သိထားရမယ့္ အစၥေရးနဲ႔ ပါလက္စတိုင္းအေရးကိစၥေတြ (၅)

ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္ မေအာင္ျမင္ရင္ ဘာျဖစ္မလဲ။

ႏိုင္ငံေရးကန္႔သတ္ပိုင္းျခားမႈေတြထူေထာင္ဖို႔ သေဘာတူညီမႈမရရွိၾကသလို အစၥေရး၊ West Bank နဲ႔ ဂါဇာ ေတာင္မွ one state ျဖစ္လာႏိုင္တယ္။ အဲဒီအဓိပၸါယ္က ႏွစ္ခုထဲက တစ္ခုမွာ ဆုိရင္ အစၥေရးဟာ ဂ်ဴးႏိုင္ငံေတာ္အျဖစ္ တည္ရွိႏိုင္ဖို႔ ႀကိဳးစားမႈရပ္စဲလိုက္တာ ဒါမွမဟုတ္ ပါလက္စတိုင္းေတြဟာ အစၥေရးမွာ အျမဲတမ္းဒုတိယဆင့္ ႏိုင္ငံသားေတြျဖစ္လာမယ္။ (West Bank နဲ႔ ဂါဇာအပါအဝင္ပါ။) ဧၿပီ ၂၇ မွာ ပထမဆံုးသတင္းပို႔ခဲ့တဲ့ အတြင္းေရးမွဴး ဂၽြန္ကယ္ရီရဲ႕ ေျပာၾကားခဲ့တဲ့အသံဖမ္းမွတ္တမ္းတစ္ခုက ညႊန္းဆိုခဲ့သလို ဒုတိယတစ္ခုျဖစ္ႏိုင္ေျခကေတာ့ apartheid state လူမ်ဳိးေရးခြဲျခားကန္႔သတ္ထားတဲ့ႏိုင္ငံတစ္ခုအျဖစ္ပါ။

အစၥေရး-ပါလက္စတိုင္းမွာ အာရပ္ေတြဟာ ဂ်ဴးေတြထက္ အေရအတြက္ပိုမ်ားလာပါလိမ့္မယ္။ အစၥေရးအတြက္က ဂ်ဴးႏိုင္ငံ/ ဒီမိုကရက္တစ္ႏိုင္ငံအျဖစ္ ႏိုင္ငံတကာမွာရပ္တည္လိုတာေၾကာင့္ ပါလက္စတိုင္းေတြတည္ရွိမႈဟာ မရွင္းမလင္းႏိုင္တဲ့ပဋိပကၡလိုျဖစ္ေနတယ္။ အာရပ္ေတြက ဂ်ဴးေတြထက္ လူဦးေရပိုမ်ားမယ္။ သူတို႔ကို မဲေပးခြင့္ျပဳရမယ္ ၿပီးရင္ေတာ့ အဲဒါဟာ ဂ်ဴးႏိုင္ငံရဲ႕ အဆံုးသတ္ျဖစ္သြားမွာပါ။ အာရပ္ေတြက ဂ်ဴးေတြထက္ အင္အားပိုမ်ားေနေပမယ့္ မဲေပးခြင့္မျပဳဘူးဆိုရင္ေရာ အဲဒါဆိုရင္လည္း အစၥေရးဟာ ဒီမိုကရက္တစ္ႏိုင္ငံအေနအထားက ေသြဖီသြားေတာ့မွာပါ။

ဂၽြန္ကယ္ရီနဲ႔ တျခားႏိုင္ငံေတြ ရည္ညႊန္းေနၾကသလို South Africa anlogy ျဖစ္တဲ့ apartheid state ပံုစံဟာ အစၥေရးေတြအတြက္ စိတ္ညစ္စရာပါ။ ေတာင္အာဖရိကႏိုင္ငံရဲ႕ လူမ်ဳိးေရးခြဲျခားမႈေတြေၾကာင့္ ႏိုင္ငံတကာအျမင္မွာ မ်က္ႏွာမလွျဖစ္ရသလို သပိတ္ေမွာက္မႈေတြ၊ ပိတ္ဆို႔မႈေတြနဲ႔ ၾကံဳရတာေၾကာင့္ အာရပ္အမ်ားစုကို ဖိႏွိပ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္တဲ့ apartheid state အျဖစ္လည္း အစၥေရးက မလိုလားပါဘူး။

အစၥေရးေရွးရိုးစြဲေတြဟာ လူဦးေရဆိုင္ရာအခ်က္အလက္ေတြ(demographics) ေတြကို မၾကာခဏ ႏႈိုင္းယွဥ္ခုခံေျပာဆိုၾကေလ့ရွိတယ္။ သူတို႔ကပဲ ပါလက္စတိုင္းေတြဟာ ႏိုင္ငံေရးအေၾကာင္းျပခ်က္ေတြအတြက္ သူတို႔ရဲ႕အေရအတြက္ကို ခ်ဲ႕ထြင္တယ္လို႔ ျငင္းခံုၾကတယ္။ ကၽြမ္းက်င္သူေတြ ယူဆေနတာထက္ အစၥေရးလူဦးေရကို ပိုၿပီးျမန္ဆန္တိုးတက္ေအာင္ဂရုစိုက္ဖို႔ဆိုတာ ေျပာၾကတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေခတ္ေရစီးေၾကာင္းအျမင္အရေတာ့ အစၥေရးရဲ႕ demographic ျပႆနာေတြတကယ္ပဲရွိေနတယ္။ အစၥေရးမွာ အက်ဳိးရလာဒ္သံုးမ်ဳိးရွိေနတဲ့ အခြင့္အေရးတစ္ခုနဲ႔ ရင္ဆိုင္ေနရတာပါ။ အဲဒီသံုးမ်ဳိးကေတာ့ two-state solution ၊ ဂ်ဴးလူမ်ဳိးအနည္းစုအုပ္ခ်ဳပ္တဲ့ ဒီမိုကရက္တစ္မဟုတ္တဲ့ႏိုင္ငံ ဒါမွမဟုတ္ ဂ်ဴးႏိုင္ငံ ရဲ႕ ဇာတ္သိမ္းပိုင္းပါပဲ။

ဘာေၾကာင့္ အစၥေရး နဲ႔ ဟားမာ့စ္တို႔ ၂၀၁၄ ဇူလိုင္မွာ စစ္ပြဲအတြင္း သက္ဆင္းခဲ့ၾကလဲ။

အစၥေရးနဲ႔ ဟားမာ့စ္အပါအဝင္ ဂါဇာအေျခစိုက္လက္နက္ကိုင္စစ္ေသြးၾကြအုပ္စုေတြၾကားက မၿပီးဆံုးႏိုင္ေသးတဲ့ အၾကမ္းဖက္မႈေတြေၾကာင့္ ပါလက္စတိုင္း ၁၇၇၇ ဦး နဲ႔ အစၥေရး ၆၈ ဦး ေသဆံုးခဲ့ၾကပါၿပီ။ အဲဒီစစ္ပြဲဟာ အစၥေရးေက်ာင္းသားငယ္ ၃ ဦး ဇူလိုင္လ ၁၀ ရက္ေန႔မွာ သတ္ျဖတ္ခံခဲ့ရတာေၾကာင့္ မီးပြင့္မီးပြားေတြစုေဝးကာ စစ္ပြဲတစ္ပြဲအျဖစ္ေပါက္ကြဲသြားခဲ့တာပါ။ အဲဒီကေန ဂါဇာမွာ အစၥေရးေျမျပင္တပ္ေတြဝင္ေရာက္တိုက္ခိုက္တဲ့အထိျဖစ္ခဲ့ရတယ္။

အီယယ္ယီဖ္ရာ၊ ဂီလက္ဒ္ရွား နဲ႔ နာ့ဖ္တာလီဖရန္းကဲ တို႔ West Bank မွာရွိေနစဥ္ေပ်ာက္ဆံုးသြားခဲ့တယ္။ လူငယ္ေလးေတြဟာ အဲဒီေနရာက ရရွိဗာ ဂ်ဴးဘာသာေရးေက်ာင္းတစ္ခုမွာ ပညာသင္ေလ့လာေနၾကတာပါ။ ပါလက္စတိုင္းနယ္ေျမမွာ အစၥေရးက အင္အားမ်ားမ်ားသံုးၿပီး ရာဇဝတ္ေကာင္ကို လိုက္ရွာပါတယ္။ ဟားမာ့စ္အဖြဲ႕ဝင္ေတြကျပန္ေပးဆြဲခဲ့တယ္လို႔ ဆိုခဲ့တယ္။ ဇြန္ ၃၀ မွာ လူငယ္ေလးေတြ ေသဆံုးလွ်က္ေတြ႔ခဲ့ၾကရတယ္။ သတ္ျဖတ္ခံခဲ့ရတာ ထင္ရွားခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာသတင္းေတြမွာေဖာ္ျပၾကတာက လူငယ္ေလးေတြ ေသဆံုးခဲ့ၾကတယ္ဆိုတာ အစၥေရးက အစကတည္းကသိရွိၾကတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဟားမာ့စ္အုပ္စုေတြအေရအတြက္မ်ားမ်ား ဖမ္းဆီးႏိုင္ေအာင္ တရားခံရွာေဖြတာကို အကာအကြယ္ယူၿပီး နယ္ေျမနင္းရွာေဖြ၊ တိုက္ခိုက္မႈျပဳလုပ္ခဲ့တာလို႔ ဆိုၾကတယ္။

လူငယ္ေလးေတြရဲ႕ေသဆံုးခႏၶာကိုယ္ေတြကိုေတြ႕ရွိခဲ့ၾကတဲ့ညကေနစတင္ၿပီး အစၥေရးဟာ ဂါဇာက ဟားမာ့စ္ပစ္မွတ္ ၃၄ ခုကို ေလေၾကာင္းကေန ဗံုးက်ဲခဲ့ၾကတယ္။ ဂါဇာက ဟားမာ့စ္မဟုတ္တဲ့ ပါလက္စတိုင္းစစ္ေသြးၾကြအုပ္စုေတြကလည္း ဒံုးက်ည္ေတြနဲ႔ အစၥေရးကို ပစ္ခတ္ခဲ့ပါတယ္။

ဇူလိုင္ ၂ ရက္ေန႔မွာ အသက္ ၁၆ ႏွစ္အရြယ္ မူဟာမက္အဘူခဒီယား ဆိုတဲ့ ပါလက္စတိုင္းလူငယ္တစ္ဦး သူရဲ႕ ေဂ်ရုဆလင္က အိမ္အနီးမွာ ေသဆံုးေနတာေတြ႕ခဲ့ၾကတယ္။ မီးေလာင္ကၽြမ္းၿပီး ေသဆံုးခဲ့တာပါ။ ခဒီးယားကို ဖမ္းဆီးေခၚေဆာင္သြားခဲ့ခ်ိန္ ခ်က္ခ်င္းပဲ မိသားစုဟာ ရဲကို သတင္းပို႔ခဲ့ၾကတယ္။ နာရီအနည္းငယ္အၾကာမွာ ေဂ်ရုဆလင္သစ္ေတာ Givat Shaul မွာ ခဒီးယားရဲ႕ ေလာင္ကၽြမ္းတူးခ်စ္ေနတဲ့ကိုယ္ခႏၶာကို ေတြ႕ရွိခဲ့ၾကတာပါ။ အေလာင္းခြဲစိတ္စစ္ေဆးခ်က္မွာ ရိုက္ႏွိက္ခံခဲ့ရၿပီး၊ အသက္ရွင္လွ်က္နဲ႔ပဲ မီးရိႈ႕ခံခဲ့ရတယ္လို႔ ေဖာ္ျပထားတယ္။ ခဒီးယား အသတ္ခံရမႈမွာ အစၥေရးရဲက အစၥေရး ၆ ဦးကိုဖမ္းဆီးခဲ့ပါတယ္။ သတ္ျဖတ္မႈဟာ အမ်ဳိးသားေရးစိတ္ဓာတ္အစြန္းေရာက္ျပင္းထန္မႈလို႔ သတင္းေတြမွာေဖာ္ျပၾကတယ္။ အစၥေရးလူငယ္ေလး ၃ ဦး သတ္ျဖတ္ခံရမႈအတြက္ ဂ်ဴးအစြန္းေရာက္ေတြရဲ႕ လက္တံု႔ျပန္မႈလို႔ သတ္မွတ္ခဲ့ၾကတာပါ။

ေက်ာင္းသားလူငယ္ေလး ၃ ဦး သတ္ျဖတ္ခံရတဲ့ျဖစ္ရပ္အလြန္မွာ ပါလက္စတိုင္းဆန္႔က်င္သူေတြရဲ႕ ျပင္းထန္တဲ့စိတ္အေျခအေန နဲ႔ လက္ယာအစၥေရးႏိုင္ငံေရးသမားေတြရဲ႕ တြန္းတိုက္လႈံ႔ေဆာ္ၾကတဲ့အေနအထားေတြေၾကာင့္ ပါလက္စတိုင္းေတြကိုဆန္႔က်င္တဲ့ အေျခခ်ေနထိုင္သူေတြနဲ႔ တခ်ဳိ႕ အစၥေရးေတြဟာ အမ်ဳိးသားေရးစိတ္ဓာတ္ျပင္းထန္ကာ ယမ္းပံုမီးက်နာၾကည္းမႈေတြပိုခဲ့ၾကတယ္။ တိုက္ခိုက္မႈေတြပဲ တသီတတန္ႀကီးးျဖစ္လာခဲ့ေတာ့တာပါ။

ဇူလိုင္ ၅ ရက္ေန႔မွာ မူဟာမက္ရဲ႕ ၁၅ ႏွစ္အရြယ္ ပါလက္စတိုင္း-အေမရိကန္ ဝမ္းကြဲညီ တာရစ္အဘူခဒီးယားကို အစၥေရးရဲက  ရက္ရက္စက္စက္ရိုက္ႏွက္ခဲ့တဲ့ ဗီဒီယိုတစ္ခုထြက္ေပၚခဲ့ပါတယ္။ အေရွ႕ေဂ်ရုဆလင္ ပါလက္စတိုင္းဆႏၵျပပြဲအၿပီး ဆႏၵျပပြဲမွာ ပါဝင္လႈံ႔ေဆာ္တယ္ဆိုၿပီး အစၥေရးရဲက ဖမ္းဆီးခဲ့တာပါ။ ပါလက္စတိုင္းေတြလည္း ခဒီးယားလူငယ္ေလးေတြနဲ႔ ပတ္သက္တာရယ္၊ ဂါဇာဗံုးက်ဲတိုက္ခိုက္မႈေတြ နဲ႔ လူသတ္တရားခံရွာေဖြမႈအတြက္ West Bank မွာ အင္အားသံုး ႏွိမ္နင္းခဲ့တာေတြေၾကာင့္ အလြန္အမင္းေဒါသထြက္ခဲ့ၾကတယ္။ ေဂ်ရုဆလင္၊ West Bank  ၿပီးေတာ့ တခ်ဳိ႕ အစၥေရးအာရပ္ၿမိဳ႕ေတြမွာ အဓိကရုဏ္းေတြျဖစ္ခဲ့ၾကပါတယ္။

ပဋိပကၡတစ္ေလွ်ာက္လံုး ပါလက္စတိုင္းေတြဟာ ဒံုးက်ည္ေတြနဲ႔ ထံု႔ပိုင္းထံု႔ပိုင္းပစ္ခတ္ေနခဲ့ၾကတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဟားမာ့စ္ေတြက ဒံုးက်ည္အလံုး ၄၀ ပစ္ခတ္ခဲ့ပါတယ္လို႔ ဇူလိုင္ ၈ ရက္ေန႔မွာ ေျပာခဲ့တယ္။ ဒါဟာ ဒံုးက်ည္ေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး တာဝန္ရွိတယ္လို႔ ဟားမာ့စ္ ဝန္ခံေၾကညာခဲ့တာ ၂၀၁၂ ကတည္းကဆိုရင္ ပထမဆံုးအခ်ိန္ပါ။ အဲဒီေနာက္ပိုင္း အစၥေရးက ဂါဇာကို တုိက္ခိုက္မႈေတြ အရွိန္ျမွင့္ခဲ့တယ္။ နက္တန္ယာဟုေျပာခဲ့တဲ့စကားတခ်ဳိ႕ျပန္ညႊန္းရရင္ အရွိန္ျပင္းခဲ့တဲ့တိုက္ခိုက္မႈေတြဟာ ဟားမာ့စ္"ေစ်းႀကီးႀကီးေပးဆပ္ရေအာင္" ႀကိဳးပမ္းမႈတစ္ခု လို႔ ဆိုခဲ့တယ္။

ဇူလိုင္ ၁၁ မွာ အစၥေရးေလေၾကာင္းတိုက္ခိုက္မႈ ၁၀၀၀ ခန္႔ေၾကာင့္ ပါလက္စတိုင္း ၁၀၀ခန္႔ ေသဆံုးခဲ့ၾကတယ္။ ဒံုးက်ည္ ၇၀၀ ခန္႔ပစ္ခတ္ခဲ့ၿပီး ဇူလိုင္ ၁၄ ရက္အရ ေသဆံုးသူ စုစုေပါင္းဟာ ၂၀၁၂ ပဋိပကၡထက္ အေသအေပ်ာက္ႏႈန္းပိုခဲ့ၾကတယ္။

ဇူလိုင္ ၁၇ ရက္ေန႔မွာ အစၥေရးဟာ ဂါဇာကို ေျမျပင္တပ္သားေတြပါတိုက္ခိုက္ခဲ့ပါတယ္။ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္ကတည္းက ဒီေန႔အထိ ပထမဆံုး ျပန္လည္တိုက္ခိုက္တဲ့ က်ဴးေက်ာ္ဝင္ေရာက္မႈပါ။ ဂါဇာကေန အစၥေရးအထိ ဟားမာ့စ္ေတြတူးေဖာ္တည္ေဆာက္ထားတဲ့ လိုဏ္ေခါင္းေတြကို ပစ္မွတ္ထားတယ္။ ဖ်က္ဆီးတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။ အီဂ်စ္ဆီကို ဆက္သြယ္ထားတဲ့လိုဏ္ေတြက လူေတြသယ္ပို႔ႏိုင္ေအာင္၊ အစၥေရးပိတ္ဆို႔ထားတဲ့ေနရာဝန္းက်င္ လိုအပ္တာေတြျဖည့္တင္းေထာက္ပံ့ႏိုင္ေအာင္ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔အသံုးျပဳၾကတယ္။ အစၥေရးဆီကို ေဖာက္လုပ္ထားတဲ့လိုဏ္ေတြကိုေတာ့ အဓိကအသံုးျပဳတာက အစၥေရးေတြကို တိုက္ခိုက္ႏိုင္ေအာင္ပါ။ ရက္ ၅၀ ၾကာတိုက္ခိုက္မႈေတြနဲ႔အတူ ေသြးထြက္သံယိုမ်ားလြန္းခဲ့တဲ့ေနရက္ေတြကုန္ဆံုးသြားတဲ့အခါ ဂါဇာဟာ ေမႊေႏွာက္ဖ်က္ဆီးခံလိုက္ရေတာ့ ဖြတ္ဖြတ္ညက္ညက္ေၾကသြားခဲ့သလို ဂါဇာမွာေနထိုင္သူေတြ ၄ ဦးမွာ ၁ ဦးဟာ အိုးအိမ္ကို စြန္႔ပစ္ထြက္ေျပးခဲ့ရပါၿပီ။ အစၥေရးဟာ ၾသဂုတ္ ၅ ရက္ေန႔မွာ တပ္သားေတြရုပ္သိမ္းခဲ့တယ္။ 

အစၥေရးနဲ႔ ဟားမာ့စ္ေတြဟာ ကာလရွည္ၾကာအပစ္အခတ္ရပ္စဲမႈအတြက္ ကိုင္ရိုမွာ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကတယ္။ အီဂ်စ္အစိုးရက ေဆြးေႏြးမႈမွာ ေျပလည္မႈရရွိေအာင္ေတာ့ဖ်န္ေျဖေပးေနခဲ့ပါတယ္။ ၿပီးခဲ့တဲ့ ၾသဂုတ္လေဆြးေႏြးပြဲေတြၿပီးတဲ့အခါ ႏွစ္ဘက္လံုးကေတာ့ ရက္ရွည္အပစ္အခတ္ရပ္စဲဖို႔ သေဘာတူခဲ့ၾကပါၿပီ။ ကိုင္ရိုေတြ႕ဆံုပြဲမွာ ပါလက္စတိုင္းေတြျပန္လည္တည္ေဆာက္ေရးအတြက္ အလွဴရွင္ေတြက ေဒၚလာ ၅.၄ ဘီလီယံလွဴဒါန္းဖို႔ ကတိျပဳခဲ့ၾကတယ္။ ။

ၿဖိဳးၿဖိဳး

Source : Everything you need to know about Israel-Palestine by ZACK BEAUCHAMP | www.vox.com

သိထားရမယ့္ အစၥေရးနဲ႔ ပါလက္စတိုင္းအေရးကိစၥေတြ (၁)

သိထားရမယ့္ အစၥေရးနဲ႔ ပါလက္စတိုင္းအေရးကိစၥေတြ (၂)

သိထားရမယ့္ အစၥေရးနဲ႔ ပါလက္စတိုင္းအေရးကိစၥေတြ (၃)

သိထားရမယ့္ အစၥေရးနဲ႔ ပါလက္စတိုင္းအေရးကိစၥေတြ (၄)

Israel-Gaza conflict

8 July - Israeli offensive began

5,226 air strikes on Gaza

4,591 rockets and mortars fired at Israel 

• 2,104 people killed in Gaza - UN estimates 69% of deaths are civilians 

• 6 civilians killed in Israel (including one Thai national) 

• 67 Israeli soldiers killed 

Gaza

UN situation report, 26 August

10,224 injured, including 3,106 children

475,000 people displaced

• 500,000 children unable to start new school year 

• 17,200 homes destroyed or severely damaged 

• 58 hospitals and clinics damaged