အေမရိကမွာ အႏၱရာယ္အရွိဆံုးေသနတ္ေတြ

စြမ္းအားျမင့္တိုက္ခိုက္ႏိုင္တဲ့ရိုင္ဖယ္ေတြပိုင္ဆိုင္ဖို႔ အခြင့္အေရးရလိုၾကတဲ့သူေတြကေတာ့ ေသနတ္အားလံုးအတူတူပဲလို႔ ကြဲျပားတဲ့အျမင္ေတြရွိေနၾကမွာပါပဲ။ ဒါေပမဲ့ ေသနတ္အားလံုးဟာ အတူတူ ဖန္တီးထားၾကတာမဟုတ္ပါဘူး။ အလြတ္တကူရရွိႏိုင္မႈ၊  ေပါ့ပါ့းဝန္က်ဥ္းမႈနဲ႔ ျပစ္မႈက်ဳးလြန္ရာမွာအသံုးျပဳမႈေတြေပၚမွာ မူတည္ၿပီး ဒီေသနတ္ ၅ မ်ဳိးကေတာ့ အေမရိကရဲ႕ အႏၱရာယ္အႀကီးဆံုးေသနတ္ေတြျဖစ္ေနၾကတယ္။ ATF (Bureau of Alcohol, Tobacco, Firearms and Explosives) နဲ႔ FBI ရဲ႕ လူသတ္မႈမွတ္တမ္းေတြက လက္နက္သဲလြန္စအခ်က္အလက္ေတြကို အသံုးျပဳၿပီး ျပစ္မႈျဖစ္ပြားတဲ့ေနရာေတြမွာ အမ်ားဆံုးေတြ႔ရွိရတဲ့ ေသနတ္အမ်ဳိးအစားနဲ႔ လူသတ္သမားေတြအသံုးမ်ားတဲ့ေသနတ္ေတြၾကည့္ၿပီး ဒီေသနတ္ေတြကို ဆံုးျဖတ္ေရြးခ်ယ္လို္က္တာပါ။ အေရအတြက္ေတြက သိသာထင္ရွားလွတယ္။ FBI ရဲ႕ ၂၀၁၂ ယူအက္စ္ျပစ္မႈမွတ္တမ္းမွာ လူသတ္မႈအားလံုးရဲ႕ ၇၀ ရာခိုင္ႏႈန္းဟာ ေသနတ္နဲ႔ပစ္ခတ္မႈေတြျဖစ္တယ္လို႔ေဖာ္ျပထားၿပီး၊ ေသနတ္ပစ္ခတ္မႈေတြအားလံုးရဲ႕ ၇၂ ရာခိုင္ႏႈန္းမွာေတာ့ handgun အသံုးျပဳထားတယ္လို႔ပါဝင္တယ္။

ေသနတ္ထိန္းခ်ဳပ္ေရးနဲ႔ ဂ်ပန္

ေသနတ္ထိန္းခ်ဳပ္ေရး ဘယ္လိုေဆာင္ရြက္လဲ - ဂ်ပန္ဟာ ကမၻာမွာ အျပင္းထန္ဆံုး ေသနတ္ထိန္းခ်ဳပ္ေရး ဥပေဒေတြနဲ႔ ေသနတ္ဝယ္ဖို႔၊ ပိုင္ဆိုင္ႏိုင္ဖို႔ သိပ္ၿပီးခက္ခဲေအာင္လုပ္ထားၾကတယ္။ အဲဒီစနစ္ဟာ ျခစားေနတဲ့အစိုးရဌာနေတြမွာ ထဲထဲဝင္ဝင္ခ်ိတ္ဆက္ထားႏိုင္တဲ့ နာမည္ဆိုးရွိၾကသူ/ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္သူ ဂ်ပန္ယာကူဇာေတြေတာင္ အင္မတန္ကန္႔သတ္ထားပါတယ္ လုိ႔ Vox ရဲ႕သတင္းေထာက္ Zack Beauchamp က ရွင္းျပထားပါတယ္။ "လက္ရွိဥပေဒေတြအရ အငယ္တန္းယာကူဇာတစ္ဦးကို က်ည္ထိုးထားတဲ့ေသနတ္နဲ႔ ဖမ္းမိခဲ့ရင္ သူဟာ ေသနတ္ကိုင္ေဆာင္မႈနဲ႔ ပွ်မ္းမွ် ၇ႏွစ္သက္တမ္း အက်ဥ္းက်ခံရႏိုင္တယ္" လို႔ ဂ်ပန္သတင္းေထာက္ Jake Adelstein က Japan Times သတင္းစာမွာေရးသားခဲ့ပါတယ္။

ေသနတ္ထိန္းခ်ဳပ္ေရးနဲ႔ ဆြစ္ဇာလန္

ေသနတ္ထိန္းခ်ဳပ္ေရး ဘယ္လိုေဆာင္ရြက္လဲ -  ဆြစ္ဇာလန္ႏိုင္ငံဟာ ဥေရာပႏိုင္ငံေတြမွာေတာ့ ေသနတ္ေတြနဲ႔ ပိုၿပီးေနသားတက်ရွိေနတဲ့ႏိုင္ငံေတြထဲက တစ္ခုပါ။ ဥပေဒေတြမွာ ႏိုင္ငံထဲက စစ္မႈထမ္းအမ်ဳိးသားေတြဟာ သူတို႔အတြက္ ထုတ္ေပးထားတဲ့လက္နက္ေတြကို သူတို႔အိမ္မွာ ထိန္းသိမ္းထားႏိုင္ပါတယ္။ (အဲဒီမွာ စစ္မႈထမ္းဖို႔ျငင္းဆန္သူမွအပ က်န္းမာသန္စြမ္းသူအမ်ဳိးသားမွန္သမွ် စစ္မႈထမ္းဖို႔လိုအပ္ပါတယ္။) အတည္ျပဳထားတဲ့ဆြစ္ဥပေဒေတြနဲ႔ ဓေလ့ထံုးစံေတြဟာ စစ္မႈထမ္းေတြရဲ႕အခြင့္အေရးကို ေလးစားလိုက္နာၾကတယ္။ ဒါေပမဲ့ ႏိုင္ငံရဲ႕ကန္႔သတ္ခ်က္ေတြမွာ ယူအက္စ္ထက္ေတာ့ ေတာ္ေတာ္ေလးပိုၿပီးတင္းက်ပ္ေနပါေသးတယ္။

ေသနတ္ထိန္းခ်ဳပ္ေရးနဲ႔ ယူေက

ေသနတ္ထိန္းခ်ဳပ္ေရး ဘယ္လိုေဆာင္ရြက္လဲ - ယူေကမွာ တင္းက်ပ္တဲ့ေသနတ္ဥပေဒေတြထိန္းသိမ္းထားတယ္။ အဲဒါဟာ ဖြံ႔ၿဖိဳးၿပီးႏိုင္ငံေတြၾကား ေသနတ္ပစ္သတ္မႈအနိမ့္ဆံုးအဆင့္ေတြထဲက တခ်ဳိ႕ဘာေၾကာင့္ရွိေနတယ္ဆိုတာ ရွင္းျပႏိုင္တဲ့သေဘာေလာက္ပါပဲ။ တစ္ခုကေတာ့ handgun ေတြကို ေယဘူယ်အားျဖင့္တားျမစ္ထားတယ္။ ရဲအရာရွိေတြ၊ လက္နက္ကိုင္တပ္ဖြဲ႕အဖြဲ႔ဝင္ေတြနဲ႔ အိုးအိမ္လံုျခံဳေရးအတြက္ အထူးခြင့္ျပဳခ်က္ရထားသူေတြသာ ျခြင္းခ်က္အေနအထားကိုင္ေဆာင္ႏိုင္တာပါ။ စစ္သံုးစတိုင္လက္နက္ေတြကိုလည္း တားျမစ္ထားတယ္။ 

ေသနတ္ထိန္းခ်ဳပ္ေရးနဲ႔ ကေနဒါ

ေသနတ္ထိန္းခ်ဳပ္ေရး ဘယ္လိုေဆာင္ရြက္လဲ - ကေနဒါႏိုင္ငံမွာ ေသနတ္ေတြကို ထိန္းခ်ဳပ္ထားၿပီး ေယဘူယ်လူဦးေရ နည္းနည္းပဲ သံုးခြင့္ရေစတယ္။ ကြဲျပားတဲ့ေသနတ္အမ်ဳိးအစားအေပၚမွာ ဘယ္သူက ဝယ္ယူႏိုင္မလဲ။ ဘယ္လုိ ဝယ္ယူႏိုင္မလဲ စသျဖင့္ အဓိကထားတဲ့ကန္႔သတ္ခ်က္ေတြနဲ႔ ထိန္းသိမ္းထားတယ္။ စနစ္က ယူအက္စ္ရဲ႕ ပိုတင္းက်ပ္တဲ့ပံုစံလိုပါပဲ။ တခ်ဳိ႔ေသနတ္အမ်ဳိးအစားပိုင္ဆိုင္မႈေတြေတာ့ရွိေနဆဲပါ။ ဒါေပမဲ့ အင္မတန္လြယ္လြယ္ကူကူ ရႏိုင္တာေတာ့မဟုတ္ပါဘူး။ 

ေသနတ္ထိန္းခ်ဳပ္ေရးနဲ႔ အေမရိက

သမၼတအိုဘားမားရဲ႕ စီမံခန္႔ခြဲေရးစီမံခ်က္ေတြဟာ အေမရိကမွာ လုပ္ေဆာင္ေနတဲ့ ေသနတ္ထိန္းခ်ဳပ္ေရးလုပ္ငန္းစဥ္ကို တင္းက်ပ္ပါလိမ့္မယ္လို႔ ေၾကညာလိုက္တယ္။ အဲဒီေၾကညာခ်က္ဟာ ယူအက္စ္မွာ တျခားဖြံ႔ၿဖိဳးၿပီးႏိုင္ငံေတြထက္ ေသနတ္အၾကမ္းဖက္မႈေတြပိုၿပီးမ်ားေနဆိုတဲ့ ေဝဖန္ေနၾကတဲ့ကိစၥကို အကူအညီရေစမယ့္သေဘာလုိ႔ အိုဘားမားကေျပာပါတယ္။ အေမရိကမွာ တျခားဖြံ႔ၿဖိဳးၿပီးႏိုင္ငံေတြထက္ ေသနတ္အသံုးျပဳသတ္ျဖတ္မႈေတြ ပိုၿပီးမ်ားေနပါတယ္။ အဲဒီကြဲျပားခ်က္ေတြအတြက္ အေၾကာင္းျပခ်က္တစ္ခုက ေသနတ္ဥပေဒေတြပါ။ ယူအက္စ္မွာ ကမၻာ့တျခားႏိုင္ငံထက္ အေလွ်ာ့ေပါ့ဆံုး ေသနတ္ဥပေဒတခ်ဳိ႕ရွိေနပါတယ္။ အဲဒီဥပေဒေတြဟာ တိုင္းျပည္ထဲမွာ ဘာေၾကာင့္ လူေတြမ်ားမ်ားေသနတ္ရယူႏိုင္ၾကသလဲ။ ေသနတ္ေတြပိုင္ဆိုင္ထားႏိုင္သလဲဆိုတာ ရွင္းျပေနသလိုပါပဲ။ ၂၀၀၇ ဆန္းစစ္ေလ့လာခ်က္အရ ယူအက္စ္ဟာ ကမၻာမွာ အရပ္သားေသနတ္ပိုင္ဆိုင္မႈအေရအတြက္အမ်ားဆံုးႏိုင္ငံအျဖစ္ဦးေဆာင္ေနပါတယ္။ ယူအက္စ္က လူ ၁၀၀ မွာ ၈၈.၈ ဦးက ေသနတ္ပိုင္ဆိုင္တယ္။ ဒုတိယလိုက္တာက ရီမန္ပါ။ လူ ၁၀၀ မွာ ၅၄.၈ ဦးပိုင္ဆိုင္ေနၾကတယ္။ 

ေသနတ္ဥပေဒေတြ ဘာေၾကာင့္အသက္မဝင္ႏိုင္ျဖစ္ေနရလဲ

CNN က စီစဥ္ျပဳလုပ္ခဲ့တဲ့ သမၼတ ဘားရက္အိုးဘားမားရဲ႕ ေသနတ္အေၾကာင္း town hall ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးပြဲ Gun in America မွာ သေဘာကြဲလြဲမႈေတြအမ်ားႀကီးပဲ ရွိခဲ့ၾကေပမဲ့ သူနဲ႔ ေဝဖန္ေရးသမားေတြအၾကားမွာ အခ်က္တစ္ခ်က္ေတာ့ သေဘာတူညီမႈရရွိခဲ့ၾကတယ္။ စာအုပ္ေတြထဲမွာ ရွိထားၿပီးသား ဥပေဒေတြဟာ သက္ေရာက္မႈပိုင္းမွာ မလံုေလာက္ႏိုင္ၾကေသးဘူးဆိုတာပါ။ ဘာေၾကာင့္ အဲဒီလိုျဖစ္ရလဲအတူတကြ ေဆြးေႏြးၾကပါတယ္။ အတားအဆီးေတြ ရင္ဆိုင္ရလည္း ဥပေဒေတြကိုျပန္မေရးဘဲ ရွိၿပီးသားဥပေဒေတြကိုပဲစီမံခန္႔ခြဲဖို႔ စီမံခ်က္ေတြ ေရးသားေဆာင္ရြက္ရင္ ႀကီးမားတဲ့သက္ေရာက္မႈ ရွိလာႏိုင္မယ္။ ဒီရက္သတၱပတ္အတြင္းမွာပဲ အက်ဳိးသက္ေရာက္မႈမ်ားမ်ားရွိလာလိမ့္မယ္လို႔ အိုဘားမားက ေၾကညာခဲ့ပါတယ္။  သမၼတက အဲဒီေဆြးေႏြးပြဲမွာပဲ မခ်င့္မရဲျဖစ္ရတဲ့အေၾကာင္းကိုလည္း ေဖာ္ျပေျပာဆိုခဲ့တယ္။ သူ႔ရဲ႕ၿပိဳင္ဘက္ေတြက ဥပေဒေတြ သက္ေရာက္ေစဖို႔ ေျပာဆိုၾကတယ္။ အဲဒီၿပိဳင္ဘက္ေတြကပဲ ဥပေဒေတြ ေလ်ာ့ပါးလႈိက္စားေအာင္ ႀကိဳးစားေနၾကတယ္ လို႔ ေျပာခဲ့တယ္။ "စိတ္အပ်က္ရဆံုးကိစၥေတြထဲက တစ္ခုက အဲဒီဥပေဒေတြကို ဆန္႔က်င္ေနသူေတြဆီကေျပာတာကို ၾကားရတယ္။ "စာအုပ္ေတြထဲရွိထားၿပီးသား ဥပေဒေတြကို ဘာေၾကာင့္ အသက္ဝင္ဖို႔မလုပ္တာလဲ သမၼတႀကီးခင္ဗ်ား" တဲ့။ ၿပီးေတာ့ အဲဒီလိုေျပာၾကတဲ့ ကြန္ဂရက္လႊတ္ေတာ္ အမတ္ေတြကပဲ ဥပေဒကိုအက်ဳိးသက္ေရာက္ဖို႔ အတားအဆီးျဖစ္သြားႏိုင္တဲ့ (အရက္၊ ေဆးရြက္ႀကီး၊ ေသနတ္ နဲ႔ ေပါက္ကြဲေစတတ္တဲ့ပစၥည္းအဖြဲ႔အစည္း - Bureau of Alcohol, Tobacco, Firearms and Explosives- ATF) အတြက္အသံုးစရိတ္ ေတြကို ျဖတ္ေတာက္လိုက္တယ္" လို႔ ေျပာပါတယ္။