဲဆိုးတစ္ခုကို မ်က္၀ါးထင္ထင္ျမင္ေတြ႕ခဲ့ရသလိုပဲ၊ ျပာပူ၊ မီးလွ်ံ၊ မီးခဲ အစအနေတြ ပြက္ပြက္ထလြင့္ပ်ံေျမာက္တက္ေနပံုဟာ မိုးကုတ္စက္၀ိုင္းထဲမွာ ေနမင္းၾကီးက တစ္၀က္တစ္ပ်က္နစ္ျမဳပ္ေနပံုနဲ႔ သိပ္တူတယ္လို႔ ေမာရီးစ္က ေနာက္ပိုင္းမွာ ျပန္လည္ေျပာျပခဲ့ပါတယ္၊ ကမၻာေျမၾကီးဟာ သူ႔ရဲ႕ကလီစာမီးလွ်ံ၊ မီးခဲေတြ အန္ထုတ္ျပလိုက္တာကို အံ့ဘနန္းမွင္တက္မိန္းေမာခဲ့ရတယ္လို႔ ဆိုတယ္။

ဟာ၀ိုင္ရီကြ်န္း၊ ေမာ္နာလိုအာမီးေတာင္

၁၉၈၄၊ မတ္လ၊ ၂၅ရက္ေန႔က ဟာ၀ိုင္ရီကြ်န္းမွာရွိတဲ့ ကမၻာ့အၾကီးဆံုးမီးေတာင္ရွင္ျဖစ္တဲ့ ေမာ္နာလိုအာမီးေတာင္ရွင္ဟာ ေပါက္ကြဲလုနီး ရွဴးရွဴးရွဲရွဲ အသံဗလံေတြထြက္ေပၚလာၿပီး ၁၅မိုင္ရွည္လ်ားတဲ့ အက္ကြဲေၾကာင္းၾကီး ထြက္ေပၚလာခဲ့တယ္။

“ကြ်န္ေတာ္တို႔ဟာ ဒီကမၻာဥခြံၾကီးဆီက မီးႏွစ္၊ မီးခဲေတြကို သိပၸံနည္းက်က်ေဖာ္ျပႏိုင္ဖို႔၊ ကမၻာေျမၾကီးကိုယ္တိုင္ ဖန္တီးလိုက္တဲ့အႏုပညာတစ္ခုကို ျမင္ေတြ႕သိရွိႏိုင္ဖို႔ အဲဒီေနရာကို ေရာက္ေနခဲ့ၾကတာပါ” လို႔ ေမာရီးစ္က သူ႔ရဲ႕ ဂ်ာနယ္မွာ ေရးသားေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္၊ “ကမၻာၾကီးရဲ႕ မူလဇာစ္ျမစ္ကို အသိေပးလိုတဲ့ တေယာက္ေသာသူက မ်က္လံုးနီရဲရဲၾကီးဖြင့္ၿပီး ကြ်န္ေတာ္တို႔ကို စူးစူးစိုက္စိုက္ၾကည့္ေနတာ သိပ္ထူးျခားတာပဲ” လို႔ ေမာရီးစ္က တင္စားလိုက္တယ္။

အိုက္စ္လန္ကြ်န္း၊ ေဟးေမးမီးေတာင္

မီးေတာင္ေတြရဲ႕ အေငြ႕အသက္ကို အျမဲေခ်ာင္းေျမာင္း၊ ေစာင့္ၾကည့္ေနခဲ့တဲ့ ေမာရီးစ္နဲ႔ ကာတီယာ တုိ႔ဟာ ေဟးေမးၿမိဳ႕ကို ေရာက္ရွိေနခဲ့ျပန္တယ္၊ အဲဒီမီးေတာင္ဟာ အနီးအနား ရြာေလးေတြရဲ႕ သစ္သီး၀လံ၊ အိမ္ျခံေျမေတြကို ဖ်က္ဆီးခဲ့တယ္၊ ေမာရီးစ္တို႔လူစု အဲဒီၿမိဳ႕ေလးကိုေရာက္ေတာ့ ၿမိဳ႕ေလးဟာ အစာမရွိတဲ့ ေဟာင္းေလာင္းေပါက္၊ ၀မ္းေခါင္ေခါင္ အေနအထားမ်ဳိးျဖစ္ေနခဲ့ၿပီ။

ဟုိတယ္တစ္ခုရဲ႕အေရွ႕မွာ ေျခစံုရပ္လိုက္ၾကရင္း အခန္းတစ္ခန္းစာအတြက္ ေမးျမန္းၾကည့္ဖို႔ ဟုိဟိုဒီဒီစူးစမ္းၾကည့္ေတာ့ ပစၥည္းေတြထုပ္ပိုးသိမ္းဆည္းရင္း မိနစ္မဆိုင္း ဒီေနရာက ထြက္ခြာလိုဟန္နဲ႔ ဟုိတယ္ပိုင္ရွင္လို႔ထင္ရတဲ့လူတစ္ဦးကို သူတို႔ ေတြ႕လုိက္ၾကရတယ္၊ ဟိုတယ္ေနာက္ဘက္က ေပၚထြက္လာတဲ့ ဆူဆူညံညံျမည္ဟည္းေနတဲ့ေခ်ာ္ရည္ေပါက္ကြဲသံေတြကို ဖံုးလႊမ္းဖို႔ ၾကိဳးစားေအာ္ဟစ္ ေျပာဆိုၾကရတယ္။ “ဘာေတြပဲျဖစ္လာျဖစ္လာ၊ ခင္ဗ်ားတို႔ဟာ ဒီဟိုတယ္ရဲ႕ေနာက္ဆံုးဧည့္သည္ေတြပဲ ျဖစ္လာမွာပါ” တဲ့၊ ေနာက္ေတာ့ သူတို႔ဟုိတယ္က အခန္းတစ္ခန္းကို ေခတၱယူလိုက္ၾကတယ္၊ ဟိုတယ္အခန္းတံခါးဆီက အျပင္ကိုလွမ္းၾကည့္လုိက္တဲ့အခါ ျပာမႈန္ေတြျပည့္သိပ္ေနတဲ့ မိုးရြာခ်ေနပါၿပီ၊ ဒီလိုနဲ႔ တစ္ညတာ အခ်ိန္ျဖဳန္းအိပ္စက္လိုက္ၾကတယ္၊ သူတို႔ အေတာ္ေလး ပင္ပမ္းေနၾကၿပီကိုး ... ။

ေနာက္တစ္ေန႔မနက္ေရာက္ေတာ့ ဟိုတယ္ၾကမ္းျပင္က ျပာမႈန္ေတြထဲမွာ နစ္ျမဳပ္ေနပါၿပီ၊ ဟုိတယ္အ၀င္တံခါးမၾကီးကလည္း ျပာမႈန္ေတြနဲ႔ ပိတ္ေနခဲ့ၿပီ၊ သူတို႔ အျပင္ထြက္ဖို႔ တံခါးတစ္ခုရွာၾကတယ္၊ လက္မတင္ေလးပါပဲ၊ ဟုိတယ္အျပင္ကိုေရာက္တဲ့အခါ မီးေတာင္ဆီကမီးေလာင္ဗံုးေတြ တစ္လံုးၿပီးတစ္လံုးဟုိတယ္ေလးဆီ ေျပး၀င္လာေတာ့တယ္။ “တကယ့္ကိုပဲ၊ ဟုိတယ္ပိုင္ရွင္ေျပာသြားခဲ့သလို ကြ်န္ေတာ္တို႔ သူ႔ရဲ႕ေနာက္ဆံုးဧည့္သည္ေတြ အေသအခ်ာျဖစ္ခဲ့တာပဲကိုး”

သူတို႔ အဲဒီဟုိတယ္ေလးနဲ႔ ေဒါသခိုးေ၀ေနတဲ့မီးေတာင္ဆီကေန ခပ္သုတ္သုတ္ထြက္ခြာခဲ့ၾကပါေတာ့တယ္။

ဇိုင္ယာၿမိဳ႕၊ ရမ္းမလားဂ်ီးယားမီးေတာင္

၁၉၈၁ ခုႏွစ္မွာ ေမာရီးစ္၊ ကာတီယာ နဲ႔ မီးေတာင္မွတ္တမ္းရုပ္ရွင္ရိုက္ကူးသူ အလိန္းဂ်ီရန္တီ(အာဖရိကအေရွ႕ဘက္ ကမ္းရိုးတန္း Reunion Island တကၠသိုလ္သခ်ၤာဌာန)တို႔ဟာ ဇိုင္ယာၿမိဳ႕က ရမ္မလားဂ်ီးယားမီးေတာင္ေပါက္ကြဲစဥ္မွာ အတူတူရွိေနခဲ့ၾကတယ္။ အဲဒီေန႔ ခက္ခက္ခဲခဲ ပင္ပမ္းခဲ့ရတဲ့ ေန႔ရက္တစ္ရက္ၿပီးဆံုးခ်ိန္၊ ညေနခင္းမွာ ရြက္ဖ်င္တဲေရွ႕အားလံုးစုေပါင္းထိုင္ေနၾကၿပီး ေခ်ာ္ရည္မီးပြားေတြ တဖြားဖြား အဆုတ္လိုက္ျပဳတ္ျပဳတ္က်ေနတာကို ေစာင့္ၾကည့္ေနခဲ့ၾကတယ္၊ ညက အဲဒီညေနခင္းရဲ႕လက္က်န္ေနအလင္းေရာင္ကို ၀ါးမ်ဳိရွင္းလင္းပစ္လိုက္တယ္၊ မီးေတာင္ဆီက မီးလွ်ံ၊ မီးပြားေတြရဲ႕အလင္းေရာင္ေတြကေတာ့ ထိန္ထိန္ညီးေနဆဲပါ၊ လွဴိ႕လွဴိ႕၀ွက္၀ွက္အျမဲရွိလြန္းတဲ့ ကာတီယာက စကားေတြတတြတ္တြတ္ေျပာလာတယ္၊ “ဒီေန႔ကြ်န္မရဲ႕ငယ္ဘ၀က အိပ္မက္ေတြ အမွန္တကယ္ျဖစ္လာခဲ့တဲ့ေန႔ပဲ၊ ကြ်န္မခ်စ္သမွ် အရာအားလံုးတို႔ဟာ အရိုင္းဆန္ၿပီး ၾကမ္းတမ္းရက္စက္တဲ့ သဘာ၀တရား၊ မီးေတာင္နဲ႔ ဆက္စပ္၊ ပတ္သက္သမွ်ရယ္၊ ဆာလနံ႔သင္းေနတဲ့ ျပာမႈန္ေတြရယ္ခ်ည္းပဲ” လို႔ ကာတီယာ ကဆိုတယ္။

ကာတီယာ နဲ႔ ေမာရီးစ္တို႔ရဲ႕ဘ၀

ေမာရီးစ္ နဲ႔ ကာတီယာ တို႔ အေၾကာင္းေျပာရရင္ ႏွစ္ဦးလံုးက ျပင္သစ္ႏိုင္ငံအေရွ႕ေျမာက္ပိုင္း အဲလ္ေဆ့စ္ျပည္နယ္ကပါ၊ သူတို႔ေတြ႕ဆံုျဖစ္ခဲ့တာက စထရက္ဘာ့ဂ်္တကၠသိုလ္မွာ၊ ကာတီယာကြန္ရက္ဒ္ က ရူပေဗဒ၊ ပထ၀ီ၀င္နဲ႔ ဓာတုေဗဒကို အဓိကဘာသာေတြယူထားသူ၊ ေမာရီးစ္ခရတ္ဖ္ထ္က ဘူမိေဗဒဘာသာရပ္ေက်ာင္းသားတစ္ေယာက္၊ ၁၉၆၈ခုႏွစ္ ေမာရီးစ္က ၂၂ ႏွစ္အရြယ္မွာ ကာတီယာဟာ ေမာရီးစ္ကို သူမရဲ႕မီးေတာင္ေလ့လာေရးခရီးစဥ္မွာလိုက္ပါဖို႔ စတင္ကမ္းလွမ္းခဲ့တယ္၊ ေမာရီးစ္က အစေတာ့ စိတ္မပါသလိုရွိေနခဲ့ေပမဲ့ ေနာက္ေတာ့ သူ သေဘာတူလိုက္တယ္။ သူ စိတ္ေလးေနခဲ့တာက ဒီခရီးမ်ဳိးဟာ မိန္းကေလးတစ္ေယာက္အတြက္ အင္မတန္အႏၱရာယ္မ်ားျပားမယ့္ အေျခအေန ျဖစ္တာေၾကာင့္ပါ၊ ကာတီယာဟာ 16mm ရုပ္ရွင္ကင္မရာတစ္လံုး ပိုင္ဆိုင္ထားတယ္၊ ေမာရီးစ္က ကာတီယာထက္ လုပ္ငန္းကြ်မ္းက်င္မႈရွိေနတယ္၊ ဘြဲ႕မရေသးတဲ့ ေက်ာင္းသူ၊ ေက်ာင္းသားဘ၀မ်ဳိးမွာ ဒီလိုကင္မရာတစ္ခုပိုင္ဆိုင္ဖို႔ဆိုတာ မလြယ္ကူလွပါဘူး၊ ေနာက္ဆံုးမီးေတာင္ေတြကို ၾကည့္ရႈဖို႔ ၀ါသနာၾကီးလွတဲ့ သူတို႔ႏွစ္ဦးဟာ ပထမဦးဆံုးမီးေတာင္ခရီးအတြက္ သေဘာတူညီမႈေတြ ရသြားခဲ့တယ္၊ ခရီးကျပန္လာတဲ့အခါ ႏွစ္ဘက္မိဘေတြကို သူတို႔ႏွစ္ဦး ေစ့စပ္ၾကမယ့္သတင္းကို အတိအလင္း ေၾကညာလိုက္ၾကတယ္။

“ေမာရီးစ္ရဲ႕မီးေတာင္ေတြကို စိတ္၀င္စားတတ္တဲ့စရိုက္ကို သူ႔ အသက္ ၇ ႏွစ္အရြယ္က မိသားစုလိုက္ အီတလီကို ခရီးထြက္ျဖစ္စဥ္က သိခဲ့ရတယ္” လို႔ ေမာရီးစ္ရဲ႕ ေဖေဖ ေရမြန္ခရတ္ဖ္ထ္က ဆိုတယ္။ “ေမာရီးစ္“ဟာ ကေလးငယ္တစ္ေယာက္နဲ႔မတူေလာက္ေအာင္ အရာရာတိုင္းကို ဂရုတစိုက္ စူးစူးစိုက္စိုက္လွည့္ပတ္ၾကည့္ရႈေနတာကို ေတြ႕ခဲ့ရတယ္၊ မီးေတာင္၀ၾကီးနဲ႔ အနီးအနားက မီးသင့္ေလာင္ကြ်မ္းေနတဲ့ ေျမဆီလႊာေတြကိုၾကည့္ရႈရင္း ေမာရီးစ္ရဲ႕မ်က္လံုးေတြ တလက္လက္ ေတာက္ပေနတာ ကြ်န္ေတာ္ ေကာင္းေကာင္းသတိျပဳမိခဲ့တယ္” လို႔ ေမာရီးစ္ရဲ႕ေဖေဖ ေရမြန္က ေျပာျပခဲ့တယ္၊ အသက္ ၂၀ မွာ ေမာရီးစ္ဟာ ဘူမိေဗဒေက်ာင္းတက္ခဲ့တယ္၊ ကာတီယာကလည္း ေမာရီးစ္လိုပါပဲ၊ သူမ လူလားေျမာက္စအရြယ္ကပဲ မီးေတာင္ကို စိတ္၀င္စားတဲ့ပိုးမႊားတစ္မ်ဳိး ဖမ္းဆီးစားေသာက္ျခင္းခံခဲရတယ္လို႔ ကာတီယာရဲ႕မိသားစုကေျပာၾကတယ္၊ ကာတီယာဟာ ေခါင္းမာသူတစ္ဦးပါလို႔ အန္ဒေရးဒီးေမဆန္ကေျပာပါတယ္၊ ေခါင္းမာသူႏွစ္ဦးရဲ႕ဆက္ဆံေရးက အံ့ၾသဖြယ္ၿပိဳင္ဘက္ေတြလို ရႈပ္ရႈပ္ေထြးေထြး ကိစၥရပ္ေတြရွိေတာ့ရွိခဲ့တယ္၊ ေမာရီးစ္မပါဘဲ ကာတီယာ ခရီးသြားျဖစ္တဲ့အခ်ိန္တိုင္း၊ တစ္ရက္ေလာက္ ဖုန္းမေခၚျဖစ္ခဲ့တာနဲ႔ ကာတီယာရဲ႕က်န္းမာေရး အတြက္အလြန္အမင္း ပူပူပင္ပင္ရွိလွတယ္၊ ေမာရီးစ္ ပဲရစ္ကို ၄ ရက္ေလာက္ ခရီးထြက္ျဖစ္ခဲ့စဥ္တုန္းက ကာတီယာဆီေရးပို႔ခဲ့တဲ့စာေတြကို ကာတီယာရဲ႕အံဆြဲထဲမွာ ေတြ႔ခဲ့ဖူးတယ္လို႔ ကာတီယာရဲ႕ေမေမက ေျပာခဲ့ဖူးတယ္၊ သူတို႔ႏွစ္ဦး သံေယာဇဥ္သိပ္ၾကီးၾကတယ္လို႔ ဒီးေမဆန္ကဆိုပါတယ္၊ ေမာရီးစ္အျမဲေျပာေလ့ရွိတဲ့ စကားတစ္ခြန္းရွိတယ္၊ “ကြ်န္ေတာ္တို႔ႏွစ္ဦးရဲ႕မီးေတာင္ေတြကို အာသာငမ္းငမ္း ႏွစ္သက္ပံုဟာ မီးေတာက္ေတြကို ၀င္၀င္တိုးေနတဲ့ ပိုးဖလံေတြ၊ လိပ္ျပာေကာင္ေတြလိုပါပဲ” တဲ့။

ကီလီမန္ဂ်ာရိုမီးေတာင္

ကီလီမန္ဂ်ာရိုမီးေတာင္ကို တက္ျဖစ္ခဲ့ၾကတုန္းက အျဖစ္အပ်က္ေတြသတိရမိေသးတယ္လို႔လည္း ဒီးေမဆန္က ေျပာျပခဲ့ပါေသးတယ္။ “အျမင့္ေပ ၁၆၅၀၀ ရွိလာေတာ့ တိုးတက္မႈေႏွးေကြးလာၾကၿပီ၊ ကာတီယာနဲ႔ ကြ်န္ေတာ္ကေတာ့ ဒီလိုဆင္ေျခေလွ်ာကို ေလွ်ာက္ရတာခရီးမတြင္ၾကဘူး၊ ျပာမႈန္ထဲနစ္၀င္သြားတဲ့ ေျခလွမ္းတိုင္းကို ဆြဲထုတ္ေနရတာလည္း သိပ္မဟန္လွပါဘူး၊ ေမာရီးစ္ကေတာ့ေရွ႕ဆံုးမွာ အေလာတၾကီးခရီးဆက္ေနတယ္၊ မီးေတာင္၀က ဆာလ္ဖာနံ႔ေတြက သူ႔ကို ဆြဲေဆာင္ဖ်ားေယာင္းေနၿပီ၊ ကြ်န္ေတာ္တို႔ေတာင္ထိပ္မေရာက္ခင္ ႏွစ္နာရီေလာက္လိုေနေသးတဲ့အခ်ိန္မွာ ေမာရီးစ္ကေတာ့ ေတာင္ထိပ္မွာအခန္႔သားေရာက္ရွိေနၿပီ” လို႔ ဒီးေမဆန္ကေျပာပါတယ္။

ေမာရီးစ္အျမဲလုပ္ျဖစ္ခ်င္ေနတဲ့အလုပ္က ေခ်ာ္ရည္ေတြ ၀င္း၀င္းေတာက္စီးေမ်ာေနတဲ့ျမစ္ထဲ ေလာင္းေလွနဲ႔ ေလွာ္ခတ္သြားလာခ်င္တာပါပဲ၊ သူ ေရြးခ်ယ္လိုက္တဲ့ေနရာက ဟာ၀ိုင္ရီမွာ၊ ေမာရီးစ္မွာ ျပင္သစ္ႏိုင္ငံလုပ္ မီးေလာင္ဒဏ္ခံႏိုင္တဲ့ ေလာင္းေလွတစ္မ်ဳိးရွိေနၿပီ၊ အပူခ်ိန္ ၁၂၅ ဒီဂရီဆဲစီးယပ္စ္ကိုေတာင္ ခံႏိုင္ရည္ရွိတဲ့ ပါ၀ါကိုယ္ထည္ ပါရွိတယ္၊ ေလာင္းေလွကို ရဟတ္ယာဥ္နဲ႔အခ်ိန္မေရြးဆြဲယူ၊ မ,တင္ႏိုင္ေအာင္ ခ်ိတ္ဆက္ထားတယ္၊ ေခ်ာ္ရည္ေတြ ပင္လယ္ထဲစီး၀င္သြားတဲ့အခ်ိန္ေရာက္ခဲ့ရင္ ဒီေလာင္းေလွကို လွ်စ္စစ္သံလိုက္နည္းနဲ႔ ရဟတ္ယာဥ္ကေနဆြဲယူ၊ မ,တင္ေစပါမယ္၊ ကာတီယာက ေမာရီးစ္ရဲ႕စြန္႔စားခန္း အတြက္ လိုအပ္ေနမယ့္အေျခအေနေတြအားလံုးကို စူးစမ္းေလ့လာခဲ့တယ္၊ ကာတီယာ ေတြ႕ရွိခဲ့တာက မီးေတာင္ဒဏ္ခံႏိုင္တဲ့ကိုယ္ထည္ဟာ ပူျပင္းေနတဲ့ေခ်ာ္ရည္ထဲမွာ ၁၀မိနစ္အတြင္း ေပ်ာ္၀င္သြားႏိုင္တယ္ ဆိုတာပါပဲ၊ ေမာရီးစ္ေမ့ေလ်ာ့ေနခဲ့တာက မီးေတာင္က ထြက္ရွိလာခဲ့တဲ့ ဓာတ္ေတြနဲ႔ အက္ဆစ္ေတြ ဓာတ္ျပဳခဲ့ရင္ ကိုယ္ထည္ဟာအျမန္ဆံုး စားသြားႏိုင္တယ္ဆိုတဲ့အေျခအေနကို တြက္ခ်က္ဖို႔ပါပဲ၊ ေခ်ာ္ရည္ထဲမွာ ျဖစ္ပ်က္ႏိုင္တဲ့ ဓာတ္ျပဳမႈေတြကို ကာတီယာက ေျပာျပခဲ့ေပမဲ့ ေမာရီးစ္ကေတာ့ ေၾကာက္ရြံ႕တုန္လႈပ္ဟန္မျပခဲ့ပါဘူး၊ “ဒီခရီးသြားျဖစ္ဖို႔ ပိုပိုၿပီး နီးကပ္လာေနၿပီ” လို႔ပဲ ေမာရီးစ္က တြင္တြင္ေျပာခဲ့တယ္။

အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံ၊ ကာ၀ါအိုင္ဂ်န္မီးေတာင္

အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံက ကာ၀ါအိုင္ဂ်န္မီးေတာင္ေပါက္ကြဲမႈမွာ သူ႔ရဲ႕ေလာင္းေလွခရီး စတင္ဖို႔ ေမာရီးစ္ ဆံုးျဖတ္လိုက္ပါၿပီ၊ အနိမ့္ေစ်းနဲ႔ရလာခဲ့တဲ့ ေလာင္းေလွကိုအသံုးျပဳၿပီး မီးေတာင္ဆီက ျပဳတ္ထြက္က်လာတဲ့ ဆာလ္ဖ်ဴရစ္အက္ဆစ္ကန္ ေခ်ာ္ရည္စီးေၾကာင္းထဲ ေလွာ္ခတ္ဖို႔ျပင္ဆင္ပါေတာ့တယ္၊ ေမာရီးစ္နဲ႔ လက္ေထာက္တစ္ဦးဟာ အားအရွိဆံုးလို႔ သတ္မွတ္ထားတဲ့ အက္ဆစ္ဓာတ္ေတြေပ်ာ္၀င္ေနတဲ့ေနရာဆီ ေလာင္းေလွနဲ႔ထြက္ခြာခဲ့ၾကတယ္၊ အေျခအေန သိပ္မေကာင္းလွတာေၾကာင့္ ေလာင္းေလွကို ဆြဲတင္လိုက္တဲ့အခါ ငါးမိနစ္မျပည့္ခင္ အခ်ိန္ေလးမွာပဲ အက္ဆစ္ေတြက ေလာင္းေလွရဲ႕ကိုယ္ထည္ သတၱဳေတြကို စားၿပီးျဖစ္ေနတာေတြ႕လိုက္တ၊ သူတို႔ခန္႔မွန္းထားတဲ့ ႏွစ္နာရီအတြက္လက္ေလွ်ာ့ လိုက္ရပါတယ္။

ကာတီယာက မိတ္ေဆြ အလိန္းဂ်ီရန္တီကို အခုလိုေျပာျပတယ္။

“ကြ်န္မတို႔ တစ္ေန႔ ဒီမီးေတာင္ေပါက္ကြဲမႈေတြဆီက စီးလာတဲ့ ေခ်ာ္ရည္ပူလက္လက္ေတြနဲ႔ ဘ၀ဆံုးၾကေတာ့မယ္ဆိုတာ ကြ်န္မသိေနတယ္၊ နီရဲေတာက္ေလာင္ေနတဲ့ ေခ်ာ္ရည္ျပာေတြနဲ႔ ကြ်န္မတို႔ရဲ႕ တရားသျဖင့္လုပ္ေဆာင္မႈေတြဟာ ကြ်န္မတို႔ရဲ႕အသက္၀ိညာဥ္ေတြအတြက္ အာမခံခ်က္မရွိပါဘူး၊ ကြ်န္မတို႔က ေသျခင္းတရားကို မ်က္ကန္းသဖြယ္ ရူးရူးႏွမ္းႏွမ္းတိုးတိုက္ ကစားၾကတာမဟုတ္ဘူး၊ မီးေတာင္ေပါက္ကြဲမႈေတြေၾကာင့္ လူေတြေသေက်ပ်က္စီးဆံုးရႈံးရတာေတြ နည္းႏိုင္သမွ်နည္းပါးေစဖို႔ စြန္႔စားမႈေတြနဲ႔ ေျပးလႊားေနၾကတာပါ”

၁၉၉၁ ခုႏွစ္၊ ဧၿပီ ၂ ရက္၊ ေမာရီးစ္တို႔ မေသဆံုးခင္

၁၉၉၁ ခုႏွစ္၊ ဧၿပီ ၂ ရက္၊ သူတို႔ မေသဆံုးခင္တစ္လေလာက္အလို ဖိလစ္ပိုင္က ပီနာတူဘိုမီးေတာင္ ရုတ္တရက္ ေပါက္ကြဲ ခဲ့တဲ့အခါ ေဒသခံအာဏာပိုင္ေတြအတြက္ ဘယ္ေနရာကလူေတြ ဘယ္ေလာက္အႏၱရာယ္ရွိႏိုင္မလဲ၊ ဘယ္သူေတြကိုေျပာင္းေစဖို႔ ေၾကညာေပးရမလဲဆိုတာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်ဖို႔လိုလာပါၿပီ၊ အဲဒီအတြက္ အေျဖကိုေတာ့ ေမာရီးစ္တို႔ရိုက္ကူးထားတဲ့ မွတ္တမ္းတင္ ရုပ္ရွင္ေတြဆီက ရရွိခဲ့တယ္။ မွတ္တမ္းရုပ္ရွင္မွာ ၁၉၈၅ ခုႏွစ္က ကိုလံဘီယာႏိုင္ငံ၊ အာမီရိုျမိဳ႕မွာ ေပါက္ကြဲခဲ့တဲ့ မီးေတာင္ေၾကာင့္ လူေပါင္း ၂၂၀၀၀ ေသဆံုးခဲ့ပံုကို ရိုက္ယူထားပါတယ္၊ ေခ်ာ္ရည္စီးေၾကာင္းေတြကို တိတိက်က်ရိုက္ကူးထားခဲ့တဲ မွတ္တမ္းရုပ္ရွင္ကိုၾကည့္ၿပီး ဖီလစ္ပိုင္အာဏာပိုင္ေတြဟာ ေနရာေျပာင္းဖို႔ လိုအပ္တဲ့လူေတြကိုတြက္ခ်က္ႏိုင္ခဲ့ၿပီ၊ လူေပါင္း ၂၀၀၀အတြက္ ယာယီစခန္းေတြဆီ ေနရာခ်ထားေပးႏိုင္ခဲ့တယ္။ “ဒီမွတ္တမ္းရုပ္ရွင္ရဲ႕အကူအညီသာ မရယူႏိုင္ခဲ့ရင္ မီးေတာင္အေတြ႕အၾကံဳကို မသိရွိႏိုင္ဘဲ လူေပါင္းေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာ ေသဆံုးၾကမွာ သံသယျဖစ္စရာမရွိဘူး” လို႔ ၀ါရွင္တန္တကၠသိုလ္က ေျပာၾကားခဲ့တယ္။

၁၉၉၁၊ ဇြန္လ၊ ၃ ရက္ေန႔ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံ၊ အူဇန္မီးေတာင္ေပါက္ကြဲမႈ

၁၉၉၁ခုႏွစ္၊ ဇြန္လ၊ ၃ရက္ေန႔၊ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံ အူဇန္မီးေတာင္ေပါက္ကြဲခဲ့တဲ့အခါမွာေတာ့ သူတို႔ႏွစ္ဦးရဲ႕ဘ၀ေတြ အဆံုးသတ္ခဲ့ရတယ္၊ ေမာရီးစ္ခရတ္ဖ္ထ္(အသက္ ၄၅ႏွစ္) နဲ႔ ဇနီး ကာတီယာ(၄၉ႏွစ္) တို႔ဟာ အူဇန္မီးေတာင္ၾကီးဆီက အလြန္အမင္းပူေလာင္ေနတဲ့ ဓာတ္ေငြ႕တိမ္လိပ္ၾကီးရဲ႕ တြန္းထိုးေ၀ွ႔ယမ္းမႈေၾကာင့္ မီးေတာင္ျပာမႈန္ေတြနဲ႔ ေက်ာက္တံုး၊ ေက်ာက္ခဲအပိုင္းအစေတြဟာ သူတို႔ဆီ ေျပး၀င္လာခဲ့တယ္၊ အဲဒီအရွိန္နဲ႔ပဲ မီးေတာင္ေဘးပတ္၀န္းက်င္က တစ္နာရီ မိုင္ ၆၀ ႏႈန္း စီးဆင္းလာတဲ့ ျမစ္ထဲကို ထိုးစိုက္နစ္ျမဳပ္သြားခဲ့ပါတယ္၊ အဲဒီေခ်ာ္ရည္ျမစ္ၾကီးက အေမရိကန္မီးေတာင္ေဗဒပညာရွင္ ဟယ္ရီဂလစ္ခ္ကန္၊ ဂ်ပန္သတင္းေထာက္ ၁၄ဦးနဲ႔အတူ သူတို႔ႏွစ္ဦးကို ဆြဲယူႏွစ္ျမွပ္လိုက္တယ္။

“ေမာရီးစ္နဲ႔ ကာတီယာတို႔ဟာ မီးေတာင္၀နဲ႔ နီနီး ခ်ဥ္းကပ္သြားေနၾကတယ္၊ သူတို႔ ေတာ္ေတာ္ေလး စိတ္ပ်က္အားေလ်ာ့ေနၾကပံုပဲ၊ မိုးကလည္းရြာေနေတာ့ ဓာတ္ပံုရိုက္ယူရတာ အခက္အခဲေတြ႕ေနၾကတယ္၊ မီးေတာင္ကလည္း အဲဒီလို ျပင္းျပင္းထန္ထန္ေခ်ာ္ရည္ေတြ မႈတ္ထုတ္မယ္လို႔ မထင္ေလာက္ေအာင္ ႏူးညံ့သိမ္ေမြ႔ျပေနတာကိုး”

အသက္ေဘးကလြတ္ေျမာက္ခဲ့တဲ့ က်ဴးရွဴးတကၠသိုလ္က ဆက္ဆုယနာယာဒါက အဲဒီလိုျပန္ေျပာင္းေျပာျပခဲ့တယ္၊ ေမာရီးစ္နဲ႔ ကာတီယာတို႔ဟာ ကြယ္လြန္ခ်ိန္မွာ ျဖတ္သန္းခဲ့တဲ့ ၂၅ ႏွစ္သက္တမ္း မီးေတာင္စူးစမ္းေလ့လာမႈကာလအတြင္း မီးေတာင္လႈပ္ရွားမႈ ဓာတ္ပံုေပါင္း ၃ သိန္းနဲ႔ နာရီေပါင္း ၃၀၀ စာ ဗီဒီယိုတိတ္ေခြေတြကို ရိုက္ကူးထားႏိုင္ခဲ့တယ္၊ ေဟာေျပာပို႔ခ်ခ်က္မ်ားစြာလည္း ေ၀မွ်ခဲ့ၿပီး စာအုပ္ ၂၀ ေရးသားထုတ္ေ၀ခဲ့တယ္။

“ေမာရီးစ္နဲ႔ ကာတီယာတို႔ခ်န္ထားရစ္ခဲ့တဲ့ မီးေတာင္ေတြရဲ႕ဗဟုသုတ၊ အသိပညာအားလံုးဟာ ကြ်န္ေတာ္တို႔အားလံုးအတြက္ အင္မတန္အက်ဳိးေက်းဇူးရရွိေစခဲ့တယ္” လုိ႔ World Organization of Volcanic Observation အဖြဲ႔က ဥကၠဌ ဂ်ီးန္လူး၀စ္ခ်ီမင္းနီက အမွတ္တရစကားေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

“လက္ရွိ မီးေတာင္ေလ့လာစူးစမ္းမႈေတြအားလံုးဟာ ေမာရီးစ္နဲ႔ ကာတီယာတို႔ စနစ္တက်ျပဳစုထားခဲ့တဲ့ အခ်က္အလက္ေတြကို မွီခိုလုပ္ေဆာင္ေနရတာပဲ၊ ေမာရီးစ္နဲ႔ ကာတီယာတို႔ မီးေတာင္ေတြကို ခ်စ္ျမတ္ႏိုးသလို က်န္ရွိတဲ့ ေမာရီးစ္တို႔ရဲ႕မိတ္ေဆြေတြက ဆက္လက္လုပ္ေဆာင္သြားပါမယ္” လို႔ ဂ်ာမနီႏိုင္ငံ University of Fribaurg-en-Brisgau က ေဒါက္တာေဂ်ာ့ခ်္တဲလားက ၀မ္းနည္းစြာ ကတိစကားဆိုခဲ့တယ္။

၁၉၉၁ ခုႏွစ္၊ ဇြန္လ၊ ၃ ရက္ေန႔မွာေတာ့ ေတာင္ပံေတြ အားကုန္ တဖ်တ္ဖ်တ္ရိုက္ခတ္ေနတဲ့ လိပ္ျပာေလးေတြဟာ သီခ်င္းေတြဆိုညည္းရင္း အလွ်ံညီးညီးေတာက္ေလာင္ေနတဲ့ မီးေတာင္ေတြဆီ တေရြ႕ေရြ႕တိုး၀င္ကာ ခရီးဆက္လက္ထြက္ခြာသြားခဲ့ပါၿပီ။

Ref : A Passion for Volcanoes by Leopold Sanchez(Reader's Digest)