ရင္နင့္စဖြယ္ လဲၿပိဳၿပီးတဲ့ေနာက္မွာ

Before and After

(a)

ခတၱမန္ဒူရဲ႕ ကိုးဆင့္ Dharahara ေမွ်ာ္စင္ ၂၀၁၃ ဇူလိုင္ မွာျမင္ေတြ႔ရပံု။

အုတ္သားအက်ဳိးအပဲ့ေတြနဲ႔ Dharahara ကို ၂၀၁၅ ဧၿပီ ၂၅ စေနေန႔ မွာ ရင္နင့္စဖြယ္။ ေမွ်ာ္စင္ကို ၁၈၃၂ ခုႏွစ္မွာ တည္ေဆာက္ခဲ့ပါတယ္။

(b)

**************************

(a)

Swayambhunath Stupa (ေမ်ာက္ဘုရားေက်ာင္း) နီေပါႏိုင္ငံ ခတၱမန္ဒူမွာ တည္ရွိပါတယ္။
ဒီပံုက ၂၀၁၃ ေမ လကပါ။

ေမ်ာက္ဘုရားေက်ာင္းအပ်က္အစီး၊ ငလ်င္လႈပ္ခတ္ခဲ့ၿပီး ေနာက္တစ္ေန႔မွာ .....

(b)

**************************

(a)
၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ႏိုဝင္ဘာတုန္းက Basantapur Durbar ရင္ျပင္

ဧၿပီ ၂၅ ကလႈပ္ခတ္ခဲ့တဲ့ ၇.၈ ရစ္ခ်္တာစေကး ငလ်င္ေၾကာင့္ Durbar ရင္ျပင္ဟာ  ၿပိဳပ်က္ခဲ့ပါတယ္။
(b)

**************************

(a)
Pashupatinath ဟိႏၵဴဘုရားေက်ာင္း ကို ၂၀၁၄ ဇြန္လမွာျမင္ေတြ႔ရပံု

ငလ်င္ေၾကာင့္ ထိခိုက္ေသဆံုးခဲ့ရသူေတြ မီးသၿဂိဳဟ္တဲ့ေနရာ အျဖစ္
(b) 

**************************

(a)

ခတၱမန္ဒူကေန ၅.၅ မိုင္ အကြာမွာတည္ရွိတဲ့ Patan Durbar ရင္ျပင္ကို ၂၀၁၄ ဧၿပီ ၁၃ ရက္ေန႔ကေတြ႔ရပံု။

လဲၿပိဳက်ခဲ့တဲ့ ဘုရားေက်ာင္း။ အပ်က္အစီးမ်ားခဲ့ပါတယ္။ အဓိကအေဆာက္အဦေတြျဖစ္တဲ့ Krishna ဘုရားေက်ာင္း၊ Vishwanath ဘုရားေက်ာင္းနဲ႔ Bhimsen ဘုရားေက်ာင္းေတြအပါအဝင္ ထိခိုက္ပ်က္စီးမႈမ်ားလြန္းလွေပမဲ့ ပကတိအတိုင္း ျပန္လည္ရွင္သန္ဖို႔ ေမွ်ာ္လင့္ေနၾကတယ္။

(b)

နီေပါႏိုင္ငံ ခတၱမန္ဒူၿမိဳ႕ေတာ္မွာ ဧၿပီ ၂၅ ရက္ေန႔က ရစ္ခ်္တာစေကး 7.8Mw ဒါမွမဟုတ္ 8.1Ms ငလ်င္လႈပ္ခတ္ခဲ့ေတာ့ ခတၱမန္ဒူတစ္ဝိုက္က နီေပါရဲ႕အေက်ာ္ၾကားဆံုးေစတီပုထိုးေတြဟာ တစ္စစီဖဲ့ေျခြခ်ခံရလိုက္ရတယ္။ အပိုင္းပိုင္းအျပတ္ျပတ္ ပဲ့ေကြ်သြားခဲ့ၾကၿပီး အုတ္က်ဳိးအုတ္ပဲ့ေတြဖံုးကာေနတဲ့ သစ္ေခ်ာင္းသစ္ပိုင္းအစုအပံုေတြလို ေျပာင္းလဲကုန္ၾကတယ္။ လက္နဲ႔ထြင္းထုထားတဲ့ သစ္သားပန္းပုရက္မေတြလည္း ပဲ့ထြက္ကုန္တယ္။ အဆင့္ဆင့္တည္ေဆာက္ထားတဲ့အမိုးေတြလည္း ကြဲေၾကကုန္ၾကတယ္။ ဒါေပမဲ့ ခတၱမန္ဒူခ်ဳိင့္ဝွမ္းထဲက တျခား ေစတီပုထိုးေတြ၊ အထြတ္အျမတ္ထားရာဗိမာန္ေတြဟာ မ်ားေသာအားျဖင့္ အုတ္သားနီနီနဲ႔ လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္ရာေပါင္းမ်ားစြာက တည္ေဆာက္ထားခဲ့ၾကတာပါ။ အဲဒီမွာ အပ်က္အစီးနည္းနည္းထိခိုက္ခဲ့တာ အံ့အားသင့္စဖြယ္ေတြ႔ရတယ္။ လံုးဝေပ်ာက္ကြယ္ၿပိဳလဲကုန္တာမဟုတ္ဘဲ အေကာင္အထည္က်န္ရွိေနေသးတယ္လို႔ ေျပာႏိုင္ပါတယ္။

            အဆိုးဆံုးဗိသုကာလက္ရာဆံုးရႈံးမႈမွာ ခံ့ညားထည္ဝါလွတဲ့ Shiva ဘုရားေက်ာင္း ေစတီပုထိုးနဲ႔ အမႊာေစတီ Narayan တို႔ပါ။ အဲဒီေစတီေတြဟာ ခတၱမန္ဒူရဲ႕ အဓိက Durbar ရင္ျပင္မွာ တည္ရွိေနခဲ့ၾကတာပါ။ ၁၉၆၀ ခုႏွစ္ေနာက္ပိုင္းေတြမွာ အေနာက္ႏိုင္ငံက ဟစ္ပီခရီးသြားေတြဟာ ခတၱမန္ဒူရွိရာ ေရာက္ရွိလာၾကၿပီး Shiva ေစတီရဲ႕က်ယ္ျပန္႔တဲ့ေနရာ၊ အဆင့္ ၆ ဆင့္ရွိရာ ပန္းတည္ခံုမွာ ထိုင္ၿပီး အလႊာ ၃ထပ္ပါအမိုးအရိပ္ေအာက္မွာ ေနရာယူအနားယူၾကတယ္။ ေဆးေျခာက္ရႈရင္း အလြန္ျမင့္မားလွတဲ့ျမင္ကြင္းနဲ႔ ၿမိဳ႕ကို စီးမိုးၾကည့္ရႈရင္း ၾကည္ႏူးရႊင္ျမဴးခဲ့ၾကတယ္။ ဒါေပမဲ့ အခုအခ်ိန္မွာေတာ့ ဘုရားေစတီႏွစ္ဆူလံုးဟာ ပြတ္တိုက္ဖ်က္စီးခံလိုက္ရသလို ရင္နင့္စဖြယ္ အုတ္သားအစုအပံုျဖစ္ေနခဲ့ပါၿပီ။ အုတ္သားအက်ဳိးအပဲ့ေတြကို ဘူလ္ဒိုဇာနဲ႔ လမ္းေၾကာင္းေဖာ္ ရွင္းထုတ္ေပးေနရတယ္။ မ်က္ျမင္သက္ေသေတြေျပာၾကတာက စိတ္ေခ်ာက္ခ်ားတုန္လႈပ္စရာျမင္ကြင္းပဲတဲ့။ အျမင္ေရာ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာပါ ျပန္လည္အစားထိုးမရႏိုင္တဲ့ ဆံုးရႈံးမႈလို႔ေျပာျပၾကတယ္။

            Shiva ဘုရားေက်ာင္းဟာ ႏွစ္ေပါင္း ရာေပါင္းမ်ားစြာ သက္တမ္းၾကာျမင့္ခဲ့ပါၿပီ။ မပ်က္စီးခင္တုန္းက လန္ခ်ားေမာင္းသူေတြ၊ ကူလီသမားေတြနဲ႔ တခ်ဳိ႕လူေတြဟာ ခရီးသည္ေစာင့္ဆိုင္းရင္း ဘုရားေက်ာင္းပတ္လည္က ေရတံေလွ်ာက္ေတြမွာ ဆီးသြားတတ္ၾကတယ္။ နည္းနည္းပိုၿပီး နိမ့္တဲ့ အမိုး ၃ ထပ္နဲ႔ Narayan ေစတီမွာ ဟင္းသီးဟင္းရြက္ေရာင္းခ်သူေတြရွိေနတတ္ၾကတယ္။ ဘုရားေက်ာင္း ငါးလႊာေအာက္ေျခကြက္လပ္မွာ သူတိုရဲ႕အစားအစာေတြကို ခင္းက်င္းျပသထားေလ့ရွိပါတယ္။ ေစတီပုထိုးႏွစ္ဆူလံုးက လူထူထူအတြက္ ပလက္ေဖာင္းေတြလိုပဲ။ တိုးေဝွ႔ေနၾကတဲ့ နီေပါသားေတြနဲ႔ ႏိုင္ငံျခားသားေတြဟာ အဲဒီေနရာမွာ စုရုံးေနတတ္ၾကတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ေစတီပန္းတည္ခံုဟာ လမ္းမေတြထက္ျမင့္မားတာေၾကာင့္ ဟိႏၵဴဘာသာေရးအခမ္းအနားေတြနဲ႔ တျခားလႈပ္ရွားမႈေတြကို အေကာင္းဆံုးျမင္ကြင္းနဲ႔ ေတြ႕ျမင္ႏိုင္ၾကတယ္။ အဲဒီ အထင္ကရအေဆာက္အဦႏွစ္ခုဟာ နီေပါရဲ႕ ဟိႏၵဴအပ်ဴိစင္နတ္သမီး(ကုမာရီ) အေဆာင္ေရွ႕မွာရွိၾကတယ္။ အေရွ႕ဘက္မွာ အုတ္သား၊ ရုပ္ထု နဲ႔ သစ္သားပန္းပုရုပ္ေတြနဲ႔ တန္ဆာဆင္ထားတာေတြ ငလ်င္လႈပ္ခါမႈကေန ရွင္သန္က်န္ရစ္ေနၾကတယ္။ အတြင္းဘက္ဝင္းထဲ၊ အခန္းေတြထဲမွာ ေဘးကင္းရဲ႕လား ခ်က္ခ်င္းေတာ့ မသိႏိုင္ၾကေသးပါဘူး။

            ၿမိဳ႕လယ္ပိုင္းက Durbar ရင္ျပင္မွာ မ်ားျပားလွတဲ့ေစတီပုထိုးေတြ pancake ခ်ပ္ေတြလို ၿပိဳက်ပ်က္စီးသြားခ်ိန္မွာ ခတၱမန္ဒူအစြန္အဖ်ားပိုင္း Patan ၿမိဳ႕ေလးထိခိုက္ခံစားရပံုကလည္း ေၾကာက္မက္ဖြယ္ရာပါ။ အဲဒီအခ်ိန္တျခားေနရာေတြမွာ လႈပ္ရွားရုံ အက္ေၾကာင္းထင္ရုံေလာက္ အေနအထားရွိခဲ့ၾကတယ္။ Sundari Chowk ဘုရားေက်ာင္း အပါအဝင္ ကံေကာင္းလွစြာ ၿပိဳလဲမသြားဘဲက်န္ရစ္ေနခဲ့တဲ့ေနရာေတြရွိပါတယ္။ ကံေကာင္းလြန္းတဲ့ ျမင့္ျမတ္တဲ့အေဆာက္အဦ ၃ ခုျဖစ္ၾကတဲ့  မီးခိုးေရာင္ေက်ာက္သားနဲ႔ Mogul (Mughal)မင္းဆက္လက္ရာလႊမ္းမိုးတဲ့ Krishna Mandir ၊ အဝင္ဝမွာ ႀကီးမားလွတဲ့ ဆင္ပံုေက်ာက္တံုးေတြနဲ႔ ၁၇ာရာစုက Bishwa Nath Mandir နဲ႔ အနီးအနားမွာ အရြယ္သိပ္မႀကီးလွတဲ့ ၁၇ရာစုက ေစတီ Bimsen Mandi (ကုန္သည္ေတြရဲ႕ ဘုရား) တို႔က မပ်က္ယြင္းဘဲ က်န္ရစ္ၾကတယ္။

            ခတၱမန္ဒူကေန မိုင္ေပါင္းမ်ားစြာကြာေဝးတဲ့ေနရာမွာရွိတဲ့ ခမ္းနားထည္ဝါလွတဲ့ Bhaktapur ၿမိဳ႕ေလးပ်က္စီးခဲ့တဲ့အဆင့္ကို ခ်က္ခ်င္းအတည္ျပဳလို႔ မရႏိုင္ေသးပါဘူး။ ျပဳျပင္ထိန္းသိမ္းမႈေတြဟာ ႏွစ္ရွည္လမ်ားအခ်ိန္ယူရဦးမွာပါ။ ႏိုင္ငံျခားသားေတြနဲ႔ ေဒသခံ artist ေတြရဲ႕ အကူအညီ၊ ေငြေၾကးထည့္ဝင္မႈေတြရွိတာ ဝမ္းေျမာက္စရာပါ။ ၿမိဳ႕ေလးျပဳျပင္ထိန္းသိမ္းဖို႔ ကုန္က်စရိတ္ကို ၿမိဳ႕လယ္ပိုင္း ျပဳျပင္မြမ္းမံေနတဲ့ ဘုရားေက်ာင္း၊ ေစတီပုထိုးနဲ႔ ဗိမာန္ေနရာေတြဆီ ကမၻာလွည့္ခရီးသည္ေတြ ၾကည့္ရႈခြင့္ျပဳထားရာက ရတဲ့ဝင္ေၾကးနဲ႔ အသံုးျပဳၾကပါလိမ့္မယ္။ ဗဟိုေစတီမွာေတာင္ စားေသာက္ဆိုင္ တစ္ခု တည္ေဆာက္ထားပါတယ္။ အစားအေသာက္စားရင္း အဲဒီေနရာေတြကို ၾကည့္ရႈႏိုင္ၾကမွာပါ။ ခတၱမန္ဒူခ်ဳိင့္ဝွမ္းထဲက Boudhanath ေစတီကို တိဗက္လူမ်ဳိး ဗုဒၶဘာသာဝင္ဒုကၡသည္တစ္ဦးက တည္ထားခဲ့တာပါ။ သူ႔ရဲ႕ဇာတိေျမကို တရုတ္ေတြသိမ္းပိုက္ခဲ့ေတာ့ ဟိမဝႏၱာေတာင္တန္းေတြတစ္ေလွ်ာက္ျဖတ္ၿပီး ေျခက်င္ထြက္ေျပးခဲ့ရတယ္။ ေစတီကို လာေရာက္ၾကည္ညိဳၾကသူေတြဟာ ေစတီေအာက္ေျခက prayer wheel ေတြလည္ေနခ်ိန္၊ တရားေတာ္ဆုေတာင္းရြတ္ဆိုၿပီး တစ္ပတ္လမ္းေလွ်ာက္ဖူးေမွ်ာ္ၾကေလ့ရွိတယ္။ ခတၱမန္ဒူ အစြန္အဖ်ားပိုင္း ေတာင္ထိပ္ေပၚက Swayambhunath ဘုရားေက်ာင္းအပါအဝင္ ဟိႏၵဴ နဲ႔ ဗုဒၶဘာသာ ဝတ္ျပဴဆုေတာင္းရာ တျခားေက်ာ္ၾကားတဲ့ေနရာေတြ ဘယ္ေလာက္ပ်က္စီးလည္း သတင္းအတိအက်မရႏိုင္ေသးပါဘူး။ အဲဒီအေဆာက္အဦေနရာကို ေမ်ာက္ဘုရားေက်ာင္းလို႔ လူသိမ်ားၾကတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ခပ္ဆုိးဆိုးေမ်ာက္ေတြဟာ ဘုရားေက်ာင္းေတာင္ကုန္းေပၚက သစ္ပင္ေတြမ်ားေနထိုင္ၿပီး အေကာင္ငယ္ေလးေတြကို ၾကမ္းၾကမ္းတမ္းတမ္းေျခာက္လွန္႔ၾကတာေၾကာင့္ပါ။ အဲဒါကို ေၾကာက္ရြြံ႔ၾကတဲ့ ဘုရားဖူးခရီးသည္ေတြဟာ ဘုရားေက်ာင္း၊ ဗိမာန္၊ ေစ်းဆိုင္နဲ႔ ဘုန္းႀကီးဇရပ္ေတြဆီ သြားတဲ့အခါ ရွည္လ်ားတဲ့ေစာင္းတန္းကေန လမ္းေလွ်ာက္တက္ၾကရပါတယ္။

            ခတၱမန္ဒူ ေလဆိပ္အနီးက Pashupatinath ဘုရားေက်ာင္းဝန္းရဲ႕ ကံၾကမၼာလည္း ဘယ္လိုရွိခဲ့တယ္ မသိေသးပါဘူး။ Pashupatinath ေစတီပုထိုးေတြနဲ႔ ဗိမာန္ခါးပန္းေတြမွာ နီေပါသားေတြရဲ႕အသုဘရႈဆုေတာင္းၾကတဲ့ ေနရာျဖစ္ေနခဲ့ၿပီ။ အရိုးျပာေတြ ျမစ္က်ဥ္းက်ဥ္းေလးဆီ မစြန္႔ပစ္ခင္ေလးမွာ ေသဆံုးသူေတြရဲ႕အေခါင္းေတြမီးသၿဂိဳဟ္ရာက ထြက္ေပၚလာတဲ့မီးခို႔ေငြ႕ေတြ ပ်ံ႕လြင့္ေနတယ္။ အဲဒီအနားတဝိုက္မွာ ဝတ္ျပဳဆုေတာင္းသံေတြနဲ႔အတူ မီးခိုးေငြ႔ေတြ ေဝ့ဝဲေနၾကတယ္။         ။

Source: Fallen: Nepal's historic landmarks after the quake By Richard S. Ehrlich | CNN

ၿဖိဳးၿဖိဳး
(Living Fashion Magazine, June, 2015)