ေဂ်ရုဆလင္ဟာ အစၥေရးနဲ႔ West Bank အၾကား နယ္နိမိတ္မ်ဥ္းေပၚမွာခြလ်က္အေနအထားရွိေနပါတယ္။ ဂ်ဴးဘာသာဝင္ေတြနဲ႔ အစၥလာမ္ဘာသာဝင္ႏွစ္ဦးလံုးရဲ႕ အထြတ္အျမတ္ထားရာေနရာေတြတည္ရွိေနၾကၿပီး ႏွစ္ဦးလံုးက သူတို႔ရဲ႕ ၿမိဳ႕ေတာ္ျပဳလုပ္လိုၾကတယ္။ အစၥေရးနဲ႔ ပါလက္စတိုင္းေတြပိုင္းျခားတဲ့အခါ အေျခခံက်တဲ့ကိစၥေတြထဲကတစ္ခုမွာ ကုန္းေျမကို မွ်မွ်တတဘယ္လိုခြဲေဝမလဲဆိုတဲ့ကိစၥက်န္ရွိေနေသးတာပါ။
အစၥေရးတည္ရွိတဲ့ ပထမ ႏွစ္၂၀ မွာ ေဂ်ရုဆလင္ဟာ စိတ္ပိုင္း ေဝမွ်ခဲ့ၿပီးပါၿပီ။ အစၥေရးဟာ ေျမပံုထဲက အနီေရာင္အစက္ခ်မ်ဥ္းအတြင္းရွိ ဆင္ေျခဖံုးေဒသနဲ႔ ေဂ်ရုဆလင္အစိတ္အပိုင္းတခ်ဳိ႕ထိန္းခ်ဳပ္ထားခဲ့တယ္။ ေဂ်ာ္ဒန္ကေတာ့ အဲဒီအျပင္ဘက္က အားလံုးေဂ်ာ္ဒန္ထိန္းခ်ဳပ္ပါတယ္။ (အျပာေရာင္အစက္ခ်မ်ဥ္းဟာ ေဂ်ရုဆလင္ေဒသကို ဆင္ေျခဖံုးေဒသကေနခြဲျခားထားတာပါ။
ေဂ်ာ္ဒန္ဟာ ေျမပံုမွာပါရွိတဲ့ အညိဳေရာင္အစက္အေျပာက္ျပထားတဲ့ Temple Mount ေတာင္ကုန္းကို ထိန္းခ်ဳပ္ထားပါတယ္။ အဲဒီေတာင္ကုန္းဟာ ဂ်ဴးဘာသာဝင္ေတြရဲ႕ အမြန္ျမတ္ဆံုးေနရာရွိတယ္။ ေရွးေခတ္ဂ်ဴးဘုရားေက်ာင္းရဲ႕ အေနာက္ဘက္နံရံ နဲ႔ အစၥလာမ္ဘာသာဝင္ေတြရဲ႕ အေရးအႀကီးဆံုး ေျမေနရာအမွတ္အသားႏွစ္ခု al-Aqsa Mosque နဲ႔ Dome of the Rock ရွိပါတယ္။ အဲဒီေနရာကို ေဂ်ာ္ဒန္ထိန္းခ်ဳပ္ထားခဲ့စဥ္တုန္းက အစၥေရးဂ်ဴးေတြ Temple Mount မွာ ဆုေတာင္းျခင္းခြင့္မျပဳခဲ့ပါဘူး။ ၁၉၆၇ စစ္ပြဲအတြင္း အစၥေရးဟာ အေရွ႕ေဂ်ရုဆလင္ထိန္းခ်ဳပ္ခြင့္ရယူခဲ့တယ္။ ေဂ်ရုဆလင္ကို ဒီေန႔မွာ အစၥေရးတို႔ေခၚတာက ခြဲျခားမရႏိုင္တဲ့ၿမိဳ႕ေတာ္(မူပိုင္ၿမိဳ႕ေတာ္)လို႔ဆိုတာပါ။ ဒါေပမဲ့ ယူႏိုက္တက္စတိတ္အပါအဝင္ အားလံုးနီးပါး အဲဒါကို အသိအမွတ္မျပဳပါဘူး။ ယူအန္လံုျခံေရးေကာင္စီ သႏၷိဌာန္ 478 မွာ အေရွ႕ေဂ်ရုဆလင္တိုက္ခိုက္သိမ္းယူခဲ့တဲ့ အစၥေရးရဲ႕ဆံုးျဖတ္ခ်က္ကို ႏိုင္ငံတကာဥပေဒကိုခ်ဳိးေဖာက္မႈတစ္ခုအျဖစ္ ျပစ္တင္ေဝဖန္ထားပါတယ္။ အေျဖရွာ ေျဖရွင္းညိွႏႈိင္းဖို႔လည္း ေတာင္းဆိုပါတယ္။
အခက္အခဲကေတာ့ ဘယ္လိုသေဘာတူညီခ်က္မ်ဳိးနဲ႔ ေဆြးေႏြးညိွႏႈိင္းရမယ္ဆိုတာ ဘယ္သူကမွ ေသခ်ာမဆံုးျဖတ္ႏိုင္ၾကတာပါ။ အစၥေရးနဲ႔ ဂ်ဴးေတြ ျမင့္ျမတ္တဲ့ေနရာဆီဝင္ထြက္ခြင့္၊ ပိုင္ဆိုင္ခြင့္ကိစၥတစ္ခုတည္းမဟုတ္ဘဲ ဂ်ဴးေတြ ေဂ်ရုဆလင္အတြင္း၊ အနီအနား အေရအတြက္မ်ားမ်ားေရႊ႕ေျပာင္းလာၾကတာကလည္း အခက္အခဲပါ။ လက္ရွိအခ်ိန္မွာ ၿမိဳ႕ေတာ္ထဲ ဂ်ဴး ၃ ပံု ၂ ပံုခန္႔ေနရာယူၿပီးၾကပါၿပီ။
ဂါဇာ ဆိုတာဘာလဲ။
ဂါဇာဟာ လူဦးေရသိပ္သည္းထူထပ္ေနတဲ့ ကမ္းေျမာင္ပါ။ ဝန္းရံေနတာအမ်ားစုက အစၥေရးျဖစ္ၿပီး အဲဒီေဒသမွာေနထိုင္သူေတြ အာလံုးနီးပါး ပါလက္စတိုင္းေတြပါ။ အစၥေရးက စစ္တပ္ေတြေနရာခ်ထားဖို႔ အသံုးျပဳခဲ့တယ္။ ဒါေပမဲ့ ၂၀၀၅ မွာ တစ္ဖက္သတ္ရုတ္သိမ္းခဲ့ပါတယ္။ လက္ရွိ အစၥေရးက ဂါဇာဆီအေထာက္အပံ့ပစၥည္းေတြ တားဆီးပိတ္ဆို႔ထားပါတယ္။
တပ္ေတြရုတ္သိမ္းသြားခဲ့ၿပီး အစၥေရးတပ္ေတြအားျဖည့္ေနခဲ့တဲ့အခ်ိန္ကတည္းက အစၥေရးဘက္ကို ဒံုးပ်ံေတြ ျပတ္ေတာင္းျပတ္ေတာင္းပစ္ခတ္ေနခဲ့တာပါ။ အစၥေရးကလည္း ပါလက္စတိုင္းႏိုင္ငံက အစၥေရးကိုတိုက္ခိုက္ဖို႔ ျပင္ဆင္ထားတဲ့ဒုံးလႊတ္စင္ေတြ အဆံုးသတ္ဖ်က္သိမ္းေပးရမယ္ဆိုတဲ့ ျငင္းခံုေနခဲ့တာၾကာပါၿပီ။
အီဂ်စ္ဟာ ဂါဇာကို ၁၉၆၇ ခုႏွစ္တိုင္ေအာင္ ထိန္းခ်ဳပ္ခဲ့တယ္။ အစၥေရးက Six Day War မွာ West Bank တစ္ေလွ်ာက္ေနရာယူထားႏိုင္ခဲ့တယ္။ ၂၀၀၅ ခုႏွစ္တိုင္ေအာင္ အစၥေရးစစ္တပ္အာဏာပိုင္ေတြဟာ West Bank ကို ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္ခဲ့သလိုနည္းလမ္းမ်ဳိးနဲ႔ပဲ ဂါဇာကို ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္ခဲ့တယ္။ အဲဒီေနာက္ အဲဒီေနရာမွာ ဂ်ဴးေတြ အေျခခ်ေနထိုင္ဖို႔ ခြင့္ျပဳခဲ့တာပါ။ ၂၀၀၅ မွာ အစၥေရးဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ေအရီယယ္လ္ရွရြန္က အစၥေရးတပ္ေတြကို ျပန္လည္ရုတ္သိမ္းခဲ့တယ္။
ဂါဇာကို အစၥလာမ္အုပ္စု ဟားမာ့စ္က အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့တယ္။ အစၥေရးကိုဆန္႔က်င္ၿပီး စစ္ေသြးၾကြေတာ္လွန္ေရးအုပ္စုအျဖစ္ ၁၉၈၇ ခုႏွစ္မွာဖြဲ႕စည္းခဲ့တာပါ။ ၂၀၀၆ မွာ ယူအက္စ္အေျချပဳေရြးေကာက္ပြဲတစ္ခုျပဳလုပ္ခဲ့ၿပီး ဟားမာ့စ္ေတြ ႏိုင္ငံေရးအာဏာရလာခဲ့ပါတယ္။ အစၥေရးေတြဘက္က ဂါဇာဆီကို ကုန္သြယ္မႈ တားဆီးပိတ္ပင္တာေတြရွိခဲ့ၾကတယ္။ အဲဒီကုန္ပစၥည္းေတြကို အသံုးျပဳၿပီး အစၥေရးကိုဆန္႔က်င္တိုက္ခိုက္ႏိုင္မယ့္ လက္နက္ေတြျပဳလုပ္ခဲ့ၾကတယ္လို႔ အစၥေရးက အေၾကာင္းျပပါတယ္။ အစၥေရးဘက္က ပိတ္ဆို႔မႈေတြဟာ တင္းက်ပ္မႈသိပ္မရွိခဲ့ပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ ႏိုင္ငံသားေတြအဓိကထိခိုက္ႏိုင္တဲ့ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္အား၊ အစားအစာ နဲ႔ ေဆးဝါးစသည့္ ျဖတ္ေတာက္မႈအျပင္ ေလာင္စာဆီလို အေျခခံအေထာက္အပံ့ေတြပါ ပိတ္ဆို႔ထားခဲ့ပါတယ္။
ဟားမာ့စ္နဲ႔ တျခား ဂါဇာအေျခစိုက္ေျပာက္က်ားတပ္ေတြဟာ ဒံုးက်ည္ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာ အစၥေရးပစ္မွတ္ေတြကို တိုက္ခိုက္ေနၾကတယ္။ အစၥေရးကလည္း ဂါဇာမွာ စစ္တပ္စစ္ဆင္ေရးေတြဆင္ႏႊဲပါတယ္။ ၂၀၀၈ က ေလေၾကာင္းတိုက္ပြဲဆင္ႏႊဲၿပီး ေျမျပင္တပ္ေတြပါဝင္ေရာက္တိုက္ခို္က္မႈနဲ႔ အဆုံးသတ္ခဲ့တယ္။ ၂၀၁၂ မွာ ေနာက္ထပ္ ေလေၾကာင္းတိုက္ခိုက္မႈျပဳလုပ္ခဲ့ပါတယ္။ လက္ရွိ ၂၀၁၄ မွာလည္း ေလေၾကာင္းတိုက္ခိုက္မႈေတြေရာ ေျမျပင္တပ္ေတြပါ တိုက္ခိုက္ခဲ့ၾကတယ္။
about Hamas tunnel to read and watch http://www.bbc.com/news/world-middle-east-28430298
အေျခခ်ေနထိုင္မႈေတြဟာ ဘာလဲ။ ဘာေၾကာင့္ သူတို႔ဟာ အေရးတႀကီးကိစၥႀကီးျဖစ္ေနတာလဲ။
အေျခခ်ေနထိုင္မႈေတြဟာ ၁၉၆၇ အစၥေရးဝင္ေရာက္သိမ္းပိုက္မႈၿပီးကတည္းက West Bank ဆီကို ဂ်ဴးလူမ်ဳိးအုပ္စုေတြ ေျပာင္းေရႊ႕ခဲ့ၾကတာေတြပါ။ အေျခခ်ေနထိုင္သူတခ်ဳိ႕ အဲဒီေနရာကိုေျပာင္းေရႊ႕ခဲ့တဲ့ရည္ရြယ္ခ်က္က ဘာသာေရးအေၾကာင္းျပခ်က္ေတြေၾကာင့္၊ တခ်ဳိ႕က West Bank ဟာ အစၥေရးရဲ႕ ပိုင္နက္ျဖစ္တယ္ဆိုတာ ခိုင္မာေစခ်င္တာရယ္။ တခ်ဳိ႕ကေတာ့ အဲဒီေနရာမွာ အိမ္ရာေတြ ေစ်းသက္သာတာ၊ ေထာက္ပံ့ေၾကးေတြရရွိႏိုင္တာေၾကာင့္ ေျပာင္းေရႊ႕ခဲ့ၾကတာပါ။ အေျခခ်ေနထိုင္မႈေတြဟာ ေယဘူယ်အားျဖင့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဖာ္ေဆာင္ဖို႔ အဟန္႔အတားအျဖစ္ သတ္မွတ္ႏိုင္ပါတယ္။
အစၥေရး ၅၀၀၀၀၀ ခန္႔ နယ္ပယ္သစ္ေတြမွာ ေနထိုင္ၾကတယ္။ အေျခခ်ေနထိုင္မႈေတြဟာ West Bank တစ္ဝိုက္ ၁၃၀ ခန္႔ ျပန္႔က်ဲလွ်က္တည္ရွိေနပါတယ္။ အၾကမ္းဖ်င္း အေျခခ်ေနထိုင္သူ ၇၅ ရာခိုင္ႏႈန္းခန္႔ဟာ အဲဒီေနရာ West Bank မွာ ဒါမွမဟုတ္ အစၥေရးနဲ႔နီးစပ္တဲ့ West Bank နယ္နိမိတ္အနီးမွာေနထိုင္ၾကတယ္။ တခ်ဳိ႕နယ္ပယ္သစ္ေတြမွာ လူဦးေရထူထပ္ၾကၿပီး ဆင္ေျခဖံုးေဒသပံုစံမ်ဳိးပါ။ တခ်ဳိ႕အိမ္ေတြကေတာ့ လက္နဲ႔ပဲအလြယ္တကူတည္ေဆာက္ထားတဲ့ တဲစုရပ္ကြက္ေလးေတြပါ။ ေျမပံုထဲမွာအေျခခ်ေနထိုင္တဲ့ေနရာေတြကို အျပာေရာင္ေလးတံုးေလးေတြနဲ႔ျပထားၿပီး အနီေရာင္အစက္အမွတ္အသားေတြကေတာ့ လက္ရွိေဆာက္လုပ္ဆဲေနရာေတြပါ။
အေျခခ်ေနထိုင္မႈေတြကေနဖန္တီးတာက အစၥေရးနဲ႔ ပါလက္စတိုင္းတို႔ေခၚေဝၚေနသလို "ေျမေပၚက ျဖစ္ရပ္မွန္အသစ္ေတြ"ပါပဲ။ ပါလက္စတိုင္းအုပ္စုေတြဟာ တသီးတျခားစီေတြ ကြဲျပားသြားၾကၿပီး အဲဒီကုန္းေျမမွာ သူတို႔ရဲ႕ ဆက္သြယ္မႈေတြဟာ အားနည္းသြားၾကတယ္။ ဂ်ဴးအစုအဖြဲ႕ေတြကေတာ့ အျမစ္တြယ္ကပ္ေနရာယူထားႏိုင္ခဲ့ၾကတယ္။ အက်ဳိးသက္ေရာက္မႈအျဖစ္ အနာဂတ္ပါလက္စတိုင္းႏိုင္ငံရဲ႕ နယ္နိမိတ္သတ္မွတ္မ်ဥ္းက်ဥ္းေျမာင္း ဒါမွမဟုတ္ မႈန္ဝါးေစပါတယ္။ တခ်ဳိ႕အေျခခ်သူေတြအတြက္ အဲဒါအဓိကဦးတည္ခ်က္ပါ။ သူတို႔လိုခ်င္တာက West Bank ကို အစၥေရးနယ္ေျမအျဖစ္ တရားဝင္အျပည့္အဝေပါင္းစပ္သြားႏိုင္ဖို႔ပါ။ အဲဒီလိုျဖစ္လာႏိုင္ဖို႔ကိုပဲ ႀကိဳးစားေနၾကတာပါ။
အေျခခ်ေနထိုင္မႈေတြနဲ႔ စစ္တပ္ေနရာယူသိမ္းပိုက္ထားမႈဟာ အစၥေရးေတြကို ကာကြယ္ေစာင့္ၾကပ္ဖို႔လိုအပ္သလို ပါလက္စတိုင္းေတြအတြက္ေတာ့ အခက္ေတြ႕ေစတာပါပဲ။ အစၥေရးေတြပဲသြားခြင့္ရွိတဲ့လမ္းေတြမွာ ပါလက္စတိုင္းေတြဆိုရင္ ဖယ္ၾကဥ္ခံရတယ္။ လံုျခံဳေရးစစ္ေဆးေရးဂိတ္ေတြကေနျဖတ္သန္းဖို႔ ဖိအားေပးခံၾကရတယ္။
ႏိုင္ငံတကာဥပေဒအက်ဳိးေဆာင္ေတြအမ်ားစုက အေျခခ်ေနထိုင္မႈေတြဟာ စတုတၳအႀကိမ္ေျမာက္ ဂ်ီနီဗာသေဘာတူညီခ်က္ကို ခ်ဳိးေဖာက္ေနတယ္လို႔ ယံုၾကည္ၾကတယ္။ အဲဒီသေဘာတူညီခ်က္မွာ သိမ္းပိုက္ထားတဲ့ေနရာေတြမွာ လူေတြကိုေျပာင္းေရႊ႕ေနထိုင္ေစတာကို တားျမစ္ထားတယ္။ အစၥေရးက အဲဒါကို ေစာဒကတက္ပါတယ္။
ပါလက္စတိုင္းလြတ္ေျမာက္ေရးအဖြဲ႕အစည္းဆိုတာဘာလဲ။ ဖာတာနဲ႔ ပါလက္စတိုင္းအာဏာပိုင္ေတြကေရာ ဘယ္လိုလဲ။
ပါလက္စတိုင္းလြတ္ေျမာက္ေရးအဖြဲ႔အစည္း (PLO) ဟာ ပါလက္စတိုင္းလူမ်ဳိး အမ်ဳိးသားကိုယ္စားလွယ္ေတြနဲ႔ဖြဲ႕စည္းထားတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းပါ။ ပါလက္စတိုင္းအမ်ဳိးသားအာဏာပိုင္(PA) နဲ႔ ပါလက္စတိုင္းနယ္ေျမေတြမွာ တစ္စိတ္တစ္ပိုင္းကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ရထားတဲ့အစိုးရတို႔ ဦးေဆာင္ေနၾကတယ္။ ဖာတာက ဘာသာေရးအယူအစြဲမျပင္းထန္တဲ့အမ်ဳိးသားႏိုင္ငံေရးပါတီျဖစ္ၿပီး ဆယ္စုႏွစ္ေတြမွာ ပါလက္စတိုင္းႏိုင္ငံအေရးကိစၥေတြကို လႊမ္းမိုးႏိုင္ခဲ့ၾကတယ္။ ဖာတာပါတီဟာ PLO နဲ႔ PA အဖြဲ႕ေတြကို ထိန္းခ်ဳပ္မႈေတြရွိပါတယ္။
လက္ေတြ႕မွာ PLO ဟာ West Bank မွာ အစိုးရအျဖစ္ရွိေနၿပီး ဂါဇာမွာေတာ့ ဟားမာ့စ္ေတြအာဏာရွိၾကတယ္။ PLO က ပါလက္စတိုင္းေတြကိုယ္စား ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးပြဲေတြျဖစ္ေျမာက္ဖို႔ ဦးစီးဦးေဆာင္လုပ္ၾကေပမယ့္ အဲဒီသေဘာတူညီမႈေတြဟာ ဟားမာ့စ္နဲ႔ ဆက္ဆံေရးအဆင္မေျပတာေတြေၾကာင့္ အတိတ္မွာ အဟန္႔အတားျဖစ္ခဲ့ရတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဟားမာ့စ္နဲ႔ အမ်ဳိးသားအစိုးရတစ္ရပ္ဖြဲ႕စည္းႏိုင္ဖို႔ ဧၿပီ ၂၃ သေဘာတူညီမႈရရွိခဲ့ၾကၿပီး အတိတ္ကအဟန္႔အတားအဆံုးသတ္သြားခဲ့မလို အေနအထားျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။
ပထမဆယ္စုႏွစ္ေတြမွာ ၁၉၆၄ သေဘာတူညီမႈအၿပီး PLO ဟာ အစၥေရးကို တိုက္ခုိက္ဖ်က္ဆီးဖို႔ ႀကိဳးပမ္းခဲ့တယ္။ ၿပီးေတာ့ လံုးလံုးလ်ားလ်ားပါလက္စတိုင္းႏိုင္ငံေတာ္ျဖစ္ႏိုင္ေအာင္ အစားထိုးေနရာယူတယ္။ ဖာတာအဖြဲ႔တည္ေထာင္ခဲ့သူ ယာဆာအာရာဖတ္ဟာ အဲဒီအဆံုးသတ္မ်ဳိးျဖစ္လာေအာင္ စစ္ေရးဗ်ဴဟာခင္းခဲ့တယ္။ အစၥေရးအရပ္သားေတြကိုပါ တိုက္ခိုက္ခဲ့တာပါ။ အဲဒါဟာ ၁၉၉၃ မွာေတာ့ ေျပာင္းလဲခဲ့ပါတယ္။ PLO က အစၥေရးရဲ႕ တည္ရွိမႈကို လက္ခံေပးခဲ့ၿပီး အျပန္အလွန္အားျဖင့္ အစၥေရးကလည္း ပါလက္စတိုင္းကိုယ္စားလွယ္ေတြကို တရားဝင္အသိအမွတ္ျပဳေပးလိုက္တာပါ။ ႏွစ္ဘက္လံုးအတြက္ တကယ့္ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေစ့စပ္ေဆြးေႏြးႏႈေတြ စတင္ခဲ့တာပါပဲ။
PLO ရဲ႕ လက္ရွိဥကၠဌဟာ အလယ္အလတ္သေဘာထားရွိတဲ့ မာမြတ္အက္ဘာ့စ္ပါ။ ၂၀၀၀ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာလတုန္းက ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ဒုတိယအႀကိမ္ပါလက္စတိုင္းဆူပူအံုၾကြမႈ (Al-Aqsa Intifada) အရွိန္ေလ်ာ့က်သြားေစဖို႔ အဓိကေနရာက ပါဝင္ရင္း အၾကမ္းဖက္မႈကို ဆန္႔က်င္ခဲ့တယ္။ အဲဒီ Intifada ဟာ အစၥေရးဝင္ေရာက္သိမ္းပိုက္မႈကို ဆန္႔က်င္တဲ့ဆူပူမႈပါ။ အက္ဘာ့စ္ဟာ ပါလက္စတိုင္းႏိုင္ငံတည္ရွိမႈကို ႏိုင္ငံတကာက အသိအမွတ္ျပဳႏိုင္ေအာင္လည္း ဆက္လက္လုပ္ေဆာင္ပါတယ္။ ဥပမာ UN မွာ အဖြဲ႕ဝင္ႏိုင္ငံမျဖစ္ေသးတဲ့အေၾကာင္းျပခ်က္ကို တင္ျပတယ္။ ယူအက္စ္က ဆန္႔က်င္ခဲ့တယ္။ အဲဒါဟာ အစၥေရကိုဖိအားေပးတဲ့သေဘာလို႔ အစၥေရးကယူဆပါတယ္။
ဟားမာ့စ္ဆိုတာ ဘာလဲ။
ဟားမာ့စ္ဟာ ပါလက္စတိုင္းအစၥလာမ္မစ္ႏိုင္ငံေရးအဖြဲ႕အစည္းတစ္ခုပါ။ စစ္ေသြးၾကြအဖြဲ႕ျဖစ္ၿပီး ၁၉၈၇ ကတည္းက အစၥေရးကို စစ္ဆင္ႏႊဲေနခဲ့ပါတယ္။ အေသခံဗံုးခြဲတာေတြ နဲ႔ ဒံုးပ်ံေတြနဲ႔ပစ္ခတ္တိုက္ခိုက္တာဟာ ဟားမာ့စ္အဖြဲ႕အတြက္ ရင္းႏွီးကၽြမ္းဝင္တဲ့လႈပ္ရွားမႈေတြအျဖစ္ ထင္ရွားလွတယ္။ အစၥေရးေတြကိုဖယ္ရွားၿပီး ပါလက္စတိုင္းႏိုင္ငံေတာ္တည္ေထာင္ႏိုင္မယ့္ နည္းလမ္းရွာေဖြေနၾကတယ္။ ဟားမာ့စ္ဟာ ဂါဇာမွာ ပါလက္စတိုင္းအာဏာပိုင္ေတြနဲ႔လြတ္လြတ္လပ္လပ္အုပ္ခ်ဳပ္ၾကတယ္။ ဒါေပမဲ့ ပါလက္စတိုင္းရဲ႕တျခား အဓိကအုပ္စုကြဲမႈေတြနဲ႔ ကြဲျပားျခားနားေနမႈေတြကို ေစစပ့္ညိွႏႈိင္းဖို႔နည္းလမ္းတစ္ခုေတာ့ ေတြ႕ခါစအေနအထားျဖစ္ေနပါၿပီ။
ဟားမာ့စ္ထုတ္ျပန္တဲ့ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္က စာတမ္းမွာ အစၥေရးကိုဖ်က္စီးဖို႔ တုိက္တြန္းထားတယ္။ အစၥေရးရဲ႕ တရားဝင္တည္ရွိမႈကို ဟားမာ့စ္ေတြ အသိအမွတ္မျပဳႏိုင္ေပမယ့္ ၂၀၁၁ မွာ ဂါဇာနဲ႔ West Bank မွာ ပါလက္စတိုင္းႏိုင္ငံတည္ရွိမႈကိုေတာ့ လက္ခံအတည္ျပဳပါတယ္။ အစၥေရးရပ္တည္မႈအတြက္ ဟားမာ့စ္ေတြ အုပ္စုတြင္း ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးႏိုင္ခဲ့ၾကတာ ဟုတ္/ မဟုတ္ ရွင္းရွင္းလင္းလင္း မသိရပါဘူး။
ဟားမာ့စ္ဟာ ၁၉၉၀ နဲ႔ ၂၀၀၀ ခုႏွစ္ေတြမွာ အစၥေရးကိုဆန္႔က်င္တဲ့ အေသခံဗံုးခြဲမႈေတြကို တာဝန္ေပးခဲ့တယ္။ ဒါေပမဲ့ လက္တေလာႏွစ္ေတြမွာေတာ့ ဒုံးက်ည္ နဲ႔ ေမာ္တာ လက္နက္ေတြအသံုးျပဳၿပီး တိုက္ခိုက္တဲ့ နည္းကိုပဲ ေျပာင္းလဲေရြးခ်ယ္ လိုက္ပါတယ္။ PA အဖြဲ႕အစည္းရဲ႕ ေဆြးေႏြးညိွႏႈိင္းမႈရည္ရြယ္ခ်က္ေတြ ပ်က္စီးသြားေအာင္ အားသြန္ခြန္စိုက္ႀကိဳပမ္းမယ့္ လူမႈေရးဝန္ေဆာင္မႈကြန္ယက္ေတြမွာ ပါလက္စတိုင္းေတြပါဝင္လာေအာင္ ကမ္းလွမ္းမႈေတြလည္း ျပဳလုပ္ခဲ့တယ္။
၂၀၀၆ မွာ ဟားမာ့စ္ဟာ ပါလက္စတိုင္း PA ဥပေဒျပဳေရြးေကာက္ပြဲေတြရဲ႕ အာဏာထိုင္ခံုေနရာေတြမွာ ေအာင္ႏိုင္ခဲ့တယ္။ ဒါေပမဲ့ PA အုပ္စု အစၥေရးနဲ႔အရင္ကသေဘာတူညီထားတဲ့အခ်က္ေတြျဖစ္တဲ့ လက္ရွိလႈပ္ရွားေနၾကတဲ့ခြဲထြက္ေရးသမားေတြကို PA က ဦးေဆာင္ေရးနဲ႔ West Bank အေျခစိုက္ PLO ကပဲ ဂါဇာမွာလြတ္လြတ္လပ္လပ္အုပ္ခ်ဳပ္ႏိုင္ေရးေတြကိုေတာ့ ဟားမာ့စ္ကလက္ခံဖို႔ ျငင္းဆန္ခဲ့ပါတယ္။
ဟားမာ့စ္နဲ႔ PLO အၾကား စုဖြဲ႕ေရး ေဆြးေႏြးပြဲေတြဟာ တစ္ခါထပ္ၿပီး က်ဳိးပဲ့ပ်က္သုဥ္းျပန္တယ္။ အဲဒါဟာ စည္းလံုးတဲ့ ပါလက္စတိုင္းအာဏာပိုင္အဖြဲ႔ရွိမေနဘူးဆိုတဲ့ အဓိပၸါယ္ပါပဲ။ ဒါေပမဲ့ ဧၿပီ ၂၃ မွာေတာ့ ဟားမာ့စ္ နဲ႔ PA တို႔ ေဝေဝမွ်မွ်အစိုးရတစ္ရပ္ ဖြဲ႕စည္းဖို႔ သေဘာတူညီလိုက္ၾကတဲ့ေျပာင္းလဲမႈရွိခဲ့တယ္။ ရက္သတၱ ၅ ပတ္ၾကာ ေဆြးေႏြးခဲ့ၿပီး ေနာက္ ၆ လအၾကာမွာ ေရြးေကာက္ပြဲေတြက်င္းပခဲ့ၾကတယ္။
ၿဖိဳးၿဖိဳး
Source : Everything you need to know about Israel-Palestine by ZACK BEAUCHAMP | www.vox.com
No comments:
Post a Comment