ႏိုးထလာေသာ အာဖရိက၏ ဒ႑ာရီပံုျပင္

အာဖရိကရဲ႔ ေကာလာဟလေတြကေတာ့ ေပါက္ကြဲ ဆူညံပြင့္အံလို႔။ ခ်ဲ႕ကားေျပာဆိုေနသလားတဲ့။ 

၂၀၁၃ ဇန္န၀ါရီ(၄)ရက္ေန႔ထုတ္ Foreign policy  Magazine မွာ Rick Rowden က   ေရးသားလိုက္တယ္။

မႀကာမီအခ်ိန္အတြင္းက အာဖရိကကို ႏိုင္ငံရပ္ျခား ေငြပင္ေငြရင္း စိုက္ထူျမဳပ္ႏွံမွဳ တိုးပြားလာျခင္း ကမၻာလုံးဆိုင္ရာ စီးပြားေရး ေလာကႀကီးထဲ ေျပးလမ္းတေလွ်ာက္ ပစ္၀င္လာတဲ့ ေနရာေဒသအျဖစ္ ေပၚလြင္ ထင္ရွားေစတယ္ လို႔ Time မဂၢဇင္းနဲ႔  The Economist တို႔က “အာဖရိက ႏိုးထလာျခင္း“ ဆိုၿပီး မ်က္ႏွာဖုံးေဆာင္းပါးအျဖစ္ အသားေပး ေဖၚျပလာႀကတယ္။ တကယ္ေတာ့ အာဖရိကရဲ့ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မွဳကို ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာေလ့လာႀကည့္ရင္ အမ်ိဳးသားစီးပြားေရး ဆိုတာ စိတ္မခ်ရေသးတဲ့ အေနအထားမွာ ရွိေနေသးတာပါ။ သူတို႔  ပုံႏွိပ္ေဖၚျပသလိုမဟုတ္ပါဘူး။ မွားယြင္း ေနတယ္။ ေဆာင္းပါး ႏွစ္ေစာင္စလုံးက အာဖရိကရဲ့GDPတိုးတက္မွဳ တဦးခ်င္း၀င္ေငြ တိုးျမင့္ခံစားရမွဳ စံႏွံဳး မိုဘိုင္းဘဏ္လုပ္ငန္း ခရီးသြားလုပ္ငန္း၊လက္လီစိတ္ေရာင္းခ်ျခင္း လုပ္ငန္း၊အသစ္ထပ္မံေတြ႔ရွိသည့္ ေရနံႏွင့္ သဘာ၀ဓါတ္ေငြ႔သယံဇာတပစၥည္း ေတြ႔ရွိမွဳ စသည္ အစိတ္အပိုင္းေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကို Timeက  ကိုးကားေရး သားပံု၇တယ္။ Economist ကလဲ အာဖရိကန္ဘီလွ်ံနာမ်ား တိုးပြားလာျခင္းကို ရည္ညႊန္းေရးသား လိုဟန္ရွိတယ္။

သို႔ေသာ္လဲ ဒီလို ညႊန္ျပေျပာဆိုမွဳေတြကလည္း ဘယ္ေလာက္တိက်သလဲ။ ဒါကိုနားလည္ေအာင္ အနည္းဆုံး ရာစုႏွစ္ အနည္းငယ္ ေနာက္ေႀကာင္းျပန္ႀကည့္ဖို႔လိုမယ္။ ၁၅ရာစုႏွစ္အေႏွာင္းပိုင္းကို လွမ္းႀကည့္ရင္ အဂၤလန္ႏိုင္ငံမွေနွ အေရွ႔အာရွက်ားႏိုင္ငံ ေတြအထိ စက္မွဳလက္မွဳ  လုွပ္ငန္းထူေထာင္ျခင္းတိုးတက္မွဳႏွဳံးထား မွာ မ်ားေသာအားျဖင့္ သာတူညီမွ် ေလာက္ပါဘဲ။

အေရွ႕အာရွဳသားေတြရဲ့ ႏိုးႀကားမွဳ ေက်ာ္ႀကားမွဳဟာ စံထားရေလာက္ပါတယ္။ တကယ္လို႔ စီးပြားေရး အေရြ႕အရွားနည္းပါးရင္ စီးပြားေရးအခြင့္အလမ္းမ်ားမရွိခဲ႔ရင္ ခ်မ္းသာတဲ့ ႏိုင္ငံမ်ားဟာလည္း  ကာလႀကာရွည္ ရပ္တည္ႏိုင္ျခင္းမရွိလို႔ ဖြံ႔ျဖိဳးတယ္ မဆိုသာပါဘူး။ Time ႏွင့္ Economies တို႔ ကိုးကားတာက အဓိကက်တဲ့ စိုက္ပ်ိဳးေရးလုပ္ငန္း  မိုင္းလုပ္ငန္း သစ္လုပ္ငန္း တို႔ ျဖစ္တယ္။ ဒါဟာလည္း ျဖည့္ဆီးေထာက္ပံ့မွဳ ေသးသိမ္းအားနည္းရင္ ၀န္ေဆာင္မွဳ ေႏွးေကြးရင္ ဖြံ႔ၿဖိဳးတယ္ မဆိုသာဘူး ေဆာင္းပါးႏွစ္ေစာင္စလုံး ရည္ညႊန္းလိုတာက သတၱဳရိုင္းရွာေဖြတူးေဖၚမွဳ ကုန္ႀကမ္းမွ ကုန္ပစၥည္းသစ္မ်ားထုတ္လုပ္မွဳ အာဖရိကတြင္မရွိျခင္း။ လြန္ခဲ့တဲ့ ဆယ္စုႏွစ္အနည္းငယ္ကပင္  လစ္လပ္ချဲ့ဲခင္းကို အတည္ ျပဳေျပာႀကားခဲ့တယ္။ ဆင္းရဲေသာ ႏိုင္ငံအမ်ားအျပားဟာ လြတ္လပ္ေသာေစ်းကြက္စီးပြားေရးစံနစ္ထဲသို႔ ထိုးေဖါက္၀င္ေရာက္ႏိုင္ေစရန္၄င္းတို႔ မွီခိုအားထားရတဲ့စိုက္ပ်ိဳးေရးလုပ္ငန္းေပါင္းစံု ျဖင့္ ဆြဲေဆာင္ႏိုင္ခဲ့ႀကတယ္။ ယေန႔ ကမၻာမွာ လြတ္လပ္ေသာ ေစ်းကြက္အတြင္းေအာင္ျမင္ဗိုလ္စြဲေနသူမ်ား GDP ႀကီးထြားလာမွုဳႏွင့္  ကုန္သြယ္ေရး တိုးတက္မဳွု တို႔က သဟဇာတျဖစ္တယ္အျပည့္အ၀ ေအာင္ျမင္တယ္ဆိုေပမဲ့ ဒါဟာ ဇြံၿဖိဳးတယ္ မဆိုသာပါဘူး။

ဥပမာ အာဖရိကႏိုင္ငံ တႏိုင္ငံျဖစ္တဲ့ မာလာ၀ီႏိုင္ငံ ခ်မ္းသာႀကြယ္၀ရျခင္းဟာ ႏွစ္စဥ္ ျပည္တြင္းထုတ္ကုန္ႏွင့္ ၀န္ေဆာင္မွဳတန္ဖိုးျမင့္တက္ေနမွဳေႀကာင့္ျဖစ္တယ္။ အခ်ိန္ပို ဆင္းရတဲ့အတြက္လုပ္ခ လစာပိုမိို  ရရွိႀကတယ္။ ဒါ့ေႀကာင့္လည္း GDP တန္ဖိုးျမင့္တက္လာရတယ္။ဒ့ါအျပင္ ႏိုင္ငံတကာ ေစ်းကြက္၀င္  လကၻက္ေျခာက္၊ေဆးရြက္ႀကီး ေကာ္ဖီေစ ့စတဲ့  ကုန္ပစၥည္းမ်ားတင္ပို႔ႏိုင္ျခင္းေၿကာင့္ ႏိုင္ငံအတြက္ ျပည္တြင္း အသားတင္ ကုန္ထုတ္လုပ္မွဳGDP ၀င္ေငြတိုးေစမွာ  ျဖစ္ပါတယ္။  အေျခခံက်တဲ့စီးပြားေရး တြက္ေျခကိုက္  စိုက္ပ်ိဳးေရး လုပ္ငန္းမွာ အလုပ္အကိုင္္မ်ားဖန္တီးေဖၚေဆာင္ႏိုင္ခဲ့တယ္။ ဒါဟာ အဖရိကကို ႏိုးထေစျခင္းဘဲျဖစ္ပါတယ္။ 

Timeမဂၢဇင္းရဲ့ ေဆာင္းပါးထဲမွာ ေနာက္လာမဲ့ဆယ္စုႏွစ္မ်ားစြာအတြင္း သန္းေပါင္းမ်ားစြာထဲက ရာေပါင္းမ်ားစြာေသာ အဖရိကန္ေတြဟာဆင္းရဲမြဲေတျခင္းက လြတ္ေျမာက္ႏိုင္ပါမည္လား။အလားတူ သန္းေပါင္းမ်ားစြာထဲက ရာေပါင္းမ်ားစြာေသာအာရွသားေတြဟာလဲဆယ္စုႏွစ္ အနည္းငယ္အတြင္း  ဆင္းရဲမြဲေတမွဳဒဏ္ကို ခံႏိုင္္ပါမည္လား။ တရုပ္ ႏွင့္ အိႏၵိယ။ ဆင္းရဲမြဲေတမွဳ ႏွင့္ ခ်မ္းသာႀကြယ္၀မွဳ စသည္ ကြာဟမွဳတို႔ကလည္း တပ္လွန့္႔ သတိေပးေနသလိုပါဘဲ။ ဆက္လက္အရွိန္အဟုန္ယူေနတဲ့ အာဖရိက ရဲ႔    တိုးတက္မွဳကို ေႏွာင့္ေႏွးႀကန္႔ႀကာေစႏိုင္တယ္။ သို့မဟုတ္  အာရွအာဖရိကကိုလဲ အေႏွာင့္အယွက္  အဟန္႔့္အတားျဖစ္လာေစႏိုင္ေသးတယ္။လြန္ခဲ့တဲ့အႏွစ္သုံးဆယ္ေလာက္က တရုပ္လို အာဖရိကဟာ ေခ်ာက္ကမၻားအစြန္အဖ်ားနားကို ေရာက္သြားႏိုင္တယ္လို႔ ကမၻာဘဏ္က ဆိုေႀကာင္း The Economistစာေစာင္က ေဖၚျပပါတယ္။ တရုပ္မွာ လူဦးေရ ထူထပ္မ်ားျပားသည့္အေလွ်ာက္ လူငယ္မ်ားဟာ အလုပ္သမားမ်ားအျဖစ္ မိမိႏိုင္္ငံအတြက္ အလုပ္လုပ္ေပးႀကဖို႔ အဆင္သင့္ရွိေနႀကပါတယ္။ လိုေနတာက ပညာေရးပါ။ပညာမတတ္ရင္ အာဖရိကန္ေတြ ဘာကိုမွ မေမွ်ာ္လင့္ပါနဲ႔။အံ့ခ်ီးဖြယ္ရာ သူ႔ထက္သူအတုယူႀကိဳးပမ္းမွဳမရွိရင္အာဖရိကန္ေတြ ဘာကိုမွမေမွ်ာ္လင့္ပါနွင့္။

အမွန္ကေတာ့ အာဖရိကမွာ ဘယ္ေလာက္တိုးတက္ဖြံံ႕ၿဖိဳးတယ္ (ဒါမွမဟုတ္ မဖြံ႔ၿဖိဳးဘူး)ဆိုတာ ဘယ္သူမွ တိတိက်က် မေျပာႏိုင္ပါဘူးတဲ့။စက္မွဳ လက္မွဳ လူသုံးကုန္ပစၥည္းထုတ္လုပ္မွဳအေပၚျပည္တြင္းထြက္ကုန္အသားတင္အျမတ္ေငြGDP ရာခိုင္ႏွဳံး ဒါမွမဟုတ္ထုတ္လုပ္မွဳ တန္ဘိုးစုစုေပါင္း(MVA) ပို႔ကုန္မ်ားရဲ႕တိုးတက္မွဳ၀င္ေငြ စသည္ တနည္းမဟုတ္တနည္းသိရွိရႏိုင္တယ္။

ဒီေနရာမွာအာဖရိကနဲ႔ အေရွ႔အာရွကို ႏွဳိင္းယွဥ္ခ်ိန္ထိုးႀကည့္ရင္သိသာထင္ရွားေစတာက ကမၻာ့ကုလသမဂၢရဲ႔အစီရင္ခံစာအရေႀကာင့္ပါဘဲ။အာဖရိကရဲ႔ တိုးတက္ျဖစ္ထြန္းမွဳ ေမွ်ာ္လင့္ျခင္းရဲ႔အလားအလာစသည္ရုပ္ပံုပန္းခ်ီကားခ်ပ္ဟာ ပီျပင္မဳွုမရွိ ရႆကင္းမဲ့ေနလို႔ပါဘဲ။ႏိုင္ငံအနည္းအက်ဥ္းတိုးတက္ျဖစ္ထြန္းတာမ်ိဳးေတြ႔ရပါတယ္။ သို႔ေသာ္လဲကမၻာႏိုင္ငံမ်ားထဲမွာ အာဖရိကႏိုင္ငံမ်ားမွာေတာ့ ေနာက္ျပန္ဆုတ္ခြာျခင္း သို႕မဟုတ္ ရပ္တန့္ေနျခင္းမ်ိဳးေတြ ႀကံဳရတတ္ပါတယ္။ ျပည္တြင္းထုတ္လုပ္မုွဳ အသားတင္၀င္ေငြ (GDP) မွ ထုတ္လုပ္မွဳတန္ဘိုးေပါငး္(MVA) ရဲ႔ရွယ္ယာ ၂၀၀၀ခုႏွစ္ ၁၂.၈ရာခိုင္ႏွဳံးကေန ၂၀၀၈ခုႏွစ္ ၁၀.၅ရာခိုင္ႏွဳံး အထိ အာဖရိကဟာ က်ဆင္းခဲ့တယ္။တခ်ိန္တည္းမွာဘဲ အာရွကေတာ့၂၂ရာခိုင္ႏွဳံးကေန ၃၅ရာခိုင္ႏွံဳးအထိတိုးတက္ျဖစ္ထြန္းေနတယ္။ အာဖရိကရဲ့ပို႔ကုန္ေတြကေတာ့ ေလ်ာ့နည္းသြားတယ္။၂၀၀၀ခုႏွစ္မွာ ၄၃ရာခိုင္ႏွံဳးကေန ၂၀၀၈ခု မွာ ၃၉ရာခိုင္ႏွဳံးအထိ က်ဆင္းသြားခဲ့တာပါ။၁၉၉၀ခုႏွစ္ မွ၂၀၁၀ အတြင္း အာဖရိက ငါးႏိုင္ငံကလႊဲလို႔ က်န္အဖရိက၂၃ႏိုင္ငံဟာ(MVA) အနိမ့္ဆုံးအထိ က်ဆင္းခဲ့ၿပီး ယင္းငါးႏိုင္ငံက ၄ရာခိုင္ႏဳံွး တိုးတက္မွဳရွိခဲ့တယ္။အဖရိကဟာ ကမၻာ့စက္မွဳကုန္ပစၥည္းထုတ္လုပ္မွဳရဲ႕ေဘးအနားစြန္းကုိိ ေရာက္သြားၿပီလို႕  အစီရင္ခံစာက ဆိုလိုက္တာပါ။ ကမၻာလုံးဆိုင္ရာ MVAရဲ့ရွယ္ယာမွာလဲမျဖစ္စေလာက္ပါ။ အေရွ႔အာရွႏိုင္ငံေတြ ရွယ္ယာ၁၃ရာခိုင္ႏွဳံးကေန ၂၅ရာခိုင္ႏွဳံးအထိ တိုးျမင့္ေနခ်ိန္မွာ တျပိဳင္နက္ အာဖရိကေတာ့ ၂၀၀၀ခုႏွစ္က ၁.၂ရာခိုင္ႏွဳံးမွ၂၀၀၈ခုႏွစ္က ၁.၁ရာခိုင္ႏွဳံးကို က်ဆင္းသြားတယ္။ဒါ့အျပင္ျပည္ပ ပို႔ကုန္ဟာလဲ ၂၀၀၀၊၂၀၀၈ တို႔မွာ ၁ရာခိုင္ႏွဳံး ၁.၃ရာခိုင္ႏွဳံးစသည္ ထိုးက်ခဲ့တယ္။၂၀၀၀ခုႏွစ္၂၃ရာခိုင္ႏွဳံး ကေန  ၂၀၀၈ခုႏွစ္ ၂၀ရာခိုင္ႏွဳံးအထိ MVAက်ဆင္းခဲ့တယ္။ရွယ္ယာကေတာ့ ၂၅ရာခိုင္ႏွဳံးကေန ၁၈ရာခိုင္ႏွဳံးအထိက်ဆင္းခဲ့တာပါ။

ယူအဲန္ရဲ႔ အစီရင္ခံစာမွာ အာဖရိကဟာ ကမၻာလုံးဆိုင္ရာ ထုတ္လုပ္ကုန္သြယ္မွဳ ေဘးအနားစြန္းမွာ က်န္ရစ္တည္ရွိေနၿပီလိိိို႔ ဆိုလိုက္တာပါ။အဖရိကဟာ ေျမယာလုပ္သားရွားပါးလာတယ္။ ထုတ္္လုပ္မွဳ နည္းပညာပိုင္းမွာ အားနည္းေနတယ္။ ရွယ္ယာေတြ က်ဆင္းလာတယ္။ေနာက္ဆုံး သဘာ၀အရင္းအျမစ္ထုတ္လုပ္မွဳေတြမွာဘဲ  ႀကီးေလးစြာ မွီခိုအားထားက်န္ရွိေနမွာျဖစ္တယ္။ဆန္းျပားေပြလီတဲ့ နည္းပညာပိုင္းဆိုင္ရာလွည့္စားမွဳ  အမ်ိဳးမ်ိဳးအေထြေထြကြဲျပားေသာ ကုန္ပစၥည္းထုတ္လုပ္မွဳ ၊ စုစုေပါင္းထုတ္ကုန္ပမာဏမွာ ကုန္ႀကမ္းမွ ကုန္ပစၥည္းထုတ္လုပ္မွဳ အစုရွယ္ယာမ်ား မႀကာမီ ႏွစ္မ်ားအတြင္းက (၂၀၀၀၊၂၀၀၈)၅၂ရာခိုင္ႏွဳံးမွသည္၄၉ရာခိုင္ႏွံဳးသို႔ က်ဆင္းသြားခဲ့ တယ္။အေရွ႕အာရွပစိဖိတ္ေဒသမွာလဲ ၂၀၀၈ခုႏွစ္မွာဘဲ ၁၃ရာခိုင္ႏွဳံးေလ်ာ့က်ခဲ့ေသးတာပါ။

ဆိုခဲ့တဲ့အတိုင္း စရင္းဇယားျပဳစုၿပီး အေရွ႕အာရွႏိုင္ငံမ်ားနဲ႔ ႏွိဳင္းယွဥ္ကာ အာဖရိကရဲ႔ပုံရိပ္ကို “ႏိုးထလာေသာ အာဖရိက”လို႕တင္စား ေျပာလိုက္ျခင္းျဖစ္တယ္။ မႀကာေသးမီက အာဖရိက ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးဘဏ္ ေဆြးေႏြးပြဲတခုရဲ႔ အစီရင္ခံစာမွာ အာဖရိကဟာ ကုန္ႀကမ္းမွ ကုန္ေခ်ာထုတ္လုပ္မွဳ ျပည္ပပို႔ကုန္စတာတို႔မွာ အာရံုစူးစုိက္ရမွာျဖစ္တယ္ လို႔ ဆိုတယ္။ ဂါနာသမတေလာင္း နာနာ အကူဖို အက္ဒို ကေတာ့ ခုလိုုသတိေပးပါတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္၃၀ေလာက္က အဖရိကန္မ်ိဳးခ်စ္ေတြနဲ႔ ဂါနာနဲ႔ ယူဂန္ဒါေတြ အဖရိကရဲ႔ က်ဆင္းေနတဲ့ စီးပြားေရး နလန္ထူကူကယ္ေစဖို႔ လစ္ဘရယ္အီေကာ္ေနာမစ္ထူေထာင္မယ္ ျပဳျပင္းေျပာင္းလဲမယ္ ဆိုၿပီး သူတို႕အတူေဆာင္ရြက္ခဲ့ႀကတယ္။ ေစ်းကြက္ဖြင့္ခဲ့တယ္။ အျခားတဘက္မွာလဲ ကုန္ပစၥည္းေတြ ထုတ္လုပ္ႀကတယ္။

ဒါေပမဲ့ႏိုင္ငံတကာနဲ့ ယွဥ္ရာမွာျပည့္စုံၿပးီေျမာက္မွဳ မရွိ ဘူး။ ရင္းႏွီးၿမဳပ္ႏွံမွဳေတြ အလုံးအရင္းနဲ႔ အံုနဲ့က်င္းနဲ႔ ၀င္လာတာမ်ိဳး မရွိွဘူး။ အမွန္က… ယေန႕ အဖရိက ႏိုင္ငံေတြမွာလိုအပ္ေနတာက  ကုန္သြယ္မွဳဆိုင္ရာ မူ၀ါဒမ်ားခ်မွတ္ဖို႔ပါဘဲ။အမေတာ္ေႀကးေငြ မ်ားလိုအပ္ပါတယ္။ေထာက္ပံ့ေႀကးေငြမ်ား လိုပါတယ္။စမ္းသပ္တီထြင္ျခင္း နည္းပညာရပ္မ်ားေလ့လာျခင္း။R&D (research and development) တို႔တြင္ လူထုပညာနည္းျဖင့္ ကူညီေထာက္ပို႕ျခင္း။မ်ားျပဳရပါမယ္။ လြတ္လပ္တဲ့ ေစ်းကြက္စီးပြားေရးစံနစ္ကိုေဖၚေဆာ င္ရပါမယ္။WTO (world trade organization)ကမၻာ့ကုန္သြယ္ေရး အဖြဲ႔ အစည္းမ်ားႏွင့္ သေဘာတူ ညီညြတ္မွဳယူ၍ ေဒသဆိုင္ရာ နယ္ေျမသစ္မ်ားတြင္ကုန္သြယ္ေရး ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ခ်က္ စာခ်ဳပ္မ်ား ခ်ဳပ္ဆိုျခင္း။ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္အက်ိဳးျပဳႏိုင္မည့္ ေခ်းေငြ အသုံးၿပဳ ကုန္သြယ္စာခ်ဳပ္စာတမ္းမ်ား ျပည့္စုံစြာခ်ဳပ္ဆိုထားရွိျခင္း။စသည္လုပ္ေဆာင္ရပါမယ္။ အခ်မ္းသာေသာ ႏိုင္ငံႏွင့္ ဆင္းရဲေသာႏိုင္ငံမ်ား အႀကားမွာေတာ့  မႀကာခဏ လြတ္ထြက္ေနတတ္ပါတယ္။ 

၁၉၅၀ခုႏွစ္မ်ားမွသည္၁၉၇၀ခုႏွစ္သို႔  အထူးသျဖင့္ အာဖရိကႏွင့္ လက္တင္အေမရိက တို႔မွာ ကုန္ထုတ္လုပ္ငန္းမူ၀ါဒေဖၚေဆာင္မွုဳ ကင္းမဲ့ေန။ အ ဂတိလိုက္စားမွဳမ်ားထူေပ်ာလ်က္ရွိ။ႏိုင္ငံေရး အသိစိတ္ဓါတ္ေခါင္းပါး။ စဥး္စားေတြးေခၚ ေမွ်ာ္ျမင္ျခင္းဆိတ္သုဥ္းလ်က္ရွိေနတယ္။ လက္တင္အေမရိကားတြင္မူ မႀကာခဏလုပ္ငန္းႏွင့္သက္ဆိုင္ရာ မူ၀ါဒမ်ားခ်မွတ္အေကာင္အထည္ေဖၚ လ်က္ရွိတယ္္။ ျပည္တြင္းသုံးမားကက္ေခၚေစ်းငယ္ေလးမ်ား ေပါမ်ားေပမဲ့ ႏိုင္ငံတကာ ေစ်းကြက္ကို ယွဥ္ျပိဳင္ထိုးေဖါက္ ၀င္ေရာက္ႏိုင္ဖို႔ ဆိုတာ ေစ်းကြက္ႀကီးႀကီးမရွိတဲ့အတြက္ မလြယ္လွဘူး။ အေရွ႔အာရွႏုိင္ငံမ်ားနဲ႔ျခားနားေနတယ္။ခိုင္မာတဲ့ ဖြဲ႔စည္းပုံ အေျခခံဥပေဒ တင္းက်ပ္တဲ့ စည္းမ်ဥ္းဥပေဒ နဲ႔ အကာအကြယ္ေပး ထိန္းခ်ဳပ္ထားဖို႔လိုတယ္။ ဒီလိုမ်ိဳး မထိန္းခ်ဳပ္ရင္မိမိတို႔ အလိုရွိတဲ့ ျပစ္မွတ္ေတြဆီ မေရာက္ဘဲ ပါေဖာမင့္ ေပ်ာက္သြားႏိုင္တယ္။ သူတို႔ရဲ႔ ကုန္ထုတ္လုပ္မွဳဆိုင္ရာ ေသနဂၤဗ်ဴဟာေတြေအာင္ျမင္ဖို႔ေတာ့ သူတို႕ အေထာက္အပံ့ေပးတတ္ပါလိမ့္မယ္။အရွင္းဆုံေျပာရရင္ လုပ္ငန္းနဲ႔သက္ဆိုင္တဲ့မူ၀ါဒေတြ ဘယ္ေလာက္မ်ားခ်မွတ္ဆင္ယင္ႏိုင္သလဲ။  တခ်ိဳ႔ႏိုင္ငံမ်ားမွာတိုးပြားလာျခင္းကိုဆန့္က်င္ ထိန္းခ်ဳပ္ႀကတတ္တယ္။တိုးတက္ဖြံ႔ၿဖိဳးၿပီး ႏိုင္ငံမ်ားနဲ႔ပူးေပါင္းၿပီးWTOမွာ။အလားတူ G33နဲ႕NANA11 တို႔မွာ။ကုန္သြယ္ေရးျပဳလုပ္ေဆာင္ရြက္ရာမွာ ကုန္သြယ္လြတ္လပ္ခြင့္ကင္းလြတ္ခြင့္ နယ္စပ္ျဖတ္ေက်ာ္အေကာက္ခြန္ ႏွံဳးစသည္ ေမးခြန္း ရွိလာတယ္။ကုန္ပစၥည္းမ်ားဟာျပည္တြင္းမွာတင္ ရာသီဥတု ျခိမ္းေျခာက္မွဳ ေရႀကီးမွဳစတာတို႕ေႀကာင့္ စရိတ္စက ႀကီးျမင့္ပါတယ္။ျပႆနာက ေပၚလစီစေပ့စ္ (policy space)ပါ။က်ယ္ျပန္႔စြာဖြဲ႔စည္းရမဲ့ စည္းမ်ဥ္းဥပေဒ လစ္ဟာခ်ိဳ႔တဲ့ေနျခင္းပါ။လို႔ ယခင္ ယူအဲန္အတြင္းေရးမွဴး(အာဖရိကဖြံ႕ျဖိဳးမွဳ အကဲျဖတ္) ကိုဖီအာနန္ က အစီရင္ခံစာတင္သြင္းခဲ့တယ္။

အကဲျဖတ္အရာရွိက အတည္ၿပဳေျပာႀကားရာမွာ 

ဥေရာပသမၼဂအဖြဲ႔ ့ကမ္းလွမ္းခ်က္က စီးပြားေရး အက်ိဳးတူ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မွဳသေဘာတူညီခ်က္ (EPAs)အရ အာဖရိကန္ေတြ ဥေရာပေစ်းကြက္အတြင္းေစ်းကြက္ရွာ ထိုးေဖါက္၀င္ေရာက္ႏိုင္ဖို႔ဥေရာပကသြင္းယူတဲ့ ကုန္ပစၥည္း ၈၀ရာခိုင္ႏွဳံးအေပၚ အေကာက္ခြန္ကို ေလ့်ာ့ေပါ့ေကာက္ခံေပး မယ္ ဆိုတာဟာ  အာဖရိကကိုဖယ္ထုတ္ရာေရာက္ေနတယ္။ ဒါဟာ အိမ္တြင္းထုတ္ကုန္ပစၥည္းေတြအေပၚက်ေရာက္ႏိုင္တဲ့ႀကီးျမင့္တဲ့ အႏၱရယ္တခုျဖစ္ေနတယ္ လို႔ အစီရင္ခံစာကဆိုတယ္။

အဖရိကႏိုင္ငံေတြမွာ ျပည္တြင္းထုတ္လုပ္ကုန္ပစၥည္းမ်ားကို အကာအကြယ္ေပးႏိုင္မဲ့ မူ၀ါဒမ်ား လိုအပ္ေနပါတယ္။ ခ်မ္းသာတဲ့ ႏိုင္ငံမ်ားက ေခ်းေငြမ်ားရယူရပါမယ္။လစ္ဟာမွဳ မရွိေအာင္ ကုန္သြယ္ေရး စာခ်ဳပ္မ်ားအေထာက္အကူျပဳ ေဆာင္ရြက္စီမံရပါမယ္။  “The rise of Africa “ လို႔  ေႀကြးေႀကာ္ေနခ်ိန္မွာ အဖရိကဟာ စက္မွဳ လက္မွဳ ႏိုင္ငံထူေထာင္ဖို႕ စီးပြားပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ေရးႏွင့္ ဖြံ႕ျဖိဳးေရးအဖြဲ႔ (OECD, Organization  for Economic  and  Development) ေတြနဲ႕ ဘယ္ေလာက္နီးနီးကပ္ကပ္ ေဆာင္ရြက္ေနၿပီလဲ။ ယခုကစလို႔ အပူတျပင္း ေဆာင္ရြက္ႀကရမွာျဖစ္တယ္။ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံရဲ့ ၿမိဳံတျမိဳ႔တိုင္းမွာ ကုန္ထုတ္လုပ္ငန္းေတြ ဖြံ႔ၿဖိဳးဖို႕ အေရးႀကီးေသာ္လဲ အဖရိက ကေတာ့ မႏိုးထေသးပါဘူး။အာဖရိကမွာ လူငယ္အလုပ္လက္မဲ့ေတြ ေထာင္ေသာင္းမက သန္းခ်ီ ရွိေနတာပါ။၀န္ေဆာင္မွဳ လုပ္ငန္းအေထြေထြ ေဖၚေဆာင္ႏိုင္ရပါမယ္။WTOအဖြဲ႕နဲ႔သေဘာတူညီမွဳ ျပန္လည္ရယူႏိုင္ပါတယ္။ႏွစ္ဦးႏွစ္ဘက္ ေငြပင္ေငြရင္း စိုက္ထူ  ရင္းႏွီးၿမွဳပ္ႏွံဖို႔ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးရပါမယ္။လုပ္စရာေတြကေတာ့ အဆင့္အမ်ားႀကီး ရွိေနပါေသးတယ္။ စစ္မွန္တဲ့ တိုးတက္ဖြံ႔ၿဖိဳးက ပိုင္ဆိုင္ရယူဖို႔ိုအာဖရိကဟာ ေျခလွမ္းမ်ားစြာလွမ္းရအံုးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။          ။

Florist (ခင္ေမသစ္)

source : The Myth of Africa by Rick Rowden