၂၁ရာစုအေမရိကန္ ႏိုင္ငံရပ္ျခား သံခင္းတမန္ခင္းဆက္ဆံေရးမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ရွင္းလင္းထားေသာ America’s Other Army စာအုပ္သစ္မွ ေကာက္ႏွဳတ္ေဖၚျပခ်က္။ တစ္ေစာင္တည္းသာ ေဖၚျပခြင့္ရရွိေသာ စာအုပ္ပါ သံတမန္မ်ားႏွင့္ ေတြ႔ဆံု ေဆြးေႏြးခ်က္မ်ား ေ၀ဘန္ရွင္းလင္း ေျပာဆိုခ်က္မ်ားကို “နီကိုလပ္စ္ခရာေလာ့ဗ္”က ၂၀၁၂ခု စက္တင္ဘာလထုတ္ Foreign Policy မဂၢဇင္းတြင္ ေဖၚျပခဲ့သည္။
ဘဲလ္ဂရိတ္ၿမိဳ႕က အေမရိကန္သံရံုး သံအမတ္ႀကီး ကမ္မရြန္ မမ္န္တာ မွတ္မိေနသည္။ ၂၀၀၈ခုႏွစ္ ေဖေဖၚ၀ါရီလအတြင္းက ဆာဗီးယားျပည္နယ္တခုျဖစ္တဲ့ ကိုဆုိဗို ခြဲထြက္လြတ္ေျမာက္ခြင့္ရတဲ့ ကိစၥႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး ၀ါရွင္တန္က ျပစ္ဒါဏ္ခ်မွတ္ခဲဲ့ျခင္းအေပၚ ဆူပူလိုသူ လူတစုဟာ ေဘာလုံးကြင္းမွာ လူသူစုရံုးၿပီး “ဘဲလ္ဂိတ္ “ရွိ အေမရိကန္သံရံုးမွာ ဆႏၵျပခဲ့ႀကပံုကိုပါ။ အဓိကရုဏ္းႏွိမ္နင္းေရး ရဲေတြကို သူက ေတာင္းပန္ခဲ့တယ္။လူအုပ္ႀကီး သံရံုးေရွ႕ ေရာက္မလာမီ မွာပဲ ရဲေတြ တျဖည္းျဖည္းေလ်ာ့နည္းေပ်ာက္ကြယ္သြားတယ္။ ရဲေတြဟာ ဘတ္စ္ကားေတြႏွင့္ ေမာင္းႏွင္ထြက္ခြာသြားႀကတာပါ။ လူအုပ္ႀကီးလဲ ေရာက္လာေရာ အဲဒီမွာ တေယာက္မွ မရွိေတာ့ဘူး။ သံရံုးအစိတ္အပိုင္းတခုကေတာ့ မီးေလာင္ခဲ့တယ္။ ဆႏၵျပသမားေတြဟာ မူးရူးေနပံုပါ သူတို႔ ထဲက တေယာက္ဟာ သူ႔ကိုယ္သူ မီးရွဳိ႕ခဲ့တယ္။ သံအမတ္ႀကီး က ျပန္ေျပာပါတယ္။ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက ျခံစည္းရိုးကို ေက်ာ္တက္ႀကတယ္တဲ့။ အေမရိ္ကန္ မရိန္းတပ္သားေတြလည္း ၿခံ၀ိုင္းကို ေစာင့္ေရွာက္ႀကရတဲ့အခါ သူတို ့ တရားမွ်တေအာင္ ဘာေတြလုပ္ရမယ္ သို ့မဟုတ္ ဘယ္လို ကာကြယ္ ရမယ္ဆိုတာ သိရွိနားလည္ႀကတဲ့အတြက္ ကြ်န္ေတာ္ အားရ ေက်နပ္မိတယ္ တဲ့။ သံအမတ္ႀကီးဟာ ၁၉၈၅ခုႏွစ္ကတည္းက ပါကစၥတန္မွာ သံအမတ္အျဖစ္ ထမ္းေဆာင္ခဲ့တယ္လို ့ မ်ားမႀကာမီက ၂၀၁၂ခုအေစာပိုင္း အဇၨလာမာဘတ္ၿမိဳ ့မွာ အင္တာဗ်ဴး လုပ္ခဲ့စဥ္က ေျပာျပခဲ့တယ္။
သံရံုးအရာရွိေတြဟာ လူစုၿပီးတိုက္ခိုက္လာလိမ့္မယ္ဆိုတာသိရွိတဲ့အတြက္ ႀကိဳတင္ ျပင္ဆင္မွဳ ၿပဳလုပ္ထားတာမို႔ အေမရိကန္သံရံုး၀န္ထမ္းေတြ တေယာက္မွ ထိခိုက္ဒါဏ္ရာ မရွိခဲ့ဘူး။အေဆာက္အဦးအတြင္းမွာရွိတဲ့ သံရံုးအဖြဲ႔၀င္ တဦးႏွင့္ သံအမတ္ႀကီးအပါအ၀င္ တို႔သာ လုပ္ႀကံခံရခ်ိန္မွာ ရွိေနႀကတယ္။ ခ်က္ျခင္းပဲ ဆႏၵျျပသမားမ်ားဟာ သံရံုးၿခံ၀န္အတြင္း ထိုးေဖါက္ ၀င္ေရာက္ႏိုင္ဖို႔ ႀကိဳးစားးလာႀကတယ္။သန္းႏွင့္ခ်ီျပီး တန္ဘိုးရွိတဲ့ဆက္သြယ္ေရး လမ္းေႀကာင္းေတြ ပစၥည္းကရိယာေတြ..ခ်ဳပ္ျငိမ္းရပ္တန့္သြားၿပီ။
ေနာက္ေန႔မွာ သံရံုး မိသားစုမ်ားႏွင့္ သံရံုးအနီးက ရပ္ကြက္သံုးခုတြင္ အေျခခ်ေနထိုင္သူမ်ား ကို လုံၿခံဳစိတ္ခ်ရတဲ့ “ဘဲလ္ဂရိတ္”ျပင္ပ တေနရာသို႔ ေျပာင္းေရႊ ့ေပးခဲ့တယ္္။ “စိတ္ဆိုးေနတဲ့သူေတြကို တံု ့ ျပန္ဖို ့ ဒီနည္းဟာ အသင့္ေတာ္ဆုံးပါပဲ” တဲ့။သံအမတ္ႀကီးက “ကိုဆိုဗို” ကို လြမ္းလြမ္းေဆြးေဆြး သတိတရေျပာသည္။ “ခရိုေအးရွားၿမိဳ ့ ေတာ္ “”ဇာခရက္” က အေမရိကန္စာသင္ေက်ာင္းမွာ ကြ်န္ေတာ္တို ့ ခေလးေတြ စာသင္ႀကရတယ္။ အဲဒီက သံရံုးႏွင့္ ဟိုတယ္ ခန္းေတြမွာ စီစဥ္ေပးထားပါတယ္” တဲ့။ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ သံရံုးအရာရွိအမ်ားစု ဒီမွ် ကံမေကာင္းႀကပါ။ အေသအခ်ာကို အတိုက္ အခိုက္ ခံခဲ့ၾကရတာပါ။ အေမရိကန္ “ဘင္ဂါဇီ” ေကာင္စစ္၀န္ရံုးတိုက္ခိုက္ခံရစဥ္သံအမတ္ႀကီး “ခရစ္စ္တိူဖါ စတီဗင္ဆင္ “ကေတာ့ မီးေလာင္ကြ်မ္းေနတဲ့ အေဆာက္အဦးအတြင္းမွာ ပိတ္မိေနခဲ့တယ္။ သူဟာ မီးခိုးမွဳံေတြ မြန္ထူၿပီးေသဆုံးသြားခဲ့တယ္။ အျခားသံရံုး အရာရွိ သုံးဦး လုပ္ႀကံ သတ္ျဖတ္ခံႀကရတယ္။ ၀ါရွင္တန္ႏွင့္ အီဂ်စ္အစိုးရတို ့အႀကား တင္းမာမွဳေတြ အရွိန္ၿမွင့္တက္ေနဆဲကာလ မွာ ေပမဲ့ ကိုင္ရိုက သံရံုးမွာေတာ့ သိသိသာသာႀကီးေဖါက္ထြက္ႏိုင္ခဲ ့လို ့တဦးတေလမွ အေသအေပ်ာက္ မရွိခဲ့ဘူး။
၂၀၀၈ခုႏွစ္ထဲမွာ သံအမတ္ႀကီး “ကင္မရြန္ မမ္န္တာ”ဟာ “ဘဲလ္ဂရတ္”က သံရံုးတြင္ ရွိေနစဥ္သံရံုးကို စြန္ ့ခြာ ထြက္သြားခဲ့ျခင္းမျပဳဘူး။ သူက ဒီတိုက္ခိုက္မွုဳအေပၚ တာ၀န္ရွိတယ္လို ့ ခံစားရၿပီး တန္ျပန္အေနႏွင့္ ဆာဗီးယဲ န္၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ “ဗိုဂ်ီဇလပ္ကို ့စ္တူနီကာ”ကို ေနာင္ ငါးလအႀကာမွာ က်င္းပေတာ့မယ့္ ေရြးေကာက္ပြဲ မွာျပဳတ္က်သြားဖို႔ လိုလားေနတယ္။ “မမ္န္တာ” က သူ႔ ကို ျပဳတ္က်သြားေစရမယ္လို႔ လည္း ဆံုးျဖတ္ထားတယ္။ ယခင္ ဆာဘီးယားသမၼတ “ဆလိုဘိုဒင္ မီလိုဆီဗစ္” ဦးေဆာင္ခဲ့တဲ့ ဆာဘီးယားဆိုရွယ္လစ္ပါတီ ကို ေထာက္ခံအားေပးၿပီး ဥေရာပႏွင့္ဆက္သြယ္ရင္းႏွီး ႏိုင္ဖို ့ေမွ်ာ္လင့္ထားတာပါ။ တစ္ခါက “ မီလိုဆီဗစ္” ႏွင့္ ထိပ္ဆုံးေနရာအတြက္ စိန္ေခၚအားျပိဳင္ခဲ့ဖူးတဲ့ ေခါင္းေဆာင္သစ္ “အိုင္ဗီကာ ဒါဆစ္ခ္“”ကိ ကြ်န္ေတာ္တို႔ သိမ္းသြင္းထားပါတယ္။ သူ႔ကို ထြက္မသြားေစခ်င္ပါဘူး တဲ့။ သံအမတ္ႀကီးက ဆိုသည္။ သူ႔ ကို ႏိုင္ငံတကာ ေရွ႔ေမွာက္မွာ တရား၀င္ ျဖစ္ေစခ်င္ပါတယ္ တဲ့့။ ကြ်န္ေတာ္တို ့အေနႏွင့္ စပိန္ မွာဆိုရင္ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ “ဂ်ိဳ ့စ္ လူး၀စ္ စ္ ရိုဒရီဂူးအက္ဇ္ ဇာပါတီရို” ဂရိမွာဆိုရင္ “ေဂ်ာ့ဂ်္ ပါပင္ထရီယူ” တို႔ကို အနာဂတ္ အျဖစ္ မွန္းဆရည္စူးထားတာပါ လို႔ သူကေျပာပါတယ္။ မွန္းဆရည္စူးထားသည့္အတိုင္း လည္း သံအမတ္ႀကီးရဲ ့ လက္စားေခ်တုံ ့ျပန္မွဳဟာ ေအာင္ျမင္ပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲ မွာ “ကို ့စ္တူနီကာ” ရွံဳးသြားခဲ့ပါတယ္။
“စတီဗင္ဆင္” ႏွင့္ အျခားသံ၀န္ထမ္းမ်ားလိုဘဲ “မမ္န္တာ” ဟာ “အီရတ္” “ပါကစၥတန္” ႏွင့္ “ဆားဘီးယား”တို႔မွာ သံရုံး၀န္ထမ္းအျဖစ္ တာ၀န္ယူခဲ့သူျဖစ္တယ္။ ၂၇ႏွစ္ ႀကာလာတဲ့အခါ ႏိုင္ငံျခားသံတမန္၀န္ထမ္းဘ၀မွ အနားယူဖို႔ ျပင္ဆင္ပါတယ္။ ဒီမွ် ရွည္ႀကာစြာ တာ၀န္ယူလာခဲ့ၿပီးေနာက္ပိုင္း သူက “အေမရိကန္ ေတြရဲ ့ ႏိုင္ငံျခားေရး မူ၀ါဒေတြမွာ ေခတ္မမွီေတာ့ဘူး။ ဆီေလ်ာ္မွဳ မရွိေတာ့ဘူး ေတာက္ေျပာင္လင္းလက္မွဳ မရွိ ေမွးမွိန္ အားေလ်ာ့လာၿပီ “ဆိုတာ သုံးသပ္ လက္ခံလာရတယ္။ သံတမန္ေတြ ျဖတ္သန္းလာရတဲ့ ခရီးတေလွ်ာက္မွာ ဘုရင္ ႏွင့္ မိဖုရားလႊမ္းမိုး ႀကီးစိုးတဲ့ေခတ္။ သမၼတ ႏွင့္ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္မ်ားလႊမ္းမိုး ႀကီးစိုးတဲ့ေခတ္ စသည္ အခ်ိန္ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားၿဖံဳးတီးျပစ္ခဲ့ႀကရပီျဖစ္တယ္။ ႏိုင္ငံရပ္ျခား ၿမိဳ႕ေတာ္ႀကီးမ်ား က လူေတြ တခဲနက္ ေတာင္းဆိုေနႀကတာက ေတာ့ မိမိတို႔ရဲ႕ ဘ၀လုံၿခံဳမွဳ ကို ၿခိမ္းေျခာက္ေနတဲ့ အႏၱရယ္ေတြ ကင္းေ၀းေစဖို ့ပါဘဲ။ဒါက သံတမန္ေတြအေပၚမွာလည္း မူတည္ေနတာပါ။
ကြ်န္ေတာ့္ရဲ့ “America’s Other Army” စာအုပ္အသစ္ထဲမွာ ရွာႀကည့္ရင္ အေႀကာင္းရင္းကို ေတြ႕မွာပါ။ကန္ ကၽြန္ေတာ္ဟာ သံရံုးႏွင့္ ေကာင္စစ္၀င္ရံုး ၅၀ ေက်ာ္က ႏိုင္ငံရပ္ျခားတာ၀န္ယူေနရသူ သံအရာရွိ (၆၀၀) ေက်ာ္ႏွင့္ ေတြ ့ဆုံ ေမးျမန္း ေဆြးေႏြးခဲ့ၿပီးပါၿပီ။ သူတို႔ဟာ တစုံတရာ ဘာကိုမွ မွတ္မွတ္ထင္ထင္ မေျပာႏိုင္ခဲ့ႀကပါဘူး။ က်ိန္းေသ ေျပာႏိုင္တာက သူတို႔ဟာ လူသာမန္ေတြလိုပါဘဲ။ အိမ္ႏွင့္ ေ၀းကြာစြာ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ေနရသူမ်ားျဖစ္လို႔ အရာရာကို အရွဳံးေပးလက္ေၿမွာက္ၿပီး အခ်ိန္တန္ရင္ တေနရာက တေနရာ ေျပာင္းေရႊ ့ေနႀကရတာထက္ ဒီ့ထက္ပိုလို ့ သူတို ့ ဘာကို တတ္ႏိုင္ႀကဦးမလဲ။
အေမရိကန္ သံတမန္မ်ားရဲ႕ ဘ၀ဟာ ေန့စဥ္ႏွင့္အမွ် ေဘးဥပါဒ္အႏၱရယ္ႏွင့္ ရင္ဆိုင္ေနႀကရတာပါ.ကြ်န္ေတာ္ သုေတသနၿပဳ သြားလာခဲ့တဲ့ ခရီးတေလွ်ာက္မွာ ေန့စဥ္ႏွင့္အမွ် ႀကံဳေတြ႕ေနရတာေတြက ေမာ္ေတာ္ကား အႀကမ္းဖက္ တိုက္ခိုက္ခံရမွဳ၊ ျပန္ေပးဆြဲမႈ၊ ေခ်ာင္းေျမာင္းျပစ္ခတ္မွဳ၊ ဓါးျပမွဳ ေတြ ႏွင့္ ၿပြမ္းတီးလို႔ ေနတယ္။ ဒီဆိုးက်ိဳးေတြရဲ ့ အဓိက ျပစ္မွတ္က သံတမန္ အရာရွိေတြ ပါဘဲ။ သူတို ့ အသတ္ခံေနႀကံရတယ္။
၂၀၀၈ခုႏွစ္ ႏွစ္သစ္အကူး ေန႔ႀကီးမွာ USAID လို႔ အတိုေကာက္ေခၚတဲ့ ႏိုင္ငံတကာဖြံ႔ၿဖိဳးေရး အေမရိကန္ ေအဂ်င္စီ မွ အသက္ ၃၃ႏွစ္သာရွိေသးတဲ့ ဂြ်န္ ဂရန္ေဗးလ္ ဆိုသူ အေမရိကန္အရာရွိကေလးတဦးဟာ ဆူဒန္သံရံုးကအျပန္ ေသနတ္ပစ္ခံလိုက္ရတယ္။
၂၀၀၂ခုႏွစ္က USAID ကဘဲ အသက္ ၆၀ အရြယ္ “ေလာရင့္ ေဖါေလး” ဆိုသူ ေဂ်ာ္ဒန္က သူ ့အိမ္ကိုအျပန္ ညအခါ ေသနတ္ျပစ္ခံခဲ့ရတယ္။ ၁၉၆၈ခုႏွစ္က ဂြ်န္ေဂၚဒြန္မိန္း ဆိုသူ အသက္၅၄ႏွစ္ရွိ ဂြာတီမာလာ သံရံုး သံအမတ္ႀကီး ဓါးျပေတြ လက္ခ်က္ႏွင့္ အသက္ေပးခဲ့ရတယ္။ ၁၉၇၉မွာေတာ့ လစ္ဗ်ားသံရံုးသံအမတ္ႀကီး စတီဗင္ အသတ္ခံခဲ့ရတယ္။ အာဖဂန္ မွာ အေဒါ့ဖ္ဒ်ဴစ္ အသတ္ခံရတယ္။ ဖိလစ္ပ္ ဖေရနီ ကေတာ့ ၂၀၀၃ခုႏွစ္က ကိုင္ရို မွာ တာ၀န္က်ခဲ့တဲ့ ႏိုင္ငံရပ္ျခားသံ တမန္တဦးပါ။ သူက ေျပာပါတယ္။ ၁၉၉၃ခုႏွစ္မွာတုံးက ရီမင္မွာ ဌာနဆိုင္ရာမွ မိမိ ကားေမာင္းလာစဥ္ လူသုံးေယာက္ ကားကို လုယူထြက္ေျပးခဲ့တယ္ ေနာက္ ၆လအႀကာမွာေတာ့ အဲဒီကားကို ရီမင္ သမတနန္းေတာ္ ကားပတ္ကင္မွာ ေတြ႔ျမင္ခဲ့ရေႀကာင္းသူက ေျပာျပတယ္။ သံတမန္လိုင္စင္ကပ္ျပားမလဲရေသးပါဘူး တဲ့။ ကြ်န္ေတာ္ သမၼတရဲ႕ လူေတြ လို႔ မထင္မိဘူး တဲ့။ အဲဒီႏွစ္ထဲမွာဘဲ။ ကြန္ေတာ္ရဲ ့ ေဘာ့စ္ ျပည္သူ ့ဆက္ဆံေရး အရာရွိ ေဟးနီ မမ္ဟန္းနီး လည္း သီတင္းတပတ္ ျပန္ေပးဆြဲ ခံခဲ ့ရတယ္ လို ့ သူက ျဖည့္စြက္ ေျပာျပတယ္။ ၂၀၀၃မွာ ကြန္ မကၠဆီကို မွာ ေတြ႔ခဲ့ရတာက ေလာ္ရာ ကလယ္ရာခ်ီ ဆိုသူ အျငိမ္းစားအရာရွိ ဟာ ခေလး ၆ေယာက္ မိတ္ေဆြ သုံးေယာက္တို ့ႏွင့္ဂြာတီမာလာမွာ ကားေမာင္းလာစဥ္ ၿခံဳခို တိုက္ခိုက္ခံရတယ္။ “သူတို႔လိုခ်င္တာ ပိုက္ဆံပါ၊ ကၽြန္မတို႔ ၀ါရွင္တန္ကို ျပန္လာခဲ့ႀကတယ္” တဲ့။ ဒီလိုပါဘဲ၊ ႏိုင္ငံရပ္ျခားမွာ အေမရိကန္ေတြ နည္းမ်ိဳးစုံႏွင့္ အတိုက္ခိုက္ခံေနႀကရတာပါ။ လွ်ပ္တျပက္က်ည္သင့္ျပစ္ခတ္ျခင္း။ လမ္းေဘးေထာင္ဗုန္းသင့္ျခင္း ၿခံဳခိုတိုက္ခိုက္ျခင္း၊ ေရာ့ကက္ႏွင့္ထုျခင္းစသည္ နည္းမ်ိဳးစုံပါပဲ။
ေျမာက္ကိုးရီးယားက ယူရီကင္မ္ ဆိုသူ ကိုဒရီးယားမကေလးကေတာ့ ေတးဂီတကို အေႀကာင္းၿပဳၿပီး နယူးေရာ့ခ္ ကို ေရာက္ရွိလာသူပါ။ သူမဟာ ၿပံဳယမ္းရဲ႔ အႏဳုျမဴ လက္နက္ေတြကို တစစီ ျဖဳတ္သိမ္းလို႔ ျငိမ္းခ်မ္းလိုတဲ့ ဆႏၵႏွင့္ ေရာက္ရွိလာတာပါ။ သူမဟာ အင္ကာရာ ကိုလည္း သြားေရာက္ၿပီး တူရကီ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ႏွင့္ ဆီးရီးယား သမၼတရဲ႕ အႀကမ္းဖက္ႏိုမ္နင္းေနမွဳကိုလဲ အဆံုးသတ္ေစလိုတဲ့ ဆႏၵႏွင့္ ဖိအားေပးဖို႔တာင္းဆိုလာသူပါ။ ဒီလိုဘဲ ႏိုင္ငံတကာမွာနည္းမ်ိဳးစံုႏွင့္ သံတမန္မ်ား လွဳပ္ရွားသြားလာႀကရပါတယ္။
ဒီႏွစ္လည္းတူရကီရဲ ့ အိမ္နီးခ်င္းႏီုင္ငံတခုျဖစ္တဲ့ အီရတ္မွာ လက္နက္ ေရာင္း၀ယ္ေဖါက္ကားသူ ေဒးဗစ္ လင္းထ္ေ၀ါလ္ ဟာ ဘကၠဒက္အစိုးရႏွင့္ သန္းႏွင့္ခ်ီေသာ စစ္သုံးေလယာဥ္မ်ား ေရာင္းခ်ဖို ့လာေရာက္ခဲ့တယ္။ တစ္ဘက္မွာၿကည့္ရင္လည္း ေဒဗစ္ လင္းထ္ ေ၀ါလ္ ဟာ ဂြာတီမာလာႏိုင္ငံမွာ ခေလးသူငယ္မ်ား အဟာရျပည့္၀ဖို ့ ကူညီေထာက္ပံ့ေနသူျဖစ္တယ္။ ေဟတီႏိုင္ငံ မွာ ၂၀၁၀ခုႏွစ္ ငလ်င္ ေဘးသင့္စဥ္က သူ႔အိမ္က ေလး ၿပိဳပ်က္ခဲ့ရၿပီး သူသာ ထိုစဥ္က သူ ့အိမ္မွာ ရွိေနခဲ့ရင္ အမွန္တကယ္ သူေသဖို ့ပါဘဲ။ ခုေတာ့ သူဟာ ကဘူးၿမိဳ့ေတာ္မွာ ရွိေနတာပါ။ အေမရိကန္ ၀န္ထမ္း အခ်ိဳ႕က ကူရမ္က်မ္းစာမိတၱဴမ်ား ကို မီးတင္ရွဳိ႕ ခဲ့ႀကတယ္။ အဖဂန္ျပည္သူျပည္သား ၂၆ေယာက္ ေသဆုံးခဲ့ရာမွာ အမ်ားစုက ခေလးႏွင့္ မိန္းမေတြ ျဖစ္ေနပါတယ္။ ဒါ့အျပင္တန္ျပန္အေနႏွင့္ ခံႀကရတာက သံရံုးမိသားစုေတြလည္းျဖစ္ေနျပန္တယ္။
န်ဴကလီးယား ကိစၥေစ့စပ္ေဆြးေႏြးရန္၊ ယဥ္ေက်းမွဳ အေမြအႏွစ္ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ရန္၊ ခေလးသူငယ္ေရာင္း၀ယ္ေဖါက္ကားေမြးစားျခင္းကိစၥၿပဳျပင္ရန္၊ လက္နက္ေရာင္း၀ယ္ေဖါက္ကားျခင္းကိစၥဖ်က္သိမ္းရန္၊ သဘာ၀ေဘးဒါဏ္မ်ား ႀကိုတင္ကာကြယ္ရန္စသည္တို႔ဟာ ႏိုင္ငံတိုင္းမွာ အေရး ပါတဲ ့ကိစၥေတြျဖစ္ပါတယ္။
နိုင္ငံရပ္ျခား အေမရိကန္ ၀န္ထမ္းမ်ားအား ႀကိဳဆိုျခင္း
အေမရိကန္ဟာ ကမၻာလုံးဆိုင္ရာ အေရးႀကီး ဇတ္ရုပ္အခန္းက႑ေတြမွာ ရင္းႏွီးေႏြးေထြးစြာ အၿမဲ အသင့္ရွိေနရမယ္။ ဒါဟာ အံ့ႀသစရာမရွိပါဘူး။ လူထုဆက္ဆံေရး ကိစၥရပ္တိုင္း သူတို ့ရဲ ့ လုပ္ေဆာင္ခ်က္တိုင္းမွာ ပိုမိုက်ယ္ျပန္႔စြာ တိုးျမွင့္ တည္ရွိေနတယ္။ အမ်ိဳးသားလံုၿခံဳေရးမွာ မဟာဗ်ဴဟာေျမာက္ ေတြေခၚေျမာ္ျမင္မွဳ ရွိရန္လည္း လိုမယ္။ ႏိုင္ငံႀကီးပြားခ်မ္းသာဖို ့ဆိုတာ လုံၿခံဳေရးဟာ အဓိက အခန္းက႑မွာရွိေနျပန္္တယ္။ လူ႔ အခြင့္အေရး၊ ဒီမိုကေရစီႏွင့္ သာတူညီမွ် ဆက္ဆံေရးစသည္တို႔ကပါ ေနာက္ဆက္တြဲ အေနႏွင့္ အေရးတႀကီး ကိစၥရပ္မ်ားအျဖစ္ တြဲပါလာတတ္တယ္။
၂၀၁၀ မွာ အေမရိကန္ ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး ဟီလာရီ ကလင္တန္ ဟာ အေမရိကန္ရဲ ့ ေျပာင္းလဲလာတဲ့ မူ၀ါဒအသစ္မ်ားကို က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ အေသးစိတ္ ရွင္းလင္း ေဖၚျပခဲ့တယ္။ ဒီကေန႔ ကမၻာႀကီးဟာ အႀကမ္းဖက္မွဳမ်ား၊ ၿခိမ္းေျခာက္မွဳမ်ားရာဇ၀တ္မွဳမ်ား၊ သဘာ၀ကပ္ေဘးဒါဏ္မ်ား၊ ကမၻာအႏွံ ျပန္႔ႏွံ႔ျဖစ္္ေပၚလာေသာ ကပ္ေရာဂါမ်ား၊ ႏိုင္ငံအႏွံ႔ဆက္ႏြယ္ပတ္သက္မွဳမ်ား စသည္ တဦးတေယာက္ တႏိုင္ငံတည္းေျဖရွင္းမရႏိုင္ေတာ့ဘူး။ စုေပါင္းေျဖရွင္းမွသာ အရာရာ ၿပၤီးေျမာက္ႏိုင္မဲ ့အေနအထားမွာ ရွိေနတယ္။ စက္တင္ဘာ ၁၁ရက္ တိုက္ခိုက္မွဳ ဟာ သိသာထင္ရွားတဲ့ သာဓကတခုပါဘဲ။ ၂၀၁၀ခုႏွစ္က မစၥက္ ကလင္တန္ ဒီအေႀကာင္း ကြ်န္ေတာ့ကို ေျပာဖူးတယ္။ “တဦးေကာင္း တေယာက္ေကာင္းႏွင့္ ျပႆနာတိုင္းေျဖရွင္းလို႔မရႏိုင္ေႀကာင္း သူမ ကြ်န္ေတာ့ကို ေျပာခဲ့ဖူးတယ္။တ ည္ျငိမ္ေအးခ်မ္းေသာ ကမၻာႀကီးကို ဖန္တီးဖို ့ ၀ိုင္း၀န္းႀကိဳးပမ္းႀကရမယ္။ ျပည္ပကို ထြက္ခြာၿပီး မိတ္ေဆြဖြဲ ့ႀကရမယ္။ ကြ်န္မတို႔ ႏွင့္ ေအးအတူ ပူအမွ် ဒိုးတူေပါင္ဖက္ မွ်ေ၀ခံစားနားလည္ေပးမဲ့ မိတ္ဖက္ေတြ မ်ားမ်ား ရွိရမယ္”တဲ့။
မနက္ ၃နာရီမွာ “မမ္န္တာ “ ရဲ ့မိုဘိုင္းဖုန္းက ျမည္္ေနတယ္။ “အိပ္မယ္လုပ္ပါမွ အေတြးတခုက ၀င္လာတယ္ဗ်။ က်ဳပ္တို ့ ဟယ္လီေကာ့ပ္တာ တစင္း ပစ္ခ်ခံရတယ္လုိ႔သတင္းရတယ္ ခင္ဗ်ာ့ ဟာမ်ားလား လို ့”။ ကြ်န္ေတာ့အေမးကို သူမေျဖပါဘူး။ သူက ယူနီေဖါင္းလည္း ၀တ္ထားျခင္းမရွိပါဘူး။ ဒီသတင္းကို လွဳိ႕၀ွက္ထားခ်င္ဟန္တူတယ္။ အနည္းဆုံး နာရီ အနည္းငယ္ေလာက္ေပါ့။ ခု သူ ပါကစၥတန္မွာ သံအမတ္အျဖစ္ ရွိေနတယ္ေလ။ ၂၀၀၂ခု ေမ ၂ရက္ေန႔ ။ မမ္န္တာ ဟာ ကမၻာ့အႀကီးဆံုးရန္သူ အႀကမ္းဖက္သမား “အိုစမာဘင္လာဒင္” က်ဆံုးခန္းဗီြဒီယို တိုက္ရိုက္လႊင့္ထုတ္မွဳ အစီအစဥ္ကို ႀကည့္ေနတယ္။ တကယ္ေတာ့ သူေနတဲ့ ေနရာကေန အိုစမာဘင္လာဒင္ ရွိတဲ့ ေနရာႏွင့္ဆို မိုင္၃၀ ေလာက္ဘဲ ကြာတာပါ။ ခြင့္ၿပဳခ်က္ တစုံတရာ မရွိဘဲ ပါကစၥတန္အစိုးရကို ထုတ္ေဖၚမေျပာ၀ံ့ပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ “သမၼတ ဘားရက္ အိုဘားမား” မွ တရား၀င္ ေႀကျငာခဲ့တယ္။
အေမရိကန္အစိုးရႏွင့္ ပါကစၥတန္အစိုးရတို ့ႀကား ႏွစ္ဦးႏွစ္ဘက္ ဆက္ဆံေရးဟာ ေအးစက္တင္းမာသြားျပီ တာရွည္ ခိုင္ၿမဲ ႏိုင္ပါမည္လား။ အေစာပိုင္းသံုးလမွ် သူတို ့ဆက္ဆံေရးၿပိဳကြဲသြားတာက အေသအခ်ာပါ။ အိုစမာဘင္လာဒင္ဟာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ လွဴိ႕၀ွက္ ေနထိုင္လာျခင္းကို ပါကစၥတန္အစိုးရက “လုံး၀မသိ”ဆိုတာ ျဖစ္ႏိုင္မလား။ ကမၻာက ေမးလာၿပီ။ “ပါကစၥတန္”ဟာ ဘယ္လို အစိုးရမ်ိဳးပါလဲ။ ဘင္လာဒင္ ေသဆံုးအၿပီးမႀကာမွီ CIA ကန္ထရိုက္တာ ေရမြန္ ဒါဗစ္ ဟာ လွ်ဳိ႕၀ွက္ အကာအကြယ္ ေတာင္းခံထားပါလ်က္ ေသနတ္ ၂ခ်က္ အျပစ္ ခံရၿပီး ေသဆံုးသြားတယ္။ သံအမတ္ႀကီး မမ္န္တာ ကေတာ့ ပါကစၥတန္နီ အစိုးရကို “နိုင္ငံျခားတပ္ဖြဲ႕ေတြ သူ႕လမ္းေႀကာင္းႏွင့္ သူ သူ႔နယ္ေျမအတြင္း ေဘးကင္းလုံၿခံဳစြာ သြားလာႏိုင္ရမယ္။ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ႏိုင္ခြင့္ ရွိတယ္ ဆိုတာ ရွင္းရွင္းလင္းလင္းေျပာထားၿပီးပါ။
ေအာ္ပေရးရွင္းအၿပီး ရက္မ်ားစြာကုန္လြန္လာခ်ိန္မွာ တေန ့ ပါကစၥတန္နီ စစ္တပ္အႀကီးအကဲ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး အာရွပ္ ပါဗက္ ခါရာနီ ႏွင့္ ေတြ ့ဆုံၿပီး ဘင္လာဒင္ စီးနင္းမွဳႏွင့္ ပတ္သက္တဲ့ စာရင္း ဇယားတခု ( A list of thing) အိုဘားမား အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအဖြဲ ့ က အလိုရွိေေႀကာင္း သြားေရာက္ ေပးအပ္ခဲ့တယ္။ ပါကစၥတန္နီ အစိုးရဟာ အိုဘားမား အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အဖြဲ႔ ႏွင့္ ပုန္းခိုေနသူ အႀကမ္းဖက္သမားမ်ားကို ပူးေပါင္း ေခ်မွဳံးေနပါလွ်က္ ထက္ႀကပ္မကြာ ရွိေနသင့္ပါလွ်က္ ဘာ့ေႀကာင့္ ဒီျဖစ္စဥ္မ်ိဳး ျဖစ္ခဲ့ရသလဲ ဆိုတာ ဘ၀င္မက်ႏိုင္ပါဘူး။ ဒီစာရင္းကို သူလက္ခံ ရယူလိုက္ရင္ အေမရိကန္ကို အရွဳံေပး ရာ ေရာက္မယ္လို ့ ဗိုလ္ႀကီး အာရွပ္ ပါဗက္ ခါရာနီ က ယူဆပံုရတယ္။ ဒါ့ေႀကာင့္ ကြ်န္ေတာ္ စာရြက္ ကို သူ ့ဆီ ျပစ္ေပးခဲ့ေၿကာင္း ဒီအၿပဳအမူမ်ိဳး သူ လုပ္မိတာဟာ အလြန္ရွားပါးပါတယ္လို ့ သူက ဆိုတယ္။
“ကြ်န္ေတာ့္ကိုလည္း သူ႕အခန္းတြင္းက ေမာင္းထုတ္ခဲ့တယ္”လို႕ သူက ဆိုပါတယ္။ ခင္ဗ်ားဆက္ဆံတဲ့ပံုက "ဟိုး ေအာက္ကလူေတြကို ဆက္ဆံေနသလိုဘဲ" လို႔ ကြ်န္ေတာ္တခြန္းေျပာၿပီး ထြက္လာခဲ့တယ္" တဲ့။ “သူဟာ ရိုင္းစိုင္းတဲ့လူတေယာက္ေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေပမဲ ့အေျခအေနအရ လူရိုင္းပုံ ေပါက္ေနတာပါ” တဲ့။ ႏိုင္ငံရပ္ျခားတာ၀န္ထမ္းေဆာင္ရတဲ့ ဧည့္သည္သံတမန္မ်ိဳးႏြယ္မ်ားဟာမိမိတို႕ရဲ့ အိမ္ရွင္ ႏိုင္ငံမ်ားအေပၚ မိမိတို ့ရဲ ့ လုပ္ငန္းအလိုက္ ေလးစားမွဳ ရွိဖို ့ လိုပါတယ္။ ဒါမွလည္း ႏွစ္ႏိုင္ငံ အက်ိဳးကို ပူးတြဲ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါမွလည္း ႏွစ္ႏိုင္ငံ အျပန္အလွန္ ယုံႀကည္မွဳ ခင္မင္မွဳ ပူးေပါင္းမွဳ မ်ား ခိုင္မာစြာ တည္ေဆာက္ႏိုင္မွာပါ။ “ဘင္လာဒင္ စီးနင္းမွဳ မျဖစ္မီ လေပါင္းမ်ားစြာ မွာ သံအမတ္ႀကီးဟာ ေတာ္ေတာ့္ကို ႀကိဳးစား ပူးေပါင္းႏိုင္ခဲ့တယ္။ ဒါေပမဲ့ အက်ိဳးမဲ့ ျဖစ္ရၿပီ။ ဘာဘဲျဖစ္ျဖစ္ အေမရိကန္ေတြရဲ ့ အသက္ကို ပါကစၥတန္နီ စစ္တပ္က ကယ္တင္ႏိုင္ခဲ့တာမ်ိဳးလည္း ရွိပါတယ္။
ေထာင္ႏွင့္ခ်ီတဲ့ “အယ္လ္ကာရီဒါ “စစ္ေသြးႀကြေတြဟာ ပါကစၥတန္ ႏွင့္ အဖဂန္ နယ္စပ္မွာ ပုန္းခိုေနႀကတယ္။ အေမရိကန္တပ္ေတြ ခ်ထားေပမဲ့လည္း စစ္ေသြးႀကြမ်ားက သူတို႔ရဲ႕ ဇာတိေမြးရပ္ဌာနီ ျဖစ္ေနတာေႀကာင့္ အေမရိကန္ေတြထက္ တိုက္ေရး ခိုက္ေရးမွာေျခတလွမ္းမက အသာစီးရ ေနတာလည္းျဖစ္တယ္။ ဘင္လာဒင္ႏွင့္ ကန္ထရိုက္တာ ေရမြန္ဒါဗစ္ တို႔ရဲ႕ ဇတ္လမ္းတြဲေတြက ေျပာျပေနတဲ့ ဥပမာေတြကို ႀကည့္ပါ။ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုရဲ့ ရွည္ႀကာတဲ့ မစ္ရွင္ အဖြဲ႕ ႏွင့္အတူ ဘယ္မွ် အခ်ိန္တို တိုအတြင္း ေအာင္ျမင္မွဳ ဘယ္ေလာက္ရခဲ့တယ္ ဆိုတာ။ အလားတူပါဘဲ။ ကမၻာတ၀ွမ္းျဖန့္က်က္ႀကည့္လိုက္ရင္ ဒီလို ပုံစံမ်ိဳးေတြ ရုရွား တရုတ္ အပါအ၀င္ ႏိုင္ငံ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားေတြ႔ရမယ္။ ၀ါရွင္တန္ဟာ လိမၼာပါးနပ္စြာ ထိန္းမတ္ၿပီးေတာ့ ဟန္ခ်က္ညီညီ သတိၿပဳ ကစားတတ္ဖို ့ လိုအပ္ပါလိမ့္တယ္။ ဒီမိုကေရစီႏွင့္ လူ ့အခြင့္အေရး ေတာင္းဆိုမွဳ လူသိရွင္ႀကား ေထာက္ခံ ေပးမွဳ စသည္ ေမာ္စကို ၊ ေဘဂ်င္း၊ ေျမာက္ကိုးရီးယား၊ အီရန္ စသည္တုိ႔ႏွင့္ မဟာဗ်ဴဟာက်က် ေကာင္းမြန္စြာ ကိုင္တြယ္ ေျဖရွင္းႏိုင္ဖို ့ ပဓာန က်တယ္။
“ဘင္လာဒင္ စစ္ဆင္ေရး မ်ိုဳး အလားတူ ျဖစ္ခဲ့ရင္ “သံအမတ္ႀကီး မမ္န္တာ” က ေျပာပါတယ္။ ဒါဟာ ထိုက္တန္ပါတယ္။ သမၼတက ဒါကို တြက္ခ်က္ၿပီးေတာ့ ထိုက္ထိုက္တန္တန္ ျဖစ္ေအာင္ တုံ့ျပန္လုပ္ေဆာင္္ရမွာပါ။ ဒါေပမဲ့ ဒါဟာ က်ီစားစရာေတာ့ မဟုတ္ဘူး။ ဆက္ဆံေရးေတြ ဆိုးဆိုး၀ါး၀ါး က်ဲသြားႏိုင္တယ္။ ဆက္ဆံေရး ထူေထာင္ရာမွာ လူေတြႏွင့္ ေျပာဆိုရာမွာ တစ္ေယာက္ေျပာခ်င္တဲ့စကားကိုတစ္ေယာက္က စိတ္ပါလက္ပါ နားေထာင္ေပးရျခင္းဟာ အလြန္အေရးႀကီးတယ္။ သံရံုး ၿပိဳက်ရင္ ေျပးသြားမယ္။ ပစၥည္းပစၥယေတြ ကယ္ထုတ္ဖို႔ ဆိုတာ အလြန္ခဲယဥ္းမယ္။ ဘာ့ေႀကာင့္ ဒီအလုပ္ဟာ အခက္ခဲဆုံး ျဖစ္ေနရတာလဲ။ ႏိုင္ငံရပ္ျခား ၀န္ထမ္းဘ၀ႏွင့္ အတိုင္းအတာ တစ္ခုအထိ ကြ်န္ေတာ္ ဒီလို ေတြ ့ႀကံဳ ခဲ့တာျဖစ္တယ္" တဲ့။
Source : Interviews with diplomats in the line of fire
Florist ျမန္မာမႈျပဳသည္။
သံရံုးအရာရွိေတြဟာ လူစုၿပီးတိုက္ခိုက္လာလိမ့္မယ္ဆိုတာသိရွိတဲ့အတြက္ ႀကိဳတင္ ျပင္ဆင္မွဳ ၿပဳလုပ္ထားတာမို႔ အေမရိကန္သံရံုး၀န္ထမ္းေတြ တေယာက္မွ ထိခိုက္ဒါဏ္ရာ မရွိခဲ့ဘူး။အေဆာက္အဦးအတြင္းမွာရွိတဲ့ သံရံုးအဖြဲ႔၀င္ တဦးႏွင့္ သံအမတ္ႀကီးအပါအ၀င္ တို႔သာ လုပ္ႀကံခံရခ်ိန္မွာ ရွိေနႀကတယ္။ ခ်က္ျခင္းပဲ ဆႏၵျျပသမားမ်ားဟာ သံရံုးၿခံ၀န္အတြင္း ထိုးေဖါက္ ၀င္ေရာက္ႏိုင္ဖို႔ ႀကိဳးစားးလာႀကတယ္။သန္းႏွင့္ခ်ီျပီး တန္ဘိုးရွိတဲ့ဆက္သြယ္ေရး လမ္းေႀကာင္းေတြ ပစၥည္းကရိယာေတြ..ခ်ဳပ္ျငိမ္းရပ္တန့္သြားၿပီ။
ေနာက္ေန႔မွာ သံရံုး မိသားစုမ်ားႏွင့္ သံရံုးအနီးက ရပ္ကြက္သံုးခုတြင္ အေျခခ်ေနထိုင္သူမ်ား ကို လုံၿခံဳစိတ္ခ်ရတဲ့ “ဘဲလ္ဂရိတ္”ျပင္ပ တေနရာသို႔ ေျပာင္းေရႊ ့ေပးခဲ့တယ္္။ “စိတ္ဆိုးေနတဲ့သူေတြကို တံု ့ ျပန္ဖို ့ ဒီနည္းဟာ အသင့္ေတာ္ဆုံးပါပဲ” တဲ့။သံအမတ္ႀကီးက “ကိုဆိုဗို” ကို လြမ္းလြမ္းေဆြးေဆြး သတိတရေျပာသည္။ “ခရိုေအးရွားၿမိဳ ့ ေတာ္ “”ဇာခရက္” က အေမရိကန္စာသင္ေက်ာင္းမွာ ကြ်န္ေတာ္တို ့ ခေလးေတြ စာသင္ႀကရတယ္။ အဲဒီက သံရံုးႏွင့္ ဟိုတယ္ ခန္းေတြမွာ စီစဥ္ေပးထားပါတယ္” တဲ့။ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ သံရံုးအရာရွိအမ်ားစု ဒီမွ် ကံမေကာင္းႀကပါ။ အေသအခ်ာကို အတိုက္ အခိုက္ ခံခဲ့ၾကရတာပါ။ အေမရိကန္ “ဘင္ဂါဇီ” ေကာင္စစ္၀န္ရံုးတိုက္ခိုက္ခံရစဥ္သံအမတ္ႀကီး “ခရစ္စ္တိူဖါ စတီဗင္ဆင္ “ကေတာ့ မီးေလာင္ကြ်မ္းေနတဲ့ အေဆာက္အဦးအတြင္းမွာ ပိတ္မိေနခဲ့တယ္။ သူဟာ မီးခိုးမွဳံေတြ မြန္ထူၿပီးေသဆုံးသြားခဲ့တယ္။ အျခားသံရံုး အရာရွိ သုံးဦး လုပ္ႀကံ သတ္ျဖတ္ခံႀကရတယ္။ ၀ါရွင္တန္ႏွင့္ အီဂ်စ္အစိုးရတို ့အႀကား တင္းမာမွဳေတြ အရွိန္ၿမွင့္တက္ေနဆဲကာလ မွာ ေပမဲ့ ကိုင္ရိုက သံရံုးမွာေတာ့ သိသိသာသာႀကီးေဖါက္ထြက္ႏိုင္ခဲ ့လို ့တဦးတေလမွ အေသအေပ်ာက္ မရွိခဲ့ဘူး။
၂၀၀၈ခုႏွစ္ထဲမွာ သံအမတ္ႀကီး “ကင္မရြန္ မမ္န္တာ”ဟာ “ဘဲလ္ဂရတ္”က သံရံုးတြင္ ရွိေနစဥ္သံရံုးကို စြန္ ့ခြာ ထြက္သြားခဲ့ျခင္းမျပဳဘူး။ သူက ဒီတိုက္ခိုက္မွုဳအေပၚ တာ၀န္ရွိတယ္လို ့ ခံစားရၿပီး တန္ျပန္အေနႏွင့္ ဆာဗီးယဲ န္၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ “ဗိုဂ်ီဇလပ္ကို ့စ္တူနီကာ”ကို ေနာင္ ငါးလအႀကာမွာ က်င္းပေတာ့မယ့္ ေရြးေကာက္ပြဲ မွာျပဳတ္က်သြားဖို႔ လိုလားေနတယ္။ “မမ္န္တာ” က သူ႔ ကို ျပဳတ္က်သြားေစရမယ္လို႔ လည္း ဆံုးျဖတ္ထားတယ္။ ယခင္ ဆာဘီးယားသမၼတ “ဆလိုဘိုဒင္ မီလိုဆီဗစ္” ဦးေဆာင္ခဲ့တဲ့ ဆာဘီးယားဆိုရွယ္လစ္ပါတီ ကို ေထာက္ခံအားေပးၿပီး ဥေရာပႏွင့္ဆက္သြယ္ရင္းႏွီး ႏိုင္ဖို ့ေမွ်ာ္လင့္ထားတာပါ။ တစ္ခါက “ မီလိုဆီဗစ္” ႏွင့္ ထိပ္ဆုံးေနရာအတြက္ စိန္ေခၚအားျပိဳင္ခဲ့ဖူးတဲ့ ေခါင္းေဆာင္သစ္ “အိုင္ဗီကာ ဒါဆစ္ခ္“”ကိ ကြ်န္ေတာ္တို႔ သိမ္းသြင္းထားပါတယ္။ သူ႔ကို ထြက္မသြားေစခ်င္ပါဘူး တဲ့။ သံအမတ္ႀကီးက ဆိုသည္။ သူ႔ ကို ႏိုင္ငံတကာ ေရွ႔ေမွာက္မွာ တရား၀င္ ျဖစ္ေစခ်င္ပါတယ္ တဲ့့။ ကြ်န္ေတာ္တို ့အေနႏွင့္ စပိန္ မွာဆိုရင္ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ “ဂ်ိဳ ့စ္ လူး၀စ္ စ္ ရိုဒရီဂူးအက္ဇ္ ဇာပါတီရို” ဂရိမွာဆိုရင္ “ေဂ်ာ့ဂ်္ ပါပင္ထရီယူ” တို႔ကို အနာဂတ္ အျဖစ္ မွန္းဆရည္စူးထားတာပါ လို႔ သူကေျပာပါတယ္။ မွန္းဆရည္စူးထားသည့္အတိုင္း လည္း သံအမတ္ႀကီးရဲ ့ လက္စားေခ်တုံ ့ျပန္မွဳဟာ ေအာင္ျမင္ပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲ မွာ “ကို ့စ္တူနီကာ” ရွံဳးသြားခဲ့ပါတယ္။
“စတီဗင္ဆင္” ႏွင့္ အျခားသံ၀န္ထမ္းမ်ားလိုဘဲ “မမ္န္တာ” ဟာ “အီရတ္” “ပါကစၥတန္” ႏွင့္ “ဆားဘီးယား”တို႔မွာ သံရုံး၀န္ထမ္းအျဖစ္ တာ၀န္ယူခဲ့သူျဖစ္တယ္။ ၂၇ႏွစ္ ႀကာလာတဲ့အခါ ႏိုင္ငံျခားသံတမန္၀န္ထမ္းဘ၀မွ အနားယူဖို႔ ျပင္ဆင္ပါတယ္။ ဒီမွ် ရွည္ႀကာစြာ တာ၀န္ယူလာခဲ့ၿပီးေနာက္ပိုင္း သူက “အေမရိကန္ ေတြရဲ ့ ႏိုင္ငံျခားေရး မူ၀ါဒေတြမွာ ေခတ္မမွီေတာ့ဘူး။ ဆီေလ်ာ္မွဳ မရွိေတာ့ဘူး ေတာက္ေျပာင္လင္းလက္မွဳ မရွိ ေမွးမွိန္ အားေလ်ာ့လာၿပီ “ဆိုတာ သုံးသပ္ လက္ခံလာရတယ္။ သံတမန္ေတြ ျဖတ္သန္းလာရတဲ့ ခရီးတေလွ်ာက္မွာ ဘုရင္ ႏွင့္ မိဖုရားလႊမ္းမိုး ႀကီးစိုးတဲ့ေခတ္။ သမၼတ ႏွင့္ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္မ်ားလႊမ္းမိုး ႀကီးစိုးတဲ့ေခတ္ စသည္ အခ်ိန္ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားၿဖံဳးတီးျပစ္ခဲ့ႀကရပီျဖစ္တယ္။ ႏိုင္ငံရပ္ျခား ၿမိဳ႕ေတာ္ႀကီးမ်ား က လူေတြ တခဲနက္ ေတာင္းဆိုေနႀကတာက ေတာ့ မိမိတို႔ရဲ႕ ဘ၀လုံၿခံဳမွဳ ကို ၿခိမ္းေျခာက္ေနတဲ့ အႏၱရယ္ေတြ ကင္းေ၀းေစဖို ့ပါဘဲ။ဒါက သံတမန္ေတြအေပၚမွာလည္း မူတည္ေနတာပါ။
ကြ်န္ေတာ့္ရဲ့ “America’s Other Army” စာအုပ္အသစ္ထဲမွာ ရွာႀကည့္ရင္ အေႀကာင္းရင္းကို ေတြ႕မွာပါ။ကန္ ကၽြန္ေတာ္ဟာ သံရံုးႏွင့္ ေကာင္စစ္၀င္ရံုး ၅၀ ေက်ာ္က ႏိုင္ငံရပ္ျခားတာ၀န္ယူေနရသူ သံအရာရွိ (၆၀၀) ေက်ာ္ႏွင့္ ေတြ ့ဆုံ ေမးျမန္း ေဆြးေႏြးခဲ့ၿပီးပါၿပီ။ သူတို႔ဟာ တစုံတရာ ဘာကိုမွ မွတ္မွတ္ထင္ထင္ မေျပာႏိုင္ခဲ့ႀကပါဘူး။ က်ိန္းေသ ေျပာႏိုင္တာက သူတို႔ဟာ လူသာမန္ေတြလိုပါဘဲ။ အိမ္ႏွင့္ ေ၀းကြာစြာ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ေနရသူမ်ားျဖစ္လို႔ အရာရာကို အရွဳံးေပးလက္ေၿမွာက္ၿပီး အခ်ိန္တန္ရင္ တေနရာက တေနရာ ေျပာင္းေရႊ ့ေနႀကရတာထက္ ဒီ့ထက္ပိုလို ့ သူတို ့ ဘာကို တတ္ႏိုင္ႀကဦးမလဲ။
အေမရိကန္ သံတမန္မ်ားရဲ႕ ဘ၀ဟာ ေန့စဥ္ႏွင့္အမွ် ေဘးဥပါဒ္အႏၱရယ္ႏွင့္ ရင္ဆိုင္ေနႀကရတာပါ.ကြ်န္ေတာ္ သုေတသနၿပဳ သြားလာခဲ့တဲ့ ခရီးတေလွ်ာက္မွာ ေန့စဥ္ႏွင့္အမွ် ႀကံဳေတြ႕ေနရတာေတြက ေမာ္ေတာ္ကား အႀကမ္းဖက္ တိုက္ခိုက္ခံရမွဳ၊ ျပန္ေပးဆြဲမႈ၊ ေခ်ာင္းေျမာင္းျပစ္ခတ္မွဳ၊ ဓါးျပမွဳ ေတြ ႏွင့္ ၿပြမ္းတီးလို႔ ေနတယ္။ ဒီဆိုးက်ိဳးေတြရဲ ့ အဓိက ျပစ္မွတ္က သံတမန္ အရာရွိေတြ ပါဘဲ။ သူတို ့ အသတ္ခံေနႀကံရတယ္။
၂၀၀၈ခုႏွစ္ ႏွစ္သစ္အကူး ေန႔ႀကီးမွာ USAID လို႔ အတိုေကာက္ေခၚတဲ့ ႏိုင္ငံတကာဖြံ႔ၿဖိဳးေရး အေမရိကန္ ေအဂ်င္စီ မွ အသက္ ၃၃ႏွစ္သာရွိေသးတဲ့ ဂြ်န္ ဂရန္ေဗးလ္ ဆိုသူ အေမရိကန္အရာရွိကေလးတဦးဟာ ဆူဒန္သံရံုးကအျပန္ ေသနတ္ပစ္ခံလိုက္ရတယ္။
၂၀၀၂ခုႏွစ္က USAID ကဘဲ အသက္ ၆၀ အရြယ္ “ေလာရင့္ ေဖါေလး” ဆိုသူ ေဂ်ာ္ဒန္က သူ ့အိမ္ကိုအျပန္ ညအခါ ေသနတ္ျပစ္ခံခဲ့ရတယ္။ ၁၉၆၈ခုႏွစ္က ဂြ်န္ေဂၚဒြန္မိန္း ဆိုသူ အသက္၅၄ႏွစ္ရွိ ဂြာတီမာလာ သံရံုး သံအမတ္ႀကီး ဓါးျပေတြ လက္ခ်က္ႏွင့္ အသက္ေပးခဲ့ရတယ္။ ၁၉၇၉မွာေတာ့ လစ္ဗ်ားသံရံုးသံအမတ္ႀကီး စတီဗင္ အသတ္ခံခဲ့ရတယ္။ အာဖဂန္ မွာ အေဒါ့ဖ္ဒ်ဴစ္ အသတ္ခံရတယ္။ ဖိလစ္ပ္ ဖေရနီ ကေတာ့ ၂၀၀၃ခုႏွစ္က ကိုင္ရို မွာ တာ၀န္က်ခဲ့တဲ့ ႏိုင္ငံရပ္ျခားသံ တမန္တဦးပါ။ သူက ေျပာပါတယ္။ ၁၉၉၃ခုႏွစ္မွာတုံးက ရီမင္မွာ ဌာနဆိုင္ရာမွ မိမိ ကားေမာင္းလာစဥ္ လူသုံးေယာက္ ကားကို လုယူထြက္ေျပးခဲ့တယ္ ေနာက္ ၆လအႀကာမွာေတာ့ အဲဒီကားကို ရီမင္ သမတနန္းေတာ္ ကားပတ္ကင္မွာ ေတြ႔ျမင္ခဲ့ရေႀကာင္းသူက ေျပာျပတယ္။ သံတမန္လိုင္စင္ကပ္ျပားမလဲရေသးပါဘူး တဲ့။ ကြ်န္ေတာ္ သမၼတရဲ႕ လူေတြ လို႔ မထင္မိဘူး တဲ့။ အဲဒီႏွစ္ထဲမွာဘဲ။ ကြန္ေတာ္ရဲ ့ ေဘာ့စ္ ျပည္သူ ့ဆက္ဆံေရး အရာရွိ ေဟးနီ မမ္ဟန္းနီး လည္း သီတင္းတပတ္ ျပန္ေပးဆြဲ ခံခဲ ့ရတယ္ လို ့ သူက ျဖည့္စြက္ ေျပာျပတယ္။ ၂၀၀၃မွာ ကြန္ မကၠဆီကို မွာ ေတြ႔ခဲ့ရတာက ေလာ္ရာ ကလယ္ရာခ်ီ ဆိုသူ အျငိမ္းစားအရာရွိ ဟာ ခေလး ၆ေယာက္ မိတ္ေဆြ သုံးေယာက္တို ့ႏွင့္ဂြာတီမာလာမွာ ကားေမာင္းလာစဥ္ ၿခံဳခို တိုက္ခိုက္ခံရတယ္။ “သူတို႔လိုခ်င္တာ ပိုက္ဆံပါ၊ ကၽြန္မတို႔ ၀ါရွင္တန္ကို ျပန္လာခဲ့ႀကတယ္” တဲ့။ ဒီလိုပါဘဲ၊ ႏိုင္ငံရပ္ျခားမွာ အေမရိကန္ေတြ နည္းမ်ိဳးစုံႏွင့္ အတိုက္ခိုက္ခံေနႀကရတာပါ။ လွ်ပ္တျပက္က်ည္သင့္ျပစ္ခတ္ျခင္း။ လမ္းေဘးေထာင္ဗုန္းသင့္ျခင္း ၿခံဳခိုတိုက္ခိုက္ျခင္း၊ ေရာ့ကက္ႏွင့္ထုျခင္းစသည္ နည္းမ်ိဳးစုံပါပဲ။
ေျမာက္ကိုးရီးယားက ယူရီကင္မ္ ဆိုသူ ကိုဒရီးယားမကေလးကေတာ့ ေတးဂီတကို အေႀကာင္းၿပဳၿပီး နယူးေရာ့ခ္ ကို ေရာက္ရွိလာသူပါ။ သူမဟာ ၿပံဳယမ္းရဲ႔ အႏဳုျမဴ လက္နက္ေတြကို တစစီ ျဖဳတ္သိမ္းလို႔ ျငိမ္းခ်မ္းလိုတဲ့ ဆႏၵႏွင့္ ေရာက္ရွိလာတာပါ။ သူမဟာ အင္ကာရာ ကိုလည္း သြားေရာက္ၿပီး တူရကီ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ႏွင့္ ဆီးရီးယား သမၼတရဲ႕ အႀကမ္းဖက္ႏိုမ္နင္းေနမွဳကိုလဲ အဆံုးသတ္ေစလိုတဲ့ ဆႏၵႏွင့္ ဖိအားေပးဖို႔တာင္းဆိုလာသူပါ။ ဒီလိုဘဲ ႏိုင္ငံတကာမွာနည္းမ်ိဳးစံုႏွင့္ သံတမန္မ်ား လွဳပ္ရွားသြားလာႀကရပါတယ္။
ဒီႏွစ္လည္းတူရကီရဲ ့ အိမ္နီးခ်င္းႏီုင္ငံတခုျဖစ္တဲ့ အီရတ္မွာ လက္နက္ ေရာင္း၀ယ္ေဖါက္ကားသူ ေဒးဗစ္ လင္းထ္ေ၀ါလ္ ဟာ ဘကၠဒက္အစိုးရႏွင့္ သန္းႏွင့္ခ်ီေသာ စစ္သုံးေလယာဥ္မ်ား ေရာင္းခ်ဖို ့လာေရာက္ခဲ့တယ္။ တစ္ဘက္မွာၿကည့္ရင္လည္း ေဒဗစ္ လင္းထ္ ေ၀ါလ္ ဟာ ဂြာတီမာလာႏိုင္ငံမွာ ခေလးသူငယ္မ်ား အဟာရျပည့္၀ဖို ့ ကူညီေထာက္ပံ့ေနသူျဖစ္တယ္။ ေဟတီႏိုင္ငံ မွာ ၂၀၁၀ခုႏွစ္ ငလ်င္ ေဘးသင့္စဥ္က သူ႔အိမ္က ေလး ၿပိဳပ်က္ခဲ့ရၿပီး သူသာ ထိုစဥ္က သူ ့အိမ္မွာ ရွိေနခဲ့ရင္ အမွန္တကယ္ သူေသဖို ့ပါဘဲ။ ခုေတာ့ သူဟာ ကဘူးၿမိဳ့ေတာ္မွာ ရွိေနတာပါ။ အေမရိကန္ ၀န္ထမ္း အခ်ိဳ႕က ကူရမ္က်မ္းစာမိတၱဴမ်ား ကို မီးတင္ရွဳိ႕ ခဲ့ႀကတယ္။ အဖဂန္ျပည္သူျပည္သား ၂၆ေယာက္ ေသဆုံးခဲ့ရာမွာ အမ်ားစုက ခေလးႏွင့္ မိန္းမေတြ ျဖစ္ေနပါတယ္။ ဒါ့အျပင္တန္ျပန္အေနႏွင့္ ခံႀကရတာက သံရံုးမိသားစုေတြလည္းျဖစ္ေနျပန္တယ္။
န်ဴကလီးယား ကိစၥေစ့စပ္ေဆြးေႏြးရန္၊ ယဥ္ေက်းမွဳ အေမြအႏွစ္ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ရန္၊ ခေလးသူငယ္ေရာင္း၀ယ္ေဖါက္ကားေမြးစားျခင္းကိစၥၿပဳျပင္ရန္၊ လက္နက္ေရာင္း၀ယ္ေဖါက္ကားျခင္းကိစၥဖ်က္သိမ္းရန္၊ သဘာ၀ေဘးဒါဏ္မ်ား ႀကိုတင္ကာကြယ္ရန္စသည္တို႔ဟာ ႏိုင္ငံတိုင္းမွာ အေရး ပါတဲ ့ကိစၥေတြျဖစ္ပါတယ္။
နိုင္ငံရပ္ျခား အေမရိကန္ ၀န္ထမ္းမ်ားအား ႀကိဳဆိုျခင္း
အေမရိကန္ဟာ ကမၻာလုံးဆိုင္ရာ အေရးႀကီး ဇတ္ရုပ္အခန္းက႑ေတြမွာ ရင္းႏွီးေႏြးေထြးစြာ အၿမဲ အသင့္ရွိေနရမယ္။ ဒါဟာ အံ့ႀသစရာမရွိပါဘူး။ လူထုဆက္ဆံေရး ကိစၥရပ္တိုင္း သူတို ့ရဲ ့ လုပ္ေဆာင္ခ်က္တိုင္းမွာ ပိုမိုက်ယ္ျပန္႔စြာ တိုးျမွင့္ တည္ရွိေနတယ္။ အမ်ိဳးသားလံုၿခံဳေရးမွာ မဟာဗ်ဴဟာေျမာက္ ေတြေခၚေျမာ္ျမင္မွဳ ရွိရန္လည္း လိုမယ္။ ႏိုင္ငံႀကီးပြားခ်မ္းသာဖို ့ဆိုတာ လုံၿခံဳေရးဟာ အဓိက အခန္းက႑မွာရွိေနျပန္္တယ္။ လူ႔ အခြင့္အေရး၊ ဒီမိုကေရစီႏွင့္ သာတူညီမွ် ဆက္ဆံေရးစသည္တို႔ကပါ ေနာက္ဆက္တြဲ အေနႏွင့္ အေရးတႀကီး ကိစၥရပ္မ်ားအျဖစ္ တြဲပါလာတတ္တယ္။
၂၀၁၀ မွာ အေမရိကန္ ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး ဟီလာရီ ကလင္တန္ ဟာ အေမရိကန္ရဲ ့ ေျပာင္းလဲလာတဲ့ မူ၀ါဒအသစ္မ်ားကို က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ အေသးစိတ္ ရွင္းလင္း ေဖၚျပခဲ့တယ္။ ဒီကေန႔ ကမၻာႀကီးဟာ အႀကမ္းဖက္မွဳမ်ား၊ ၿခိမ္းေျခာက္မွဳမ်ားရာဇ၀တ္မွဳမ်ား၊ သဘာ၀ကပ္ေဘးဒါဏ္မ်ား၊ ကမၻာအႏွံ ျပန္႔ႏွံ႔ျဖစ္္ေပၚလာေသာ ကပ္ေရာဂါမ်ား၊ ႏိုင္ငံအႏွံ႔ဆက္ႏြယ္ပတ္သက္မွဳမ်ား စသည္ တဦးတေယာက္ တႏိုင္ငံတည္းေျဖရွင္းမရႏိုင္ေတာ့ဘူး။ စုေပါင္းေျဖရွင္းမွသာ အရာရာ ၿပၤီးေျမာက္ႏိုင္မဲ ့အေနအထားမွာ ရွိေနတယ္။ စက္တင္ဘာ ၁၁ရက္ တိုက္ခိုက္မွဳ ဟာ သိသာထင္ရွားတဲ့ သာဓကတခုပါဘဲ။ ၂၀၁၀ခုႏွစ္က မစၥက္ ကလင္တန္ ဒီအေႀကာင္း ကြ်န္ေတာ့ကို ေျပာဖူးတယ္။ “တဦးေကာင္း တေယာက္ေကာင္းႏွင့္ ျပႆနာတိုင္းေျဖရွင္းလို႔မရႏိုင္ေႀကာင္း သူမ ကြ်န္ေတာ့ကို ေျပာခဲ့ဖူးတယ္။တ ည္ျငိမ္ေအးခ်မ္းေသာ ကမၻာႀကီးကို ဖန္တီးဖို ့ ၀ိုင္း၀န္းႀကိဳးပမ္းႀကရမယ္။ ျပည္ပကို ထြက္ခြာၿပီး မိတ္ေဆြဖြဲ ့ႀကရမယ္။ ကြ်န္မတို႔ ႏွင့္ ေအးအတူ ပူအမွ် ဒိုးတူေပါင္ဖက္ မွ်ေ၀ခံစားနားလည္ေပးမဲ့ မိတ္ဖက္ေတြ မ်ားမ်ား ရွိရမယ္”တဲ့။
မနက္ ၃နာရီမွာ “မမ္န္တာ “ ရဲ ့မိုဘိုင္းဖုန္းက ျမည္္ေနတယ္။ “အိပ္မယ္လုပ္ပါမွ အေတြးတခုက ၀င္လာတယ္ဗ်။ က်ဳပ္တို ့ ဟယ္လီေကာ့ပ္တာ တစင္း ပစ္ခ်ခံရတယ္လုိ႔သတင္းရတယ္ ခင္ဗ်ာ့ ဟာမ်ားလား လို ့”။ ကြ်န္ေတာ့အေမးကို သူမေျဖပါဘူး။ သူက ယူနီေဖါင္းလည္း ၀တ္ထားျခင္းမရွိပါဘူး။ ဒီသတင္းကို လွဳိ႕၀ွက္ထားခ်င္ဟန္တူတယ္။ အနည္းဆုံး နာရီ အနည္းငယ္ေလာက္ေပါ့။ ခု သူ ပါကစၥတန္မွာ သံအမတ္အျဖစ္ ရွိေနတယ္ေလ။ ၂၀၀၂ခု ေမ ၂ရက္ေန႔ ။ မမ္န္တာ ဟာ ကမၻာ့အႀကီးဆံုးရန္သူ အႀကမ္းဖက္သမား “အိုစမာဘင္လာဒင္” က်ဆံုးခန္းဗီြဒီယို တိုက္ရိုက္လႊင့္ထုတ္မွဳ အစီအစဥ္ကို ႀကည့္ေနတယ္။ တကယ္ေတာ့ သူေနတဲ့ ေနရာကေန အိုစမာဘင္လာဒင္ ရွိတဲ့ ေနရာႏွင့္ဆို မိုင္၃၀ ေလာက္ဘဲ ကြာတာပါ။ ခြင့္ၿပဳခ်က္ တစုံတရာ မရွိဘဲ ပါကစၥတန္အစိုးရကို ထုတ္ေဖၚမေျပာ၀ံ့ပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ “သမၼတ ဘားရက္ အိုဘားမား” မွ တရား၀င္ ေႀကျငာခဲ့တယ္။
အေမရိကန္အစိုးရႏွင့္ ပါကစၥတန္အစိုးရတို ့ႀကား ႏွစ္ဦးႏွစ္ဘက္ ဆက္ဆံေရးဟာ ေအးစက္တင္းမာသြားျပီ တာရွည္ ခိုင္ၿမဲ ႏိုင္ပါမည္လား။ အေစာပိုင္းသံုးလမွ် သူတို ့ဆက္ဆံေရးၿပိဳကြဲသြားတာက အေသအခ်ာပါ။ အိုစမာဘင္လာဒင္ဟာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ လွဴိ႕၀ွက္ ေနထိုင္လာျခင္းကို ပါကစၥတန္အစိုးရက “လုံး၀မသိ”ဆိုတာ ျဖစ္ႏိုင္မလား။ ကမၻာက ေမးလာၿပီ။ “ပါကစၥတန္”ဟာ ဘယ္လို အစိုးရမ်ိဳးပါလဲ။ ဘင္လာဒင္ ေသဆံုးအၿပီးမႀကာမွီ CIA ကန္ထရိုက္တာ ေရမြန္ ဒါဗစ္ ဟာ လွ်ဳိ႕၀ွက္ အကာအကြယ္ ေတာင္းခံထားပါလ်က္ ေသနတ္ ၂ခ်က္ အျပစ္ ခံရၿပီး ေသဆံုးသြားတယ္။ သံအမတ္ႀကီး မမ္န္တာ ကေတာ့ ပါကစၥတန္နီ အစိုးရကို “နိုင္ငံျခားတပ္ဖြဲ႕ေတြ သူ႕လမ္းေႀကာင္းႏွင့္ သူ သူ႔နယ္ေျမအတြင္း ေဘးကင္းလုံၿခံဳစြာ သြားလာႏိုင္ရမယ္။ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ႏိုင္ခြင့္ ရွိတယ္ ဆိုတာ ရွင္းရွင္းလင္းလင္းေျပာထားၿပီးပါ။
ေအာ္ပေရးရွင္းအၿပီး ရက္မ်ားစြာကုန္လြန္လာခ်ိန္မွာ တေန ့ ပါကစၥတန္နီ စစ္တပ္အႀကီးအကဲ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး အာရွပ္ ပါဗက္ ခါရာနီ ႏွင့္ ေတြ ့ဆုံၿပီး ဘင္လာဒင္ စီးနင္းမွဳႏွင့္ ပတ္သက္တဲ့ စာရင္း ဇယားတခု ( A list of thing) အိုဘားမား အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအဖြဲ ့ က အလိုရွိေေႀကာင္း သြားေရာက္ ေပးအပ္ခဲ့တယ္။ ပါကစၥတန္နီ အစိုးရဟာ အိုဘားမား အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အဖြဲ႔ ႏွင့္ ပုန္းခိုေနသူ အႀကမ္းဖက္သမားမ်ားကို ပူးေပါင္း ေခ်မွဳံးေနပါလွ်က္ ထက္ႀကပ္မကြာ ရွိေနသင့္ပါလွ်က္ ဘာ့ေႀကာင့္ ဒီျဖစ္စဥ္မ်ိဳး ျဖစ္ခဲ့ရသလဲ ဆိုတာ ဘ၀င္မက်ႏိုင္ပါဘူး။ ဒီစာရင္းကို သူလက္ခံ ရယူလိုက္ရင္ အေမရိကန္ကို အရွဳံေပး ရာ ေရာက္မယ္လို ့ ဗိုလ္ႀကီး အာရွပ္ ပါဗက္ ခါရာနီ က ယူဆပံုရတယ္။ ဒါ့ေႀကာင့္ ကြ်န္ေတာ္ စာရြက္ ကို သူ ့ဆီ ျပစ္ေပးခဲ့ေၿကာင္း ဒီအၿပဳအမူမ်ိဳး သူ လုပ္မိတာဟာ အလြန္ရွားပါးပါတယ္လို ့ သူက ဆိုတယ္။
“ကြ်န္ေတာ့္ကိုလည္း သူ႕အခန္းတြင္းက ေမာင္းထုတ္ခဲ့တယ္”လို႕ သူက ဆိုပါတယ္။ ခင္ဗ်ားဆက္ဆံတဲ့ပံုက "ဟိုး ေအာက္ကလူေတြကို ဆက္ဆံေနသလိုဘဲ" လို႔ ကြ်န္ေတာ္တခြန္းေျပာၿပီး ထြက္လာခဲ့တယ္" တဲ့။ “သူဟာ ရိုင္းစိုင္းတဲ့လူတေယာက္ေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေပမဲ ့အေျခအေနအရ လူရိုင္းပုံ ေပါက္ေနတာပါ” တဲ့။ ႏိုင္ငံရပ္ျခားတာ၀န္ထမ္းေဆာင္ရတဲ့ ဧည့္သည္သံတမန္မ်ိဳးႏြယ္မ်ားဟာမိမိတို႕ရဲ့ အိမ္ရွင္ ႏိုင္ငံမ်ားအေပၚ မိမိတို ့ရဲ ့ လုပ္ငန္းအလိုက္ ေလးစားမွဳ ရွိဖို ့ လိုပါတယ္။ ဒါမွလည္း ႏွစ္ႏိုင္ငံ အက်ိဳးကို ပူးတြဲ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါမွလည္း ႏွစ္ႏိုင္ငံ အျပန္အလွန္ ယုံႀကည္မွဳ ခင္မင္မွဳ ပူးေပါင္းမွဳ မ်ား ခိုင္မာစြာ တည္ေဆာက္ႏိုင္မွာပါ။ “ဘင္လာဒင္ စီးနင္းမွဳ မျဖစ္မီ လေပါင္းမ်ားစြာ မွာ သံအမတ္ႀကီးဟာ ေတာ္ေတာ့္ကို ႀကိဳးစား ပူးေပါင္းႏိုင္ခဲ့တယ္။ ဒါေပမဲ့ အက်ိဳးမဲ့ ျဖစ္ရၿပီ။ ဘာဘဲျဖစ္ျဖစ္ အေမရိကန္ေတြရဲ ့ အသက္ကို ပါကစၥတန္နီ စစ္တပ္က ကယ္တင္ႏိုင္ခဲ့တာမ်ိဳးလည္း ရွိပါတယ္။
ေထာင္ႏွင့္ခ်ီတဲ့ “အယ္လ္ကာရီဒါ “စစ္ေသြးႀကြေတြဟာ ပါကစၥတန္ ႏွင့္ အဖဂန္ နယ္စပ္မွာ ပုန္းခိုေနႀကတယ္။ အေမရိကန္တပ္ေတြ ခ်ထားေပမဲ့လည္း စစ္ေသြးႀကြမ်ားက သူတို႔ရဲ႕ ဇာတိေမြးရပ္ဌာနီ ျဖစ္ေနတာေႀကာင့္ အေမရိကန္ေတြထက္ တိုက္ေရး ခိုက္ေရးမွာေျခတလွမ္းမက အသာစီးရ ေနတာလည္းျဖစ္တယ္။ ဘင္လာဒင္ႏွင့္ ကန္ထရိုက္တာ ေရမြန္ဒါဗစ္ တို႔ရဲ႕ ဇတ္လမ္းတြဲေတြက ေျပာျပေနတဲ့ ဥပမာေတြကို ႀကည့္ပါ။ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုရဲ့ ရွည္ႀကာတဲ့ မစ္ရွင္ အဖြဲ႕ ႏွင့္အတူ ဘယ္မွ် အခ်ိန္တို တိုအတြင္း ေအာင္ျမင္မွဳ ဘယ္ေလာက္ရခဲ့တယ္ ဆိုတာ။ အလားတူပါဘဲ။ ကမၻာတ၀ွမ္းျဖန့္က်က္ႀကည့္လိုက္ရင္ ဒီလို ပုံစံမ်ိဳးေတြ ရုရွား တရုတ္ အပါအ၀င္ ႏိုင္ငံ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားေတြ႔ရမယ္။ ၀ါရွင္တန္ဟာ လိမၼာပါးနပ္စြာ ထိန္းမတ္ၿပီးေတာ့ ဟန္ခ်က္ညီညီ သတိၿပဳ ကစားတတ္ဖို ့ လိုအပ္ပါလိမ့္တယ္။ ဒီမိုကေရစီႏွင့္ လူ ့အခြင့္အေရး ေတာင္းဆိုမွဳ လူသိရွင္ႀကား ေထာက္ခံ ေပးမွဳ စသည္ ေမာ္စကို ၊ ေဘဂ်င္း၊ ေျမာက္ကိုးရီးယား၊ အီရန္ စသည္တုိ႔ႏွင့္ မဟာဗ်ဴဟာက်က် ေကာင္းမြန္စြာ ကိုင္တြယ္ ေျဖရွင္းႏိုင္ဖို ့ ပဓာန က်တယ္။
“ဘင္လာဒင္ စစ္ဆင္ေရး မ်ိုဳး အလားတူ ျဖစ္ခဲ့ရင္ “သံအမတ္ႀကီး မမ္န္တာ” က ေျပာပါတယ္။ ဒါဟာ ထိုက္တန္ပါတယ္။ သမၼတက ဒါကို တြက္ခ်က္ၿပီးေတာ့ ထိုက္ထိုက္တန္တန္ ျဖစ္ေအာင္ တုံ့ျပန္လုပ္ေဆာင္္ရမွာပါ။ ဒါေပမဲ့ ဒါဟာ က်ီစားစရာေတာ့ မဟုတ္ဘူး။ ဆက္ဆံေရးေတြ ဆိုးဆိုး၀ါး၀ါး က်ဲသြားႏိုင္တယ္။ ဆက္ဆံေရး ထူေထာင္ရာမွာ လူေတြႏွင့္ ေျပာဆိုရာမွာ တစ္ေယာက္ေျပာခ်င္တဲ့စကားကိုတစ္ေယာက္က စိတ္ပါလက္ပါ နားေထာင္ေပးရျခင္းဟာ အလြန္အေရးႀကီးတယ္။ သံရံုး ၿပိဳက်ရင္ ေျပးသြားမယ္။ ပစၥည္းပစၥယေတြ ကယ္ထုတ္ဖို႔ ဆိုတာ အလြန္ခဲယဥ္းမယ္။ ဘာ့ေႀကာင့္ ဒီအလုပ္ဟာ အခက္ခဲဆုံး ျဖစ္ေနရတာလဲ။ ႏိုင္ငံရပ္ျခား ၀န္ထမ္းဘ၀ႏွင့္ အတိုင္းအတာ တစ္ခုအထိ ကြ်န္ေတာ္ ဒီလို ေတြ ့ႀကံဳ ခဲ့တာျဖစ္တယ္" တဲ့။
Source : Interviews with diplomats in the line of fire
Florist ျမန္မာမႈျပဳသည္။
No comments:
Post a Comment