ဂဒါဖီ နဲ႔ ဒ႑ာရီေတြ

လစ္ဗ်ားႏိုင္ငံရဲ႕ေတာ္လွန္ေရးအေၾကာင္းမွာ အျငင္းပြားဖြယ္ကိစၥေတြ ရွိေနတယ္။ မွတ္ခ်က္ေတြ အမ်ားႀကီးေပးၾကတယ္။ ဒ႑ာရီေတြလို႔ တင္စားေျပာရမလိုပါပဲ။ လစ္ဗ်ားေတာ္လွန္ေရးနဲ႔ ပတ္သတ္တဲ့ အဲဒီဒ႑ာရီေတြျပန္ၿပီးဆန္းစစ္ၾကည့္တဲ့အခါမွာ အက်ဳိးသင့္အေၾကာင္းသင့္ မွန္ကန္ေနၾကတယ္။ အက်ဳိးသင့္အေၾကာင္းသင့္ မွားယြင္းေနၾကတယ္။ စိတ္၀င္စားဖြယ္ေကာင္းလွပါတယ္။ လစ္ဗ်ာႏိုင္ငံႀကီးတည္ရွိမႈ၊ လစ္ဗ်ားေတာ္လွန္ေရးေပၚထြက္လာမႈေတြမွာ ခ်န္လွပ္ထားလို႔မရတဲ့ အာဏာရွင္ဂဒါဖီရဲ႕ စိတ္၀င္စားဖြယ္ ဒ႑ာရီေတြကို ဖတ္ၾကည့္တဲ့အခါ -

ဒ႑ာရီ ၁ - ဂဒါဖီရဲ႕ ျပည္တြင္းမူ၀ါဒေတြေၾကာင့္ သူဟာ တိုးတက္မႈတစ္ခုျဖစ္ခဲ့တယ္။

၁၉၇၀ခုႏွစ္ေတြထဲ လစ္ဗ်ားအေျခအေနကို ျပန္ၾကည့္တဲ့အခါ ဂဒါဖီဟာ သေဘာထားႀကီးတဲ့လူ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ေရနံၾကြယ္၀မႈေတြကို ျပည္သူျပည္သားေတြကို မွ်ေ၀ခံစားေစခဲ့တယ္။ လယ္သမားေတြအတြက္ ထြန္စက္ေတြ၀ယ္ယူျဖည့္တင္းေပးခဲ့တာက သေဘာထားႀကီးမႈေတြထဲက တစ္ခုပါ။ ၿပီးခဲ့တဲ့ ဆယ္စုႏွစ္ႏွစ္ခုစာေလာက္မွာ စည္းမ်ဥ္းဥပေဒေတြ ေျပာင္းလဲလာတယ္။ သူနဲ႔ႏိုင္ငံေရးအရ အျမင္မတူသူေတြအမ်ားစုေနထိုင္ၾကတဲ့ အေနာက္ေတာင္ဘက္နဲ႔ အေရွ႕ဘက္က လူမ်ဳိးစုေတြကို အာဃာတႀကီးႀကီးထားလာတယ္။
တိုင္းျပည္ရဲ႕အရင္းအျမစ္ေတြ ေ၀ငွစားသံုးခြင့္ေပးထားတာေတြကို ျပန္ၿပီး ယူငင္သိမ္းဆည္းေတာ့တယ္။ ဆယ္စုႏွစ္တစ္ခုခြဲေလာက္မွာေတာ့ အဂတိလိုက္စားမႈေတြ အဆံုးစြန္က်ဴးလြန္လာခဲ့တယ္။ ဆိုဗီယက္စတိုင္လ္အလြန္လို႔ေခၚၾကတဲ့ လူနည္းစုအစိုးရအဖြဲ႔၀င္ေတြ အားႀကီးလာေတာ့ ျပဳမူလုပ္ကိုင္ၾကသလိုပဲ ဂဒါဖီအပါအ၀င္၊ သူ႔ရဲ႕ သားေတြဟာ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈေတြကို မေျပာမဆို ဖ်က္သိမ္းၾကတယ္။ တိုင္းျပည္စီးပြားေရးကို ပိုးစားျခကိုက္ေစတယ္။ အလုပ္သမားေတြကို တင္းတင္းက်ပ္က်ပ္ ထိန္းခ်ဳပ္တယ္။ အလုပ္သမားေတြဟာ သူတို႔ရဲ႕တိုးတက္မႈအတြက္ ေစ်းခ်ဳိတ့ဲအေရာင္းအ၀ယ္စာခ်ဳပ္ေတြ၊ စုေပါင္းလုပ္ေဆာင္မႈေတြ လုပ္လို႔မရေတာ့ဘူး။ အဲဒါေတြက လစ္ဗ်ားမွာ ဆင္းရဲမြဲေတမႈ ပိုၿပီးျဖစ္လာေစပါတယ္။ ေရနံအရင္းအျမစ္ၾကြယ္၀တဲ့ႏိုင္ငံျဖစ္ေနရဲ႕သားနဲ႔ လစ္ဗ်ားရဲ႕ အေျခခံလူ႔အေဆာက္အဦးႀကီး ယိုင္နဲ႔လာခဲ့တယ္။

ဒ႑ာရီ ၂ - ဂဒါဖီရဲ႕ ျပည္ပမူ၀ါဒေတြေၾကာင့္ သူဟာ တိုးတက္မႈတစ္ခုျဖစ္ခဲ့တယ္။
၁၉၇၀ခုႏွစ္မွာ ဂဒါဖီအာဏာယူခဲ့တယ္။ ဆယ္စုႏွစ္ေတြမွာ ရာထူးအလုပ္အကိုင္ေတြ ဒါမွမဟုတ္ အဆင့္အတန္းအေနအထားေတြအတြက္ လဲလွယ္ေရာင္း၀ယ္ေနခဲ့ပါတယ္။ ကြာျခားခ်က္ကေတာ့ မၾကာေသးတဲ့ႏွစ္ေတြမွာ အာဖရိကမွာ ေၾကာက္လန္႔စရာေကာင္းတဲ့ အခန္းက႑ကေန ပါ၀င္ကစားလာတယ္။ ႀကမ္းၾကဳတ္ရက္စက္တဲ့ အာဏာရွင္ေတြကို ေငြေၾကးေထာက္ပံ့မႈေတြေပးတယ္။ ပ်က္စီးျခင္းဦးတည္တဲ့စစ္ပြဲေတြကို အားေပးအားေျမွာက္ျပဳတယ္။ ဆြေပးတယ္။ ၁၉၉၆မွာ ပါလက္စတိုင္းလူမ်ဳိးေတြကို ခုခံေျပာဆိုသူလို႔ထင္စရာျဖစ္လာပါတယ္။ အဲဒီလို ဆြေပးခဲ့တာေၾကာင့္ ႏိုင္ငံမဲ့ ပါလက္စတိုင္းလူမ်ဳိး သံုးေသာင္းေလာက္ တိုင္းျပည္ကေန ႏွင္ထုတ္ခံခဲ့ရတယ္။ ေနာက္ပိုင္း ခပ္ေအးေအးေနလာခဲ့တာေၾကာင့္ ဥေရာပနဲ႔ ယူအက္စ္က ပိတ္ဆို႔မႈေတြ အဆံုးသတ္ေပးလိုက္ၾကတယ္။  ေဂ်ာခ်္႕ဒဗလ်ဴဘုရွ္၊ ဆီလ္ဗီယိုဘာလူစကိုနီနဲ႔ တစ္ျခား လက္ယာသမား ေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႔ ရင္းႏွီးကၽြမ္း၀င္ဖို႔ စတင္ႀကိဳးပမ္းခဲ့ပါတယ္။ ဂဒါဖီရဲ႕ႀကိဳးပမ္းမႈေတြေအာင္ျမင္သင့္သေလာက္ ေအာင္ျမင္ခဲ့တယ္။ ေနတိုးရဲ႕ ၾကား၀င္တိုက္ခိုက္မႈတစ္ႀကိမ္ျပဳလုပ္ခဲ့စဥ္က ဘာလူစကိုနီကေတာင္ သူ႔ရဲ႕ အီတလီ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ရာထူးကေန ႏႈတ္ထြက္ဖို႔အထိ ဆံုးျဖတ္လိုက္တယ္လို႔ ေျပာခဲ့ပါေသးတယ္။ ဂဒါဖီနဲ႔ ပုဂၢိဳလ္ေရးနီးနီးစပ္စပ္ခင္မင္ေၾကာင္း ဘာလူစကိုနီျပသခဲ့တယ္။ အဲဒါေတြက တိုးတက္မႈေတြပါ။

ဒ႑ာရီ ၃ - ဂဒါဖီက သူရဲ႕စစ္တပ္ကို ဆႏၵျပသူေတြနဲ႔ ေတာ္လွန္ေရးသမားေတြကို ၿဖိဳခြဲဖို႔ ေစလႊတ္ခဲ့တယ္။ အဲဒါသဘာ၀ပါပဲ။ တစ္ျခားတိုင္းျပည္ေတြလည္း အတူတူပဲ။

မဟုတ္ပါဘူး။ ဒီလိုမလုပ္ၾကပါဘူး။ ဒီအျငင္းအခံုကေတာ့ က်ပ္မျပည့္သူေျပာတာပဲျဖစ္လိမ့္မယ္။ ဘာေၾကာင့္လည္းဆိုေတာ့ တူနီးရွန္းအရာရွိတပ္ဖြဲ႕ေတြက အာဏာရွင္ ဇီးန္အဲလ္အာဘီဒီးန္ဘန္အာလီအတြက္နဲ႔ တူနီးရွန္းလူအုပ္ထဲကိုပစ္ခတ္ဖို႔ ျငင္းဆန္တယ္။ အီဂ်စ္အရာရွိေတြလည္း ဟိုစနီမူဘာရတ္အတြက္ အီဂ်စ္လူစုလူေ၀းထဲကိုပစ္ခတ္ဖို႔ ျငင္းဆန္ၾကတယ္။ လစ္ဗ်ားတပ္ဖြဲ႔ေတြကေတာ့ ျပည္သူေတြနဲ႔ ေငြေၾကးအတြက္ပဲအလုပ္လုပ္ၾကတဲ့ ပေရာ္ဖက္ရွင္နယ္စစ္သားေတြရဲ႕အဆက္အသြယ္ျပတ္ေတာက္ဖို႔၊ စစ္တပ္ရာထူးအဆင့္ဆင့္မွာ ဂဒါဖီသားေတြနဲ႔ မိတ္ေဆြသူငယ္ခ်င္းေတြပဲ ဗဟုိကေနခ်ဳပ္ကိုင္ထားႏိုင္ဖို႔အတြက္ ဆႏၵျပေနတဲ့လူစုလူေ၀းေတြၾကားထဲ ေၾကာက္လန္႔စရာအၾကမ္းဖက္မႈမ်ဳိးေတြနဲ႔ စိတ္ပါလက္ပါ၀င္ႏႊဲခဲ့တယ္။ တိုက္ပြဲမွာ မပါ၀င္သူေတြကိုပါဆန္႔က်င္ၿပီး စစ္တပ္က တပ္ေတြျဖန္႔က်က္ခ်ထားတာဟာ စစ္ရာဇ၀တ္မႈပဲ။ စနစ္တက်၊ အားလံုးသိမ္းၾကံဳးရွင္းလင္းတဲ့နည္းက လူသားမ်ဳိးႏြယ္ကို ဆန္႔က်င္တဲ့ရာဇ၀တ္မႈပါ။ ဂဒါဖီနဲ႔ သူ႔ရဲ႕သားေတြဒီလို ျပစ္မႈမ်ဳိးျပဳလုပ္ဖို႔ ႀကိဳးစားလာလိမ့္မယ္။ အဲဒါက ေတာ္လွန္ေရးျဖစ္ေပၚတတ္တဲ့ ႏိုင္ငံေတြရဲ႕ သဘာ၀ လံုးလုံးလ်ားလ်ားမဟုတ္ဘူး။

ဒ႑ာရီ ၄ - ေတာ္လွန္းေရးသမားေတြနဲ႔ ဂဒါဖီစစ္တပ္အၾကားက တိုက္ပြဲဟာ ရွည္ၾကာတဲ့ ေရွ႕မတိုးသာ၊ ေနာက္မဆုတ္သာ အေျခအေနမ်ဳိးျဖစ္ေနခဲ့တယ္။
အဲဒီလိုမဟုတ္ပါဘူး။ ေရွ႕မတိုး၊ ေနာက္မဆုတ္အၾကာႀကီးျဖစ္ေနခဲ့တဲ့ ပင္လယ္ေကြ႕ထဲက ဘရက္ဂါၿမိဳ႕ေလးေတြမွာေတာင္ ဂဒါဖီတပ္သားေတြ လက္နက္ခ်ခဲ့ၾကပါၿပီ။ ဒါေပမဲ့ လစ္ဗ်ားအေနာက္ေျမာက္ပိုင္းက မီစရာတာနဲ႔ အနီးပတ္၀န္းက်င္၊ အေနာက္ေတာင္တန္းေဒသေတြမွာေတာ့ အလႈပ္ရွားဆံုးစစ္ပြဲေတြျဖစ္ခဲ့တယ္။ ဒုတိယကမၻာစစ္အတြင္းက နာဇီတပ္ေတြကို ခံစစ္နဲ႔ တိုက္ခိုက္ေအာင္ျမင္ခဲ့တဲ့ နာမည္ေက်ာ္တိုက္ပြဲ စတာလင္ဂရက္စတိုင္လ္အတိုင္းပဲ မီစရာတာေတာ္လွန္ေရးသမားေတြက ဂဒါဖီရဲ႕ သံခ်ပ္ကာတပ္သားေတြကို ခံစစ္နဲ႔ ရုန္းကန္တိုက္ခိုက္ခဲ့ ၾကတယ္။ ေနာက္ဆံုးမွာ ေနတိုးအကူအညီနဲ႔အတူ ေအာင္ျမင္မႈရရွိခဲ့ၾကတယ္။ ၿပီးေတာ့ အေနာက္ဘက္ ထရီပိုလီၿမိဳ႔ဆီ ဦးတည္ၿပီး တျဖည္းျဖည္းခ်င္းတိုက္ခဲ့ၾကပါတယ္။ အထူးျခားဆံုး တိုက္ပြဲေတြက ဘာဘာေတာင္တန္းေဒသတစ္၀ိုက္က ျပင္းထန္တဲ့တိုက္ပြဲေတြပါ။ ဂဒါဖီတပ္သားေတြက အဲဒီေဒသက ၿမိဳ႕ေလးေတြနဲ႔ ရြာေတြကို အညွာအတာကင္းမဲ့စြာပဲ အေျမာက္ေတြနဲ႔ ပစ္ခတ္ခဲ့တယ္။ ေတာ္လွန္ေရးတပ္သားေတြက ဇါဗီယာနယ္ခံေတြရဲ႕အကူအညီနဲ႔ ေနာက္ဆံုး ဇါဗီယာေဒသကိုသိမ္းယူႏိုင္ခဲ့ၾကတယ္။ တူနီးရွားကေန၀င္လာႏိုင္တဲ့ ခဲယမ္းမီးေက်ာက္နဲ႔ ေလာင္စာဆီေတြကို ထရီပိုလီကို မေရာက္ႏိုင္ေအာင္ ျဖတ္ေတာက္ႏိုင္ခဲ့ၾကတယ္။ ၿပီးေတာ့ ထရီပိုလီကို သိမ္းပိုက္ႏိုင္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ၿပီးခဲ့တဲ့ ဧၿပီလကတည္းက မွန္မွန္တိုက္ခိုက္ခဲ့တဲ့ လႈပ္ရွားမႈေတြဟာ မီစရာတာကေန စတင္ခဲ့ၿပီး အေနာက္ဘက္ေတာင္တန္းေဒသေတြမွာ အဆံုးသတ္သြားခဲ့ပါတယ္။ ေရွ႕မတိုးသာ ေနာက္မဆုတ္သာ အေျခအေနမ်ဳိးေတြ ဘယ္တုန္းကမွ မျဖစ္ခဲ့ပါဘူး။

ဒ႑ာရီ ၅ - လစ္ဗ်ားေတာ္လွန္ေရးဟာ ျပည္တြင္းစစ္ပါ။

မဟုတ္ပါဘူး။ ႏိုင္ငံေရးအယူအဆမတူတဲ့ အုပ္စုႀကီးႏွစ္စုၾကားျဖစ္ပြားတဲ့ တုိက္ခိုက္မႈကို ျပည္တြင္းစစ္လို႔ အဓိပၸါယ္ဖြင့္ရမွာပါ။ ၂၀၀၆ က ဘက္ဂ္ဒက္မွာျဖစ္ပြားခဲ့သလို ျပည္သူျပည္သားေတြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး အခ်င္းခ်င္းအၾကမ္းဖက္တိုက္ခိုက္ၾကတာမ်ဳိး လစ္ဗ်ားမွာမရွိခဲ့ပါဘူး။ လစ္ဗ်ားေတာ္လွန္ေရးက ျပည္သူေတြရဲ႕ၿငိမ္းခ်မ္းတဲ့ဆႏၵျပပြဲေတြကေန စတင္လာခဲ့တာပါ။ ၿမိဳ႕ျပလူထုက အေျမာက္တပ္၊ တင့္ကား၊ အေျမာက္နဲ႔ ဗုံးအကာအရံေတြကို သိမ္းယူႏိုင္တဲ့အခါမွ ေတာ္လွန္ေရးသမားေတြက လက္နက္စြဲကိုင္လာၾကတာ။ တိုက္ခိုက္မႈေတြစတင္ၾကေတာ့ ေဗာ္လန္တီယာတိုက္ခိုက္ေရးသမားေတြက ေလ့က်င့္ထားတဲ့ ေၾကးစားတပ္သားေတြရဲ႕ အားကိုပါယူၿပီး သူတို႔ၿမိဳ႕ေတာ္ကိုကိုယ္စားျပဳတိုက္ခိုက္ၾကတယ္။ အဲဒါက ေတာ္လွန္ေရးတစ္ခုပါ။ ျပည္တြင္းစစ္တစ္ခုမဟုတ္ပါဘူး။ ေတာင္ဘက္ကမ္းရိုးတန္းၿမိဳ႕ေတာ္ စာတီနဲ႔အနီးတ၀ိုက္မွာသာ ဂဒါဖီသစၥာခံလူထုက ေတာ္လွန္ေရးသမားေတြကို ဆန္႔က်င္တိုက္ခိုက္တာေတြျဖစ္ခဲ့ၾကတယ္။ အဲဒီလက္တစ္ဆုပ္စာ ျပည္သူျပည္သားအခ်င္းခ်င္း တိုက္ခိုက္မႈကိို ပံုႀကီးခ်ဲ႕ၿပီး ျပည္တြင္းစစ္လို႔ေျပာရင္ အမွားအယြင္းျဖစ္မွာပဲ။ ဂဒါဖီေထာက္ပံ့ေပးႏိုင္တဲ့စစ္တပ္က အင္မတန္နယ္က်ဥ္းသြားခဲ့ပါၿပီ။

ဒ႑ာရီ ၆ - လစ္ဗ်ားက တကယ္ေတာ့ တိုင္းျပည္အစစ္တစ္ခုမဟုတ္ဘူး။ အေရွ႕နဲ႔အေနာက္ ၾကား နယ္ေျမၿပိဳကြဲႏိုင္တယ္။

ကမၻာႀကီးေတာင္ဘက္ပိုင္းဟာ အတုအေယာင္တိုင္းျပည္ေတြ၊ အစိတ္အစိတ္အမႊာမႊာကြဲႏိုင္တဲ့ အနားသတ္ေလးမွာရွိေနၾကတဲ့ ေဒသေတြလို႔ အေနာက္ကသုေတသနသမားေတြေျပာေနတဲ့ အယူအဆကိုနားမလည္ပါဘူး။ ဒီလိုသာဆို တိုင္းျပည္တိုင္းက  အတုအေယာင္ေတြျဖစ္မွာပဲ။ ႏိုင္ငံေရးသိပၸံ၊ သမိုင္းဆိုင္ရာပေရာ္ဖက္ဆာ ဘန္နီဒစ္အန္ဒါဆန္ ရဲ႕သုေတသနမွာ ေျပာထားတယ္။ ျပည္နယ္ေတြက ၁၇၀၀ခုႏွစ္ေတြမွာေပၚေပါက္လာတယ္တဲ့။ ေပၚေပါက္လာတဲ့ျပည္နယ္ေတြမွာ လူမ်ဳိးေတြအမ်ားႀကီးရွိေနတယ္။ သက္တမ္းရွည္လူမ်ဳိးစုေတြက အမ်ဳိးသား၀ါဒစြဲေတြျပင္းထန္ၿပီး အတူတူစုေပါင္းေနဖို႔ ခက္ခဲလာၾကတယ္။ စပိန္ႏိုင္ငံအတြင္းမွာ ရွိေနၾကတဲ့ ကက္တလန္(Catalan)လူမ်ဳိးစုေတြနဲ႔ ဘက္စ္က္(Basque)လူမ်ဳိးစုေတြက ၀ါဒစြဲေတြေၾကာင့္ စပိန္ႏိုင္ငံတြင္းမွာ ေနထိုင္ဖို႔ မလြယ္ကူေတာ့ဘူး။ စေကာ့လူမ်ဳိးေတြလည္း ၿဗိတိန္ကေနထြက္ေျပးႏိုင္ၾကတာပဲ။ အဲဒီလိုအျဖစ္မ်ဳိးေတြနဲ႔ ကြဲျပားတာက လစ္ဗ်ားမွာ နယ္ေျမခြဲထြက္ဖို႔ လႈပ္ရွားတဲ့လူမ်ဳိးစုေတြမရွိဘူး။ ၀ါဒစြဲကြဲျပားတဲ့ လူမ်ဳိးစုေတြမရွိပဲ လူမ်ဳိးတစ္မ်ဳိးအေနနဲ႔ပဲ ရပ္တည္ၾကတယ္။ လူတိုင္းက အာေရဗ်ဘာသာစကားပဲ ေျပာၾကတယ္။ “ဘာဘာ”ေျမာက္အာဖရိက တိုင္းရင္းသားေတြလည္း အာေရဗ်စကားကိုပဲေျပာၾကတာပဲ။ ဘာဘာေတြလည္း ေတာ္လွန္ေရးထဲက လစ္ဗ်ားသူရဲေကာင္းေတြ ျဖစ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ေတာ္လွန္ေရးကိုစတင္ခဲ့ၾကတဲ့ မ်ဳိးဆက္သစ္လူငယ္ေလးေတြက ေက်ာင္းသားေတြ။ လစ္ဗ်ားႏိုင္ငံကို ခိုင္ခိုင္မာမာသစၥာခံထားတဲ့အသိမ်ဳိး ရွိခဲ့ၾကတဲ့သူေတြပါ။ ေတာ္လွန္ေရးတစ္ေလွ်ာက္လံုး လစ္ဗ်ားရဲ႕ဒုတိယအႀကီးဆံုးၿမိဳ႕ေတာ္ ဘန္ဂါဇီၿမိဳ႕သားေတြကလည္း ထရီပိုလီကိုပဲ ၿမိဳ႕ေတာ္အျဖစ္ဆက္ၿပီးထားဖို႔ တိုက္တြန္းေနခဲ့ၾကတယ္။ ၁၉၈၉ေနာက္ပိုင္း ဘဲလ္ကန္ေဒသအျဖစ္အပ်က္ေတြလို အာဏာရွင္ေတြက်ဆံုးၿပီးတဲ့အခါ နယ္ေျမေတြ အစိတ္စိတ္အပိုင္းပိုင္းကြဲထြက္ကုန္မွာပဲလို႔ အေနာက္ႏိုင္ငံသားေတြက ထင္ျမင္ေနၾကတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေခတ္ၿပိဳင္အာရပ္ကမၻာမွာေတာ့ အလားတူကိစၥမ်ဳိးမဟုတ္ပါဘူး။

ဒ႑ာရီ ၇ - ေတာ္လွန္ေရးေအာင္ျမင္ေစဖို႔ ေနတိုးေျခလ်င္တပ္ေတြ လစ္ဗ်ားေျမေပၚမွာရွိခဲ့ၾကတယ္။
အေမရိကန္ႏိုင္ငံေရးစာနယ္ဇင္းသမားႀကီး ေကာ့ခ္ဘန္း(Cock Burn) ကေန ေရွးရိုးစြဲကြန္ဆာေဗးတစ္အျမင္ရွိေနတဲ့ အေမရိကန္စာေရးဆရာ မက္က္စ္ဘြတ္ထ္(Max Boot)အထိ လူတိုင္းက ဒီစိတ္ကူးအတိုင္းေျပာေနၾကတယ္။ ဒါေပမဲ့ လစ္ဗ်ားမွာ ႏိုင္ငံျခားေျခလွ်င္တပ္သားေတြ ရွိမေနၾကပါဘူး။ ရွိလာမယ့္ အလားအလားလည္းမရွိပါဘူး။ လစ္ဗ်ားေတြဟာ မ်ဳိးခ်စ္စိတ္အင္မတန္ျပင္းတယ္။ အစကတည္းက သူတို႔ အရွင္းဆံုးပံုစံနဲ႔ပဲ ေတာ္လွန္ေရးကို စခဲ့ၾကတာပါ။ ေျမေပၚမွာ ေနတိုးအထူးတပ္သားအခ်ဳိ႕ ရွိေနပါတယ္။ အေရအတြက္ကေတာ့ နည္းပါတယ္။ ေတာ္လွန္ေရးသမားေတြရဲ႕ေနာက္ကြယ္က အေျခအေနေတြ ဆက္သြယ္ေပးပို႔ရုံပါပဲ။ က်ဴးေက်ာ္ႏိုင္ေလာက္တဲ့အင္အား၊ အေရအတြက္မ်ဳိးမရွိဘူး။ လစ္ဗ်ားျပည္သူေတြရဲ႕ ေတာ္လွန္ေရးေအာင္ျမင္ဖို႔ ႏိုင္ငံျခားေျခလွ်င္တပ္သားေတြ ဘယ္ေတာ့မွ မလိုအပ္ပါဘူး။

ဒ႑ာရီ ၈ - ယူအက္စ္က စစ္ပြဲကို ဦးေဆာင္ခဲ့တယ္။

ဒီစြပ္စြဲခ်က္အတြက္ ဘာအေထာက္အထားမွ မရွိပါဘူး။ ေနတိုးအဖြဲ႔၀င္ေတြျဖစ္တဲ့ ျပင္သစ္နဲ႔ ၿဗိတိန္တို႔နဲ႔ ပူးေပါင္းၿပီး တပ္သားေတြလႊတ္ဖို႔ ယူအက္စ္က ျငင္းပယ္ခဲ့တာဟုတ္မဟုတ္၊ အေမရိကန္သတင္းသမား ဂလန္းဂရီးန္၀ဲလ္ဒ္(Gleen Greenwald) ကို ေမးျမန္းခဲ့ပါတယ္။ သူ ေျပာတာက ယူအက္စ္ကသာ ၾကား၀င္အေရးယူဖို႔ပထမေနရာက တိုက္တြန္းခဲ့တာမဟုတ္ဘူးဆိုရင္ ေနတိုးက ဘယ္ေတာ့မွ အေရွ႕ထြက္လာမွာမဟုတ္ဘူးတဲ့။ မစၥတာဂရီးန္၀ဲလ္ဒ္ရဲ႕ အဆင့္ျမင့္ႏိုင္ငံေရးအယူအဆေတြနဲ႔ ရင္းႏွီးေနတာေတာင္ ဒီအခ်က္ကေတာ့ အေထာက္အထားမခိုင္လံုပဲ ၀ါဒစြဲနဲ႔ေျပာလိုက္တဲ့အေျဖ ျဖစ္ေနတယ္လို႔ထင္မိတယ္။ မက္ကလက္ခ်ီ(The McClatchy) ရဲ႕ သတင္းစာေတြကလာတဲ့ သတင္းအရဆိုရင္ ပန္တဂြန္၊ ကာကြယ္ေရးဌာနအတြင္းေရးမွဴး ေရာဘတ္ဂိတ္ထ္စ္နဲ႔ သမၼတအိုဘားမားတို႔က မူဆလင္ကမၻာမွာ ေနာက္ထပ္စစ္ပြဲတစ္ပြဲ ဆင္ႏႊဲရမွာကို အလြန္အမင္း စိတ္မပါလက္မပါျဖစ္ေနၾကတယ္လို႔ ဆိုတယ္။ ဒါဆိုရင္ထင္ရွားပါတယ္။ ျပင္သစ္နဲ႔ ၿဗိတိန္တို႔က ၾကား၀င္အေရးယူတိုက္ခိုက္တာကို ဦးေဆာင္ခဲ့တာပါ။ ဘာေၾကာင့္လည္းဆိုေတာ့ လစ္ဗ်ားမွာ ဂဒါဖီနဲ႔ အတိုက္အခံေတြရဲ႕ တိုက္ပြဲႏွစ္ေတြရွည္ၾကာလာမယ္ဆိုရင္ အေျခအေနေတြ ေျပာင္းျပန္ေျပာင္းလဲသြားႏိုင္တယ္။ အယ္ေကးဒါးေတြအတြက္ တံခါးေပါက္ဖြင့္ေပးလုိက္သလို ျဖစ္လာႏိုင္တယ္။ ၿခိမ္းေျခာက္မႈေတြ ဥေရာပက ရင္ဆိုင္ရႏိုင္တယ္လို႔ သူတို႔က ယံုၾကည္ၾကလို႔ပါ။ အေနာက္ဥေရာပက လႈပ္ရွားမႈေတြ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ေနပါေစ၊ သူတို႔ကိုယ္တိုင္ကိုယ္က အဆံုးအျဖတ္ေပးမယ့္အခ်ိန္ ေရာက္ေနၾကပါၿပီ။ ဒီတိုက္ခိုက္မႈမွာ အိုဘားမားအစိုးရအဖြဲ႕က ဂ်ဴနီယာသေဘာနဲ႔ ပါလာတာပါ။

ဒ႑ာရီ ၉ -  သူ႔ကို အံတုခဲ့သူေတြကို အေရွ႕ဘက္ပိုင္းၿမိဳ႕ေတာ္ေတြမွာ တပ္သားအစံုနဲ႔ လွ်င္လွ်င္ျမန္ျမန္လိုက္လံဖမ္းဆီးဖို႔သာ ခြင့္ျပဳခဲ့မယ္ဆိုရင္၊ ဘန္ဂါဇီ၊ ဒဲနာ၊ အယ္လ္ေဘဒါနဲ႔ တိုဘရတ္ခ္တို႔မွာ အတိုက္အခံေတြအမ်ားႀကီးပဲ။ ဒါေပမဲ့ ဂဒါဖီက မဖမ္းဆီးခဲ့ဘူး။ မသတ္ခဲ့ပါဘူး။ အက်ဥ္းခ်မထားခဲ့ပါဘူး။

ဒါေပမဲ့ ဇါဗီယာ၊ တ၀ါဂါ၊ မီစရာတာနဲ႔ တစ္ျခားေနရာေတြမွာ သူဘယ္လိုၾကမ္းၾကမ္းတမ္းတမ္း ျပဳမူခဲ့တယ္ဆိုတာ ဥပမာေတြ အမ်ားႀကီးပါ။ ၿပီးခဲ့တဲ့ဧၿပီလမွာ မီစထရာတာတစ္၀ိုက္ေဒသခံေတြပါ အေရာေရာအေထြးေထြး အေျမာက္နဲ႔ပစ္ခတ္ တိုက္ခိုက္တုန္းက လူေပါင္း ၁၀၀၀ ကေန ၂၀၀၀ခန္႔ ေသဆံုးခဲ့ၾကတယ္။ အဲဒီတိုက္ခုိက္မႈေတြ တစ္ေႏြတြင္းလံုးျဖစ္ခဲ့ၾကတာ။ လူေပါင္း၁၅၀ေလာက္ရွိတဲ့ ဂဒါဖီသတ္ျဖတ္ျမွပ္ႏံွထားခဲ့တဲ့ လူအစုအပံုတစ္ခုရွာေတြ႕ခဲ့ၾကေသးတယ္။ ဇါဗီယာနဲ႔ အေနာက္ဘက္ေဒသေတြက ေၾကာက္မက္ဖြယ္ရာအျဖစ္အပ်က္ေတြ အကုန္လံုး ေပၚထြက္လာေတာ့မယ္။ ဒါေပမဲ့ စိတ္ခ်မ္းသာစရာေတာ့ေကာင္းမွာ မဟုတ္ဘူး။ အတိုက္အခံေတြက ဂဒါဖီတပ္သားေတြဟာ လူေပါင္းတစ္ေသာင္းအထက္ သတ္ျဖတ္ခဲ့ၾကတယ္လို႔ အခိုင္အမာေျပာဆိုၾကတယ္။ ျပည္သူ႔က်န္းမာေရးေလ့လာတဲ့အစုအဖြဲ႔ေတြက ေနာက္ဆံုးမွာ ဒီျပႆနာကိုေက်ေအးလိုက္ၾကမွာပဲ။ ဒါေပမဲ့ ဂဒါဖီဘာေတြလုပ္ႏိုင္ခဲ့တယ္ဆိုတာ အတိအက်သိၾကပါတယ္။

ဒ႑ာရီ ၁၀ - ဒီစစ္ပြဲဟာ လစ္ဗ်ားရဲ႕ ေရနံအတြက္ျဖစ္ခဲ့ၾကတာပါ။

ဒါ ရူးေၾကာင္ေၾကာင္ႏိုင္တဲ့အယူအဆပဲ။ လစ္ဗ်ားက အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာေရနံေစ်းကြက္စုစည္းထားၿပီးပါၿပီ။ ၿဗိတိန္အေျခစိုက္ေရနံကုမၸဏီ BP နဲ႔၊ အီတလီေရနံကုမၸဏီ ENI တို႔လို ကုမၸဏီႀကီးေတြနဲ႔ အမွာစာဘီလီယံနဲ႔ခ်ီၿပီး အလုပ္လုပ္ခဲ့တယ္။ တစ္ျခား ေရနံကုမၸဏီေတြနဲ႔လည္း ဆက္သြယ္ေရာင္း၀ယ္မႈေတြ ရွိပါတယ္။ ဘယ္ကုမၸဏီကမွ သူတို႔အေရာင္းအ၀ယ္စာခ်ဳပ္ကို လက္မွတ္ထိုးေပးခဲ့တဲ့သူ၊ အာဏာရွင္ပဲျဖစ္ေနပါေစ အႏၱရာယ္က်ေရာက္မွာ မျမင္ခ်င္ၾကဘူး။ စစ္ပြဲလြန္အီရတ္ေရနံအေရာင္းအ၀ယ္ေတြနဲ႔ သူတို႔မၾကာခဏယဥ္ၿပိဳင္ရတာေတြရွိတယ္။ လစ္ဗ်ားေတာ္လွန္ေရးေၾကာင့္ ENI အက်ဳိးအျမတ္ေတြထိခိုက္ပါတယ္။ ျပင္သစ္ကုမၸဏီ- Total S.A. နဲ႔ စပိန္ကုမၸဏီ Repsol တို႔လည္း ထိခိုက္မႈေတြရွိၾကတယ္။ ေနတိုးတိုက္ခိုက္မႈေၾကာင့္ လစ္ဗ်ားေရနံေစ်းကြက္ပ်က္ရင္ ေရနံေစ်းေတြတက္လာႏိုင္တယ္။ အေနာက္ႏိုင္ငံေခါင္းေဆာင္ေတြ အထူးသျဖင့္ စီးပြားေရးအႏၱရာယ္ၾကံဳေနရတဲ့ ဘားရက္အိုဘားမားအတြက္ စြမ္းအင္ေလာင္စာဆီေစ်းႏႈန္းျမင့္တက္မႈဟာ စီးပြားေရးအက်ပ္အတည္းျပႆနာကို ပိုၿပီးၾကာရွည္ႏိုင္ေစတယ္။ ၾကား၀င္တိုက္ခုိက္မႈေနာက္ပိုင္းမွာ ၀င္ေရာက္စြက္ဖက္တာေတြရွိလာရင္၊ နယ္ခ်ဲ႕၀ါဒအတြက္ စီးပြားေရးအျငင္းအခံုေတြျဖစ္ၾကမွာပါပဲ။ ဒါေပမဲ့ ဒီကိစၥဟာ ဘာသက္ေသအေထာက္အထားမွ မရွိပါဘူး။ လစ္ဗ်ားႏိုင္ငံရဲ႕ေရနံအတြက္ ႏႊဲတဲ့စစ္ပြဲဆိုတာ လုပ္ၾကံတဲ့အယူအဆသာလွ်င္ ျဖစ္ပါတယ္။            ။

Source : http://globalpublicsquare.blogs.cnn.com
(အေမရိကန္သမိုင္းဆရာ Juan Cole ရဲ႕Top ten myths about the Libya war)