မျမင္မေတြ႔ႏိုင္ေတာ့တဲ့ ထူးျခားအံ့ၾသဖြယ္ရာေတြ

နယူးဇီလန္သားတစ္ဦးကို ၁၈၈၆ ဇြန္လ ၁၀ရက္ေန႔တုန္းက ဘာေတြျဖစ္ပ်က္ခဲ့သလဲလို႔ ေမးျမန္းၾကည့္ရရင္ သူတို႔ေျပာျပပါလိမ့္မယ္။ ၿဂိဳဟ္ကမၻာႀကီးမွာ အံ့ၾသဖြယ္ရာ ၈ ခုေတာင္ ေပ်ာက္ဆံုးသြားခဲ့တယ္လို႔ေပါ့။ နယူးဇီလန္ႏိုင္ငံေျမာက္ပိုင္း Rotomahana ေရကန္မွာရွိေနခ့ဲတဲ့ ပန္းေရာင္နဲ႔ အျဖဴေရာင္ေလွကားထစ္ေတြဟာ ၁၈၈၆ ဇြန္လ ၁၀ ရက္ေန႔ Tarawera မီးေတာင္မေပါက္ကြဲခင္တုန္းက ကမၻာ့အႀကီးဆံုး ဆီလီကြန္ျဒပ္ေပါင္းေမွ်ာ္စင္အထပ္အလႊာေတြျဖစ္ၿပီး ေတာင္ပစိဖိတ္နဲ႔ အႀကီးမားဆံုး ၁၉ ရာစုဆြဲေဆာင္မႈအရွိဆံုးေနရာျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီေပါက္ကြဲမႈမွာပဲ ကမၻာ့အံ့ၾသဖြယ္ရာအသစ္တစ္ခုလည္း ေပၚေပါက္ခဲ့ေသးတယ္။ ဝိုင္မန္ဂူေရပူစမ္းဟာ အနက္ေရာင္ရြံ႕နဲ႔ သဲေတြေရာပါေနၿပီး ေကာင္းကင္ဆီ ေပေပါင္း ၁၅၀၀ ခန္႔(၄၆၀မီတာ)အထိ တိုးထြက္ခဲ့ေတာ့ ကမၻာႀကီးကျမင္ခဲ့ဖူးသမွ် စြမ္းအားႀကီးလွတဲ့ေရပူစမ္းေတြထဲမွာ စြမ္းအားအႀကီးဆံုးတစ္ခုျဖစ္သြားခဲ့တယ္။

အဲဒီဆြဲေဆာင္မႈအသစ္ေၾကာင့္ ကမၻာအႏွံ႔ကစိတ္ဝင္တစားရွိသူေတြ နယူးဇီလန္ရဲ႕ ေျမာက္ပိုင္းမီးေတာင္ကၽြန္းဆီ လွ်ံက်လာခဲ့ၾကတယ္။ ဒါေပမဲ့ ၁၉၀၄ အလယ္ပိုင္းေလာက္မွာ တိုးထြက္ေနတဲ့ေရပူစမ္းဟာ ၿငိမ္သက္ငုပ္လွ်ဳိးသြားခဲ့တယ္။ တျဖည္းျဖည္းနိမ့္က် အားေလ်ာ့နည္းသြားခဲ့ၿပီး ၁၉၀၄ ႏိုဝင္ဘာ ၁ ရက္ေန႔မွာေတာ့ လံုးဝရပ္တန္႔သြားခဲ့ပါတယ္။ ပန္းေရာင္နဲ႔ အျဖဴေရာင္ေလွကားထစ္ေတြနဲ႔ ဝိုင္မန္ဂူေရပူစမ္းဟာ ထာဝရေပ်ာက္ကြယ္သြားခဲ့တာျဖစ္ေကာင္းျဖစ္ႏိုင္တာေပါ့။ ဒါေပမဲ့ အဲဒီအခ်ိန္က ကမၻာလွည့္ခရီးသြားေတြ မွတ္မွတ္ရရမွတ္တမ္းတင္ခဲ့ၾကတယ္။ အခုေတာ့ သမိုင္းစာအုပ္ရဲ႕စာမ်က္ႏွာေတြေပၚက ဆြဲေဆာင္မႈရွိတဲ့ေနရာအျဖစ္ပဲ ထင္က်န္ခဲ့ရပါတယ္။ ေနာက္ထပ္ ေပ်ာက္ကြယ္သြားခဲ့တဲ့ ကမၻာ့ေနရာေတြကို လိုက္ၾကည့္ရေအာင္ေနာ္။

1. Original Pennsylvania Station (New York)

လက္ရွိ Penn Station ဟာ ဆြဲေဆာင္မႈမရွိေတာ့တဲ့ ရႈပ္ရႈပ္ေထြးေထြး မ်က္ႏွာၾကက္နိမ့္နိမ့္စၾကၤသြားလမ္း ေျမေအာက္လုိဏ္တစ္ခုျဖစ္ေနမွာပဲ။ ဒါေပမဲ့ နယူးေယာက္ရဲ႕ ပထမဆံုး Penn Station ဟာ အဆင္အေျပာက္အမႊမ္းမ်ားမ်ားတန္ဆာဆင္ၾကတဲ့ ၁၉ရာစု Beaux Arts စတိုင္လ္အျပည့္နဲ႔ ခမ္းနားထည္ဝါခဲ့ပါတယ္။ မူလအမိုးခံုးအသြင္အျပင္ဟာ မုခ္အခံုးေတြ မားမားစြင့္စြင့္ျမင့္ခဲ့ၿပီး ၾကည့္ေကာင္းလွတဲ့တိုင္လံုးေတြဟာ ႏွစ္စဥ္ဘူတာထဲျဖတ္သန္းသြားလာၾကတဲ့ ခရီးသည္ေပါင္း သန္း ၁၀၀ ေက်ာ္ခန္႔ကို ၾကြၾကြရြရြႀကိဳဆိုႏိုင္ခဲ့တယ္။ ၁၉၄၀ ခုႏွစ္အလယ္ပိုင္းႏွစ္ေတြဟာ ဘူတာရဲ႕ ေရႊေရာင္ေခတ္လို႔ ေျပာႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ၁၉၅၀ ေနာက္ပိုင္းႏွစ္ေတြမွာ တာဘိုင္းအင္ဂ်င္ေလေၾကာင္းလိုင္းေတြေပၚလာတဲ့ Jet Age ေခတ္အစပိုင္းနဲ႔ ျပည္နယ္အခ်င္းခ်င္းဆက္သြယ္တဲ့ အေဝးေျပးစနစ္လည္းေပၚလာေတာ့ ခရီးသြားအေရအတြက္ ထိခိုက္က်ဆံုးမႈေတြရွိလာတယ္။ Penn ပလာဇာနဲ႔ Madison Square ပန္းျခံတို႔ကို ၁၉၆၂ ခုႏွစ္မွာစတင္ေၾကညာဖြင့္လွစ္ခဲ့တယ္။ ေနာက္ထပ္ တစ္ႏွစ္ၾကာၿပီးေတာ့ မူလ Penn Station ရွိတဲ့ေျမေအာက္လုိဏ္ကိုပိတ္သိမ္းလိုက္ၿပီး ေျမတိုက္ခန္းခပ္ေသးေသးအေဆာက္အအံုတစ္ခုအျဖစ္ ျပဳလုပ္ခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၆၃ခုႏွစ္က Penn Station ၿပိဳပ်က္သြားတာဟာ အျငင္းပြားစရာမရွိခဲ့တာေတာ့မဟုတ္ပါဘူး။ ေရာမေခတ္ေၾကာ့ေၾကာ့ေမာ့ေမာ့လက္ရာ အႀကီးမားဆံုး၊ အဆင့္အျမင့္ဆံုုးအထင္ကရအေဆာက္အဦေတြထဲက တစ္ခုကိုဆန္႔က်င္ၿပီး အထိမ္းအမွတ္လက္ရာကိုဖ်က္ဆီးပစ္လိုက္ဖို႔ ႏိုင္ငံက ဘယ္လိုခြင့္ျပဳေပးခဲ့သလဲလို႔ နယူးေယာက္တိုင္းမ္စ္သတင္းစာက ေမးခြန္းထုတ္ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီအေရးကိစၥတစ္ခုလံုးဟာ ယူႏိုက္တက္စတိတ္မွာ ေမာ္ဒန္သမိုင္းေရြ႕လ်ားမႈအတြက္ အေျပာင္းအလဲလို႔ပဲ ညႊန္းဆုိၾကတယ္။ Penn Station ၿဖိဳခ်ခဲ့ၿပီး ဆယ္စုႏွစ္အတြင္း Grand Central Terminal ကိုေတာ့ နယူးေယာက္စီးတီးရဲ႕ အထိမ္းအမွတ္အေဆာက္အဦ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ေရးဥပေဒအရ ကာကြယ္ထားႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။

2. Guaíra Falls (Paraguay, Brazil)

Guaira ေရတံခြန္ဟာ စကၠန္႔တိုင္းမွာ ေရကုဗေပ ၁၇၅၀၀၀၀ ျဖတ္သန္းေနတာေၾကာင့္ ကမၻာမွာ အားအေကာင္းဆံုးေရတံခြန္တစ္ခုတစ္ခုအျဖစ္ မဆိုင္းမတြသတ္မွတ္ခဲ့ၾကတယ္။ အဲဒီပမာဏဟာ ႏိုင္ရာဂရာေရတံခြန္စီးဆင္းႏႈန္းထက္ ၂ ဆနဲ႔ ဗစ္တိုးရီးယားေရတံခြန္စီးဆင္းႏႈန္းရဲ႕ ၁၂ ႀကိမ္ပိုမ်ားတဲ့ႏႈန္းပါ။ ဆယ္စုႏွစ္သံုးခုစာၾကာၿပီးတဲ့အခါ ကမၻာ့အႀကီးမားဆံုးေရတံခြန္ေတြထဲက တစ္ခုဟာ ထုထည္ႀကီးမားလွတဲ့ေရအားလွ်ပ္စစ္စီမံကိန္းတစ္ခုအတြက္ တည္ေဆာက္မႈမွာ နစ္ျမဳပ္ပ်က္သုဥ္းသြားခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီ Itaipu ဆည္ေအာက္ၾကမ္းျပင္မွာရွိခဲ့တယ္ဆိုတာ သဲလြန္စက်န္ရွိေနေသးတာကပဲ ကံေကာင္းတယ္လို႔ ေျပာရေတာ့မွာပါ။ အဲဒီသဘာဝတရားအတိုင္းေပၚထြက္ခဲ့တဲ့ ထူးျခားအံ့ၾသဖြယ္ရာကို ၁၉၈၂မွာ ဆံုးရႈံးခဲ့ရတယ္။ ဘရာဇီး-ပါရာေဂြးနယ္စပ္က ပရာနာျမစ္အထက္ပိုင္ဟာ တစ္ခ်ိန္ကေတာ့ ျပည္တြင္းနဲ႔ ႏိုင္ငံတကာခရီးသည္ေတြကို မက္လံုးေပးဆြဲေဆာင္ႏိုင္ခဲ့တဲ့ပါတယ္။ ေရတံခြန္မွာ စုစုေပါင္း ေရတံခြန္ငယ္ေလးေတြ ၁၇ ခု ပါဝင္ၿပီး ၃၇၅ေပခန္႔အျမင့္ေရက်ဆင္းတယ္။ အင္မတန္က်ယ္ေလာင္လွတဲ့ေရတံခြန္ႀကီးရဲ႕ ေအာ္သံဟာ မိုင္ ၂၀ ကေနေတာင္ၾကားေနခဲ့ရပါတယ္တဲ့။

3. Original Shakespeare's Globe (London)

ၿပီးခဲ့တဲ့ ၅ ရာစုေက်ာ္ေလာက္က လန္ဒန္ၿမိဳ႕၊ သိမ္းစ္ျမစ္ရဲ႕ကမ္းေျခေတြမွာ Globe ျပဇာတ္ရုံ အနည္းဆံုး ၃ ရုံနဲ႔ တင့္တယ္ေနခဲ့တယ္။ ပထမဆံုး မူလ Globe ဟာ ဝီလ်ံမ္ရွိတ္စပီးယား ျပဇာတ္ကခဲ့တဲ့ Lord Chamberlain's Men ကုမၸဏီကေန ၁၅၉၉ ခုႏွစ္မွာတည္ေဆာက္ခဲ့ပါတယ္။ ၁၆၁၃ ဇြန္လ ၂၉ ရက္ေန႔ Henry VIII ရဲ႕ ျပဇာတ္အတြင္းမီးသင့္စြဲေလာင္ၿပီး ပ်က္စီးခဲ့တယ္။ ဒါေပမဲ့ ေနာက္တစ္ႏွစ္ၾကာခဲ့ၿပီးတဲ့အခါ အဲဒီေနရာပဲ ဒုတိယ Globe Theatre ကို ဖြင့္လွစ္ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီ ျပဇာတ္ရုံကလည္း ၁၆၄၂ အလယ္ပိုင္းေလာက္မွာ ကဇာတ္ေဖ်ာ္ေျဖေရးကို ဆန္႔က်င္တဲ့ အဂၤလိပ္ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးပရိုတက္စတင့္အုပ္စု Puritan ေတြက ေသာင္းေသာင္းညံညံကန္႔ကြက္ၾကတာေၾကာင့္ ပိတ္ခဲ့ပါတယ္။ ပထမဆံုး Globe Theatre နဲ႔ ဂႏၱဝင္ျပဇာတ္ေတြ ကမၻာကို မိတ္ဆက္ခဲ့တဲ့ ျပဇာတ္ရုံကို ေခတ္မီျပန္လည္တည္ေဆာက္ခဲ့ၿပီး Shakespeare's Globe လို႔အမည္ေပးထားခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီျပဇာတ္ရုံကို ၁၉၉၇ မွာ မူလဇာတ္ရုံရဲ႕ ခန္႔မွန္းေျခအျမင့္နီးပါး ၇၅၀ ေပအျမင့္ျပဇာတ္ရုံအျဖစ္ျပန္လည္ဖြင့္လွစ္ခဲ့ၾကတယ္။

4. Sutro Baths (San Francisco)

Sutro Baths ကို ၁၈၉၄ မွာ အမ်ားျပည္သူအတြက္ ပထမဆံုးဖြင့္လွစ္ခဲ့တယ္။ ၃ ဧက အိမ္ရာအေဆာက္အဦပံုစံ အဆင့္ ၇ ဆင့္ ေရကူးကန္(အပူခ်ိန္အမ်ဳိးမ်ဳိး)ကို ႀကီးမားလွတဲ့ မွန္ခ်ပ္ေတြနဲ႔ကာရံထားပါတယ္။ ဒိုင္ဗင္ဘား၊ အျမင့္ဒိုင္ဗင္၊ ေရလႊာေလွ်ာနဲ႔ ေကာင္းကင္ဘားေတြပါရွိတယ္။ အေဆာက္အဦထဲမွာ တစ္ႀကိမ္မွာ လူေပါင္း ၁၀၀၀၀ လက္ခံထားႏိုင္ၿပီး ေရေပၚေရေအာက္ကစားနည္း ဆြဲေဆာင္စရာေတြမဟုတ္တဲ့ တျခားစိတ္ဝင္စားစရာေတြလည္း အမ်ားႀကီးရွိေနပါတယ္။ အီဂ်စ္မံမီရုပ္အေလာင္းေတြ ရွိတဲ့ သဘာဝသမိုင္းျပတိုက္၊ မကၠဆီကိုနဲ႔ တရုတ္ႏိုင္ငံက ယဥ္ေက်းမႈသမိုင္းလက္ရာေတြ စုစည္းထားတဲ့ ပန္းပုျပခန္းတစ္ခန္းလည္းရွိေနတယ္။ ေက်ာက္သားေက်ာက္ေဆာင္ထူတဲ့ ဆန္ဖရစၥကိုကမ္းရိုးတန္းမွာ အေျခတည္ထားတဲ့ အဲဒီအေဆာက္အဦကို တျခားကမၻာႀကီးရဲ႕ဘယ္ေနရာမွာမွမရိွႏိုင္တဲ့ ကစားကြင္းတစ္ခုအျဖစ္ စဥ္းစားတည္ေဆာက္ခဲ့ၾကတာပါ။ အေဆာက္အဦးအတြင္းလည္ပတ္ဖို႔ ျမင့္မားလွတဲ့အသံုးစရိတ္ေတြ တိုးလာခဲ့တာနဲ႔အမွ် ေရခ်ဳိးကန္ေတြဟာ စီးပြားေရးအရ ေအာင္ျမင္မႈမရွိတဲ့လုပ္ငန္းတစ္ခုျဖစ္ေနခဲ့တယ္။ စီးပြားပ်က္ကပ္ေဘး Great Depression အေတာအတြင္းမွာ ပိုင္ရွင္ေတြက ေရခ်ဳိးကန္ကို ေရခဲစကိတ္ကြင္း ေျပာင္းလဲလိုက္ပါတယ္။ ၁၉၆၄ မွာေတာ့ အၿပီးတိုင္ပိတ္လိုက္ၾကေတာ့တယ္။ ေနာက္၂ ႏွစ္ၾကာတဲ့အခါ မီးသင့္ခဲ့ပါတယ္။ က်န္ရွိေနေသးတဲ့အပိုင္းကို Golden Gate National Recreation Area ရဲ႕ အစိတ္အပိုင္းအျဖစ္ ကာကြယ္ထိန္းသိမ္းခဲ့ၾကတယ္။

5. Porcelain Tower of Nanjing (China)

The Garden of Paradise လို႔ ေခၚတဲ့ ၁၈၃၉ ခုႏွစ္က နတ္သမီးပံုျပင္မွာ East Wind လို႔ အမည္ေပးထားတဲ့ ဆယ္ေက်ာ္သက္ေလးဟာ အေရွ႕ကေန အိမ္ကိုျပန္လာခဲ့ၿပီးတဲ့အခ်ိန္ မိခင္ကိုေျပာပါတယ္။ "တရုတ္ျပည္က ကၽြန္မျပန္လာခဲ့ပါတယ္။ Porcelain ေၾကြေမွ်ာ္စင္မွာ တစ္ခဏေလး ကၿပီး ေခါင္းေလာင္းေတြကိုတီးခဲ့တာေပါ့" လို႔ Hans Christian Andersen ေရးသားခဲ့ပါတယ္။ ဒတ္ခ်္စာေရးဆရာေရးသားခဲ့တာ စိတ္ကူးယဥ္ဒ႑ာရီပံုျပင္တစ္ပုဒ္ ျဖစ္ခ်င္ျဖစ္မွာပါ။ ဒါေပမဲ့ ဝင္းလက္ရႊန္းလဲ့တဲ့ေၾကြသားအခ်ပ္အခဲေတြဟာ သူ႔ရဲ႕ စိတ္ကူးဖန္တီးမႈသက္သက္ေတာ့ မဟုတ္ခဲ့ပါဘူး။ အလယ္ေခတ္ရဲ႕ အံ့ဖြယ္ ၇ ပါးထဲက တစ္ခုအျဖစ္သတ္မွတ္ထားထားတဲ့ Nanjing ရဲ႕ ေၾကြသားေမွ်ာ္စင္ကို မင္မင္းဆက္ရဲ႕ တတိယဧကရာဇ္ဟာ ၁၅ ရာစုအေစာပိုင္းမွာ တည္ေဆာက္ခဲ့ပါတယ္။ ၉၇ ေပ အဌဂံပံုစံအေျချပဳၿပီး ေပ ၂၆၀ အျမင့္ရွိခဲ့တယ္။ အဲဒီေတာက္ေျပာင္ေခ်ာမြတ္လွတဲ့ ကိုးထပ္ေဆာင္ဘုရားဟာ Nanjing က ယန္ဇီျမစ္ေတာင္ဘက္ကမ္းပါးထက္ မားမားစြင့္စြင့္ျမင့္ေနတဲ့ ေမွ်ာ္စင္တစ္ခုအျဖစ္တည္ရွိခဲ့ပါတယ္။ ၁၈၅၀ ခုႏွစ္ေတြမွာျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ Taiping ပုန္ကန္မႈမွာ ဖ်က္ဆီးမခံရခင္ ၄ ရာစုေက်ာ္ ရပ္တည္ေနႏိုင္ခဲ့တာပါ။ ၂၀၁၀ ခုႏွစ္ထိတိုင္ မထိမခိုက္ က်န္ရွိေနခဲ့တဲ့ေၾကြသားေတြကို အလယ္ေခတ္အထိမ္းအမွတ္အျဖစ္ ျပန္လည္တည္ေဆာက္ဖို႔ စီးပြားေရးသမားတစ္ဦးက ေဒၚလာ ၁၅၆ သန္းလွဴဒါန္းခဲ့ပါတယ္။ (တရုတ္ႏိုင္ငံသမိုင္းမွာ ပမာဏအမ်ားဆံုးတစ္ဦးတည္းအလွဴရွင္ျဖစ္ခဲ့တယ္။)

6. The New York Hippodrome

နယူးေယာက္ျမင္းၿပိဳင္ကြင္းဟာ ကမၻာ့အႀကီးဆံုးအေဆာက္အဦျဖစ္ခဲ့ၿပီး ၁၉၀၅ ခုႏွစ္မွာ မန္ဟက္တန္ၿမိဳ႕လယ္မွာဖြင့္လွစ္ခဲ့ပါတယ္။ ေပ ၁၀၀အက်ယ္နဲ႔ ေပ၂၀၀ အက်ယ္ စင္ျမင့္ေတြရွိၿပီး ပြဲၾကည့္ပရိသတ္ ၅၃၀၀ ၾကည့္ရႈႏိုင္ပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္ေတြတုန္းက Harry Houdini နဲ႔ the "Jumbo" ဂီတသရုပ္ေဖာ္ေဖ်ာ္ေျဖပြဲလို အႀကီးက်ယ္ဆံုးပြဲေတြနဲ႔ ဆြဲေဆာင္ခဲ့တဲ့ ဧရာမအေဆာက္အဦႀကီးအတြက္ ဆန္ဖရစၥကိုရဲ႕ Sutro Baths လုိပဲ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ရမယ့္အသံုးစရိတ္ေတြ တရိပ္ရိပ္ထိုးတက္လာခဲ့ပါတယ္။ ျမင္းၿပိဳင္ကြင္းဖြင့္လွစ္ခဲ့ၿပီး ၁၇ ႏွစ္ၾကာတဲ့အခါ ပိုင္ရွင္ေတြက ၈ရာစုနဲ႔ ၁၆ရာစုအတြင္းေခတ္စားခဲ့တဲ့ စပိန္ Moorish စတိုင္လ္အေဆာက္အဦကို variety show ျပဇာတ္ရုံပံုစံေျပာင္းလဲျပင္ဆင္ခဲ့တယ္။ ၅ႏွစ္ၾကာၿပီးတဲ့အခါ ရုပ္ရွင္ရုံျဖစ္လာခဲ့တယ္။ ေနာက္ပိုင္း ေအာ္ပရာျပဇာတ္ရုံအျဖစ္နဲ႔ ေနာက္ဆံုးမွာေတာ့ အားကစားခန္းမတစ္ခုအျဖစ္ေျပာင္းလဲခဲ့ပါတယ္။ Great Depression ရဲ႕ ရိုက္ခတ္မႈေၾကာင့္ပဲ ေနာက္ဆံုးေတာ့ ဒီအေဆာက္အဦဟာ ထိတ္လန္႔တုန္လႈပ္စရာၾကံဳခဲ့ရေတာ့တာေပါ့။ ဆက္လက္ရပ္တည္ႏိုင္စြမ္းမရွိေတာ့ဘဲ ၁၉၃၉ မွာေတာ့ သာမန္ရုံးခန္းအေဆာက္အဦတစ္ခုနဲ႔ ကားဂိုေထာင္တစ္ခု အျဖစ္ ေျပာင္းလဲသြားခဲ့ရေတာ့တယ္။

7. Chacaltaya Glacier (Bolivia)

Chacaltaya ေရခဲျမစ္ဟာ Andes ေတာင္တန္းေတြၾကားမွာ ေပေပါင္း ၁၇၄၀၀ ရွည္လ်ားစြာတည္ရွိတယ္။ ဘိုလီးဗီးယားႏိုင္ငံရဲ႕ ကမၻာလွည့္ခရီးသည္ေတြကိုဆြဲေဆာင္ေနတဲ့ ထိပ္တန္းေနရာေတြထဲက တစ္ခုပါ။ ကမၻာေျမႀကီးရဲ႕  အျမင့္ဆံုးႏွင္းေလွ်ာစီးအျဖစ္ ကမၻာတစ္ဝွမ္းက ႏွင္းေလွ်ာစီးဝါသနာႀကီးသူေတြ အင္မတန္ႏွစ္သက္တဲ့ေနရာျဖစ္ခဲ့တယ္။ ကမၻာႀကီးေႏြးလာတဲ့အခါ ႏွစ္ေပါင္း ၁၈၀၀၀ သက္တမ္းရွိေနခဲ့တဲ့အံ့ၾသဖြယ္ရာႀကီစဟာ ႏွင္းေလွ်ာစီးေရခဲအတံုးအခဲေတြဟာေပ်ာ္က်လာခဲ့ေတာ့ ဧည့္သည္ေတြလည္း အေရာက္မသြားႏိုင္ၾကေတာ့ဘူး။ ေတာင္အေမရိကမွာ ပထမဆံုးႀကိဳးနဲ႔ဆြဲယူထားတဲ့ အျမင့္ဆံုးႏွင္းေလွ်ာစီးအိမ္အျဖစ္ ကမၻာမွာထင္ရွားခဲ့တယ္။ ဧဝရတ္ေတာင္ေျခစခန္းထက္ ပိုၿပီးျမင့္မားေနပါတယ္။ ၂၀၁၂ မွာ အကန္႔အသတ္မရွိ ပိတ္သိမ္းဖို႔မျပဳလုပ္ခင္မွာ Chacaltaya ဟာ အီေကြတာနဲ႔ အနီးဆံုး ႏွင္းေလွ်ာစီးဧရိယာပါ။ ေဒသခံ Aymara ဘာသာစကားနဲ႔ ေရခဲတံတားလို႔ အဓိပၸါယ္ရပါတယ္။ ေရခဲျမစ္ေတြအမ်ားႀကီးထဲကတစ္ခုျဖစ္တဲ့ Chacaltaya ဟာ လံုးဝေပ်ာက္ဆံုးသြားလုနီးပါးအေျခအေနရွိေနပါတယ္။

8. Disney's River Country and Discovery Island (Florida)

Walt Disney World ရဲ႕ ပထမဆံုးေရကစားပန္းျခံ River Country ဟာ ဆယ္စုႏွစ္တစ္စုစာ ဖေလာ္ရီဒါ Bay Lake ကမ္းေျခေတြမွာ ရႊင္ျမဴးတဲ့ေန႔ရက္ေတြဖန္တီးခဲ့ပါတယ္။ ယမ္းခါေဆာ့ကစားႏုိင္တဲ့ဒန္းေတြ၊ ေရလႊာေလွ်ာနဲ႔ ေရထဲေဆာ့ကစားစီးႏိုင္တဲ့ေဖာင္ေတြ ျပည့္ႏွက္ေနခဲ့တဲ့ "စတိုင္ေဟာင္းေရကူးကန္" တစ္ခုပါ။ ၂၀၀၁ မွာ ႏွစ္စဥ္ျပဳလုပ္ေနၾကအတိုင္း ျပဳျပင္ထိန္းသိမ္းမႈျပဳလုပ္ၿပီးတဲ့ေနာက္ ဘယ္ေတာ့မွ ဖြင့္မလာခဲ့ေတာ့ပါဘူး။ ပန္းျခံတာဝန္ရွိသူေတြကေတာ့ 9/11 အၿပီးစီးပြားေရးေၾကာင့္နဲ႔ Walt Disney World ရဲ႕ ပန္းျခံအသစ္၂ခု Typhoon Lagoon နဲ႔ Bizzard Beach ရဲ႕ေအာင္ျမင္မႈေတြေၾကာင့္လို႔ ရည္ညႊန္းၾကတယ္။ Bay Lake ဟာ တျခားပိတ္သိမ္းသြားခဲ့တဲ့ Disney ပန္းျခံ Discovery Island ရဲ႕ အိမ္ျဖစ္ခဲ့ပါေသးတယ္။ ပ်က္စီးျခင္းမရွိခဲ့ဘဲ စြန္႔လႊတ္ခဲ့တဲ့ အဲဒီ တိရစၦာန္ရုံပန္းျခံဟာ ၁၉၇၀ ခုႏွစ္ေတြမွာ ခရီးသြားဧည့္သည္ေတြကို ဆြဲေဆာင္ႏိုင္ခဲ့တဲ့ေနရာပါ။ ၁၉၉၉ မွာ ပိတ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ တိရစၦာန္ေတြအားလံုးကို အိမ္အသစ္ျဖစ္တဲ့ Disney ရဲ႕ Animal Kingdom ကို ေျပာင္းေရႊ႕ခဲ့ၾကတယ္။ Animal Kingdom ကို ၁၉၉၈က ဖြင့္လွစ္ခဲ့ၿပီး ပိုၿပီးႀကီးမားတဲ့ တိရစၦာန္ရုံျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီ River Country နဲ႔ Discovery Island ႏွစ္ခုလံုးကို စူးစမ္းေလ့လာသူေတြဝင္ေရာက္ျခင္းမရွိေအာင္ Disney ဝန္ထမ္းေတြက ဆက္လက္ၿပီးေစာင့္ၾကည့္ေနရဆဲပါ။

9. Royal Opera House of Valletta (Malta)

ပရိသတ္ေတြရဲ႕ မ်က္ရည္က်ဆင္းေစခဲ့တဲ့ ျပဇာတ္ရုံေတြလိုပါပဲ Malta ႏိုင္ငံၿမိဳ႕ေတာ္ Valletta က Royal Opera House ရဲ႕ ဇာတ္ေၾကာင္းကလည္း ဝမ္းနည္းစရာျပည့္ေနခဲ့ပါတယ္။ လန္ဒန္ Covent Garden ရဲ႕ ဗိသုကာပညာရွင္ Edward Middleton Barry ရဲ႕ ဒီဇိုင္းျဖစ္ၿပီး ၁၈၆၀ ခုႏွစ္ေတြမွာ တည္ေဆာက္ခဲ့တယ္။ အတြင္းပိုင္းမီးသင့္ေလာင္ကၽြမ္းမႈမျဖစ္ခင္ ၆ ႏွစ္ခန္႔ Malta ရဲ႕ ၿမိဳ႕ေတာ္ သရဖူကရတနာတစ္ပါးျဖစ္ခဲ့တာေပါ့။ ၄ႏွစ္ခန္႔ၾကာၿပီးတဲ့ေနာက္ မီးေတာက္ေတြၾကားေလာင္ကၽြမ္းသြားခဲ့တဲ့ျပဇာတ္ရုံကို တတ္ႏိုင္သေလာက္ ထိန္းသိမ္း ျပဳျပင္ထားခဲ့ေပမဲ့ ဒုတိယကမၻာစစ္အတြင္းမွာ ေလေၾကာင္းကက်ဲခ်ခဲ့တဲ့ဗံုးဆံတိုက္ရိုက္ထိမွန္ၿပီး ပ်က္စီး သြားခဲ့ျပန္တယ္။ က်န္ရွိေနခဲ့တဲ့တိုင္လံုးတခ်ဳိ႕ကို ေလဟာျပင္ Royal Piazza ျပဇာတ္ရုံရဲ႕ ေနာက္ခံတိုင္လံုးေတြ အျဖစ္ ထားရွိအသံုးျပဳခဲ့ၾကတယ္။

10. Jonah's Tomb (Iraq)

အီရတ္ႏိုင္ငံ Mosul ၿမိဳ႕က Jonah ရဲ႕ ဂူသခၤ်ဳိင္းကို စစ္ပြဲအတြင္းဆံုးရႈံးသြားခဲ့တဲ့ ကမၻာလွည့္ခရီးသည္ေတြဆြဲေဆာင္ခဲ့တဲ့ေနရာစာရင္းမွာ အသစ္ထပ္မံေပါင္းထည့္လိုက္ပါတယ္။ အီရတ္နဲ႔ ဆီးရီးယားရဲ႕ အစၥလာမ္မစ္ႏိုင္ငံေတာ္တည္ေဆာက္လိုတဲ့ စစ္ေသြးၾကြေတြ ဒါမွမဟုတ္ ISIS ေတြဟာ ၂၀၁၄ ဇူလိုင္လမွာ Mosul ရဲ႕ အအိုမင္းဆံုး ဗလီတစ္ဝိုက္ ေပါက္ကြဲေစတဲ့ပစၥည္းေတြတည္ၿပီးၿဖိဳခြဲခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီေနရာဟာ Jonah တမန္ေတာ္ရုပ္အေလာင္းျမဳပ္ႏွံထားရာေနရာအျဖစ္ ရိုးရာဓေလ့ထံုးစံအရသတ္မွတ္ထားခဲ့ၾကတယ္။ Jonah တမန္ေတာ္ဟာ ခရစ္ယာန္ဘာသာနဲ႔ အစၥလာမ္ဘာသာႏွစ္ခုလံုးမွာ အေရးႀကီးတဲ့တမန္ေတာ္အျဖစ္ Islamic နဲ႔ Judeo-Chrisitan ထံုးထမ္းအစဥ္အလာအရသတ္မွတ္ထားၾကတယ္။ Jonah ဟာ ေဝလငါးတစ္ေကာင္းမ်ဳိခ်ခံခဲရတယ္လို႔ ေဖာ္ျပၾကတယ္။ Jonah ရဲ႕ ဂူသခၤ်ဳိင္းဟာ ဘုရားဖူးေတြအတြက္ ေက်ာ္ၾကားတဲ့ေနရာျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ISIS ေတြက အစၥလာမ္ဘာသာမွာပစ္ပယ္ရမယ့္ရိုးရာဓေလ့ထံုးစံထဲက ရုပ္ထုကိုးကြယ္မႈထြန္းကားေနတဲ့ေနရာအျဖစ္ သတ္မွတ္ၿပီး ဖ်က္ဆီးပစ္ခဲ့တာပါ။        ။

Source: The best tourist attractions that no longer exist | CNN

ၿဖိဳးၿဖိဳး 

(Living Fashion Magazine, July, 2016)